Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Octans – Octant

Octans is één van de sterrenbeelden van Nicolas Louis de Lacaille. Hij stelde het sterrenbeeld samen uit zwakke sterren rond de zuidelijke hemelpool en noemde het l’Octans de Reflection, het reflecterende octant. Het was de voorloper van de moderne sextant.

Het is genoemd naar de Octant die in 1730 door John Hadley was uitgevonden. De volledige naam is dan ook Octans Hadleianus. Het instrument verdeelt een cirkel in acht gelijke stukken, daardoor wordt het mogelijk hoekmetingen uit te voeren. Het instrument werd veel in de sterrenkunde en de zeevaart gebruikt. Veel meer over het octant is te vinden in dit artikel.

De meeste sterren van Octans zijn van de vijfde magnitude inclusief σ Octantis, de Zuidelijke Poolster. In werkelijkheid wijkt de positie van de ster 1 graad af van de zuidpool en deze afstand neemt nog toe door de grote eigenbeweging van de ster. Merkwaardig genoeg is ν (nu) Octantis de helderste ster. Het is een oranje reus die 64 lichtjaar van ons is verwijderd.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Octant Octans Oct Octantis
Zichtbaarheid Het sterrenbeeld is voor waarnemers in Nederland en België niet zichtbaar.
Grootte In grootte is Octans het 50ste sterrenbeeld. Het beslaat een oppervlakte van 291 (°)2 aan de sterrenhemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Tucana, Indus, Pavo, Apus, Chameleon, Mensa en Hydrus.
Meteorenzwermen Er zijn geen meteorenzwermen beschreven.

Gegevens sterren

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzic

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

σ Oct Polaris Australis 1) De zuidelijke Poolster 5,43 270,7
IAU-kaart van het sterrenbeeld Octans – Octant
IAU-kaart van het sterrenbeeld Octans – Octant
IAU-kaart van het sterrenbeeld Octans – Octant

Download de kaar van het sterrenbeeld Octans – Octant.

De sterren van Octans

ν Octantis (nu Octantis)

Nu Octantis is de helderste ster van het sterrenbeeld. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,76. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 69 lichtjaar van de Aarde. Het is een oranje reus van spectraalklasse K die een lichtkracht heeft van 16 * de Zon. Het is ook een relatief kleine reus; de straal bedraagt 5,9 * de straal van de Zon en de ster heeft een massa van 1,4 zonsmassa. In ongeveer 100 miljoen jaar zal de ster 15 keer groter worden en 60 maal zo helder als nu. De leeftijd van de ster wordt geschat op 12,1 miljard jaar.

Nu Octantis is een dubbelster. De begeleider is een dwergster met een massa van 0,5 zonsmassa. De beide sterren zijn 2,55 AE van elkaar gescheiden en draaien met een periode van 2,9 jaar om elkaar heen.

Nu Octantis heeft een nog onbevestigde planeet, nu Octantis A, die een massa heeft van tenminste 2,5 * maal die van Jupiter.

β Octantis (Bèta Octantis)

Bèta Octantis is een witte ster van spectraalklasse A9. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 4,14 en bevindt zich op een afstand van 140 lichtjaar van de Aarde. Bèta Octantis is de op één na helderste ster van het sterrenbeeld.

δ Octantis (Delta Octantis)

Delta Octantis is een oranje reus van spectraalklasse K. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 4,31 en bevindt zich op een afstand van 279 lichtjaar.

Delta Octantis heeft een massa van 1,2 zonsmassa en een straal van 25 * de Zon. Men schat dat Delta Octantis ongeveer even oud is als onze Zon. Als je je op Saturnus zou kunnen bevinden dan zou je Delta Octantis als zuidelijke Poolster kunnen zien.

θ Octantis (Theta Octantis)

Ook Theta Octantis is een oranje reus. De ster behoort tot spectraalklasse K3 en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 4,79. De ster bevindt zich op een afstand van 221 lichtjaar.

α Octantis (Alpha Octantis)

Alpha Octantis is een spectroscopische dubbelster die uit twee grote sterren van spectraalklasse F bestaat. De gecombineerde helderheid bedraagt magnitude 5,15. De sterren staan op een afstand van ongeveer 148 lichtjaar van ons vandaan.

Alpha Octantis is geclassificeerd als een Bèta Lyrae-veranderlijke ster. Dit zijn eclipserende dubbelsterren waarvan de veranderingen in helderheid worden veroorzaakt doordat één van de sterren voorlangs de andere ster beweegt en daardoor zijn licht blokkeert. Bèta Lyrae-sterren staan vaak zeer dicht bij elkaar waardoor ze elkaars vorm beïnvloeden. Dergelijke sterren hebben vaak een ellipsachtige vorm.

σ Octantis (Sigma Octantis) – Polaris Australis

Momenteel is Sigma Octantis de zuidelijke Poolster. De ster wordt daarom ook wel Polaris Australis benoemd. De ster is 25 keer lichtzwakker dan de Poolster en is daarom ook niet geschikt voor navigatie en daarom wordt ook meestal het sterrenbeeld Crux – Zuiderkruis gebruikt om de positie van de zuidelijke hemelpool te bepalen.

Sigma Octantis is een witgele ster van spectraalklasse F. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 5,42. De afstand tot de Zon bedraagt ongeveer 270 lichtjaar. Sigma Octantis is ongeveer tweemaal zo zwaar als de Zon.

Het is een veranderlijke ster van het Delta Scuti-type. Dit betekent dat de helderheidsverschillen worden veroorzaakt door pulsaties aan het oppervlak van de ster. Dergelijke sterren kunnen worden gebruikt om de afstanden tot bolhopen en open sterrenhopen te bepalen. De variatie in helderheid bedraagt 0,03 magnitude met een periode van 2,3 uur.

μ2 Octantis (Mu2 Octantis)

Ook Mu2 Octantis is een dubbelster die bestaat uit twee gele dwergen, HD 196067 en HD 196068. De sterren zijn ongeveer 144 lichtjaar verwijderd van de Zon. Mu2 Octantis is 50 boogminuten verwijderd van Mu1 Octantis. De beide sterren van Mu2 Octantis zijn 17 boogseconden van elkaar gescheiden. Mu2 Octantis heeft een schijnbare helderheid van magnitude 6,51.

HD 142022

Ook dit is een dubbelster met een schijnbare helderheid van magnitude 7,69. De ster bevindt zich op een afstand van 117 lichtjaar van de Zon. De hoofdster behoort tot spectraalklasse G en is ongeveer even zwaar als onze Zon. Het is een oude ster die slechts 400 miljoen jaar jonger is dan het heelal zelf. In 2005 werd bij de ster een planeet ontdekt.

HD 212301

HD 212301 is een ster van spectraalklasse F. De ster is witgeel van kleur en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7,77. HD 212301 is ongeveer 172 lichtjaar verwijderd van de Zon. De ster heeft een planeet die met een periode van 2,2 dagen om de ster heen draait.

λ Octantis (Lambda Octantis)

λ Oct is een dubbelster (magnitude 5,5) met een begeleider van magnitude 7,8). Ze staan 3,1” van elkaar.

ε Octantis (epsilon Octantis)

ε Oct is variabel: magnitude 4,6 tot 5,3 met een periode van ongeveer 55 dagen.

Deepsky Objecten

Octans heeft geen noemenswaardige deepsky objecten.

 

Eerste publicatie: 25 juli 2009
Laatste keer bewerkt op: 3 mei 2021