Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Equuleus – Veulen

Het sterrenbeeld Equuleus maakt deel uit van de noordelijke sterrenhemel. De naam is Latijn voor “klein paard” of “veulen”.

Er zijn verschillende associaties van het sterrenbeeld met de Griekse mythologie. De belangrijkste is die met Hippolyte, de dochter van de centaur Chiron en de nymf Chariclo. Waarschijnlijk is het voor het eerst benoemd door de Griekse astronoom Hipparchus (146-127 v.Chr.) Hipparchus maakte de allereerste stercatalogus die 850 sterren bevatte. Hij is ook de uitvinder van de goniometrie. Het is door de Griekse astronoom Ptolemeus opgenomen in zijn Almagest.

Equuleus is een klein sterrenbeeld dat geen heldere sterren bevat. Het heeft een aantal deep sky objecten die het bekijken waard zijn. Het sterrenbeeld werd vroeger ook wel Equus Prime genoemd. Dit betekent “het eerste paard”. Equuleus komt namelijk net voor Pegasaus, het gevleugelde paard op.

Equuleus is na Crux – Zuiderkruis het kleinste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld maakt samen met Carina, Columba, Delphinus, Eridanus, Piscis Austrinus, Puppis, Pyxis en Vela deel uit van de Hemelse Water-familie van sterrenbeelden.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Veulen Equuleus Equ Equulei
Zichtbaarheid Mei – Januari (aangegeven zijn de maanden waarin het sterrenbeeld om 22 uur boven de horizon staat ).
Grootte In grootte is Equuleus het 87ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 72 (°)2 aan de sterrenhemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Aquarius, Delphinus en Pegasus.
Meteorenzwermen Er zijn geen meteorenzwermen bekend.

Gegevens sterren

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

α Equ Kitalpha 1) Deel van het paard 3,90 186,4
het sterrenbeeld Equuleus - Veulen met de namen van de sterren
De namen van de sterren in het sterrenbeeld Equuleus – Veulen. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden

Mythologie

Equuleus, het veulen, wordt meestal gelinkt aan Hippolyte, de dochter van de centaur Chiron in de Griekse mythologie.

Hippolyte werd door Aeolus verleid en raakte zwanger van hem. Ze durfde het niet aan haar vader te vertellen en ze hield de zwangerschap voor hem verborgen. Ze vluchtte naar de bergen en bleef daar tot de geboorte van haar kind dat ze Melanippe noemde.

Toen Chiron haar kwam zoeken bad ze tot de goden dat hij haar niet zou vinden en haar in een merrie zou veranderen. De godin Artemis plaatste haar tussen de sterren waar ze zich nog steeds verstopt voor Chiron want alleen haar hoofd is zichtbaar vanachter het sterrenbeeld Pegasus. Overigens representeert het sterrenbeeld Centaurus haar vader Chiron.

Het sterrenbeeld Equuleus wordt soms ook geassocieerd met Celeris. Dit was een veulen dat door Mercurius cadeau werd gedaan aan Castor. De naam Celeris betekent snelheid. Het veulen was of een broer of een nakomeling van Pegasus, het gevleugelde paard.

De originele naam is Al Faras al Auwal, in het Latijn Equus Primus: het eerste paard. Het sterrenbeeld komt kort voor Pegasus, het gevleugelde paard, op.

In de oude Chinese astronomie bevinden de sterren van Equuleus zich binnen de Zwarte Schildpad van het Noorden – Bei Fang Xuan Wu (北方玄武)

Equuleus op oude sterrenkaarten

Equuleus – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603.

Equuleus – uit de Atlas Celeste van John Bevis (ca. 1750).

Equuleus – uit de Uranographia van Hevelius.

Equuleus - Urania's Mirror
Equuleus – uit Urania’s Mirror (ca. 1825) samen met het sterrenbeeld Pegasus. By Sidney HallNational Museums of Scotland collections, Public Domain, Link

De sterren van Equuleus

Alpha Equulei – Kitalpha – α Equulei
Alpha Equulei is een spectroscopische dubbelster die zich op een afstand van 186 lichtjaar bevindt. De ster is van spectraalklasse G en heeft een visuele helderheid van magnitude 3,9. De ster heeft een lichtkracht van 75 * de Zon en een massa van 2,7 zonsmassa.

De naam Kitalpha komt van het Arabische qit’a al-faras en dat betekent “een deel van het paard”.

Delta Equulei – δ Equulei
Delta Equulei is een dubbelster. De sterren hebben een visuele helderheid van respectievelijk 4,5 en 5.4. De dubbelster bevindt zich op een afstand van ongeveer 60,3 lichtjaar.

Gamma Equulei – γ Equulei
Ook Gamma Equulei is een dubbelster. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 4,7 en bevindt zich op een afstand van 118 lichtjaar. De begeleider heeft een helderheid van magnitude 9,1 en bevindt zich op een afstand van 1,26 boogseconden.

Bèta Equulei – β Equulei
Bèta Equulei heeft vier visuele begeleiders die geen relatie hebben tot de hoofdster. Het systeem heeft een gezamenlijke helderheid van magnitude 5,2 en bevindt zich op ongeveer 360 lichtjaar van de Zon.

Lambda Equulei – λ Equulei
Lambda Equulei is een dubbelster die zich op een afstand van ongeveer 332 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 6,7.

Epsilon Equulei – ε Equulei
Epsilon Equulei is een dubbelster die uit vier componenten bestaat. De dubbelster heeft een visuele helderheid van 5,3 en bevindt zich op een afstand van 196,4 lichtjaar van de Zon.

Zèta Equuleus – ζ Equuleus
Zèta Equulei is een ster die een lichtkracht heeft van 949 * de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 5,6 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 770 lichtjaar.

4 Equulei
Ook 4 Equulei is een dubbelster. De hoofdster heeft een visuele helderheid van magnitude 5,9 en bevindt zich op een afstand van 120,4 lichtjaar van de Zon.

6 Equulei
6 Equulei heeft een visuele helderheid van magnitude 6,1. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 440 lichtjaar. 6 Equulei wordt soms aangeduid als γ Equulei D. De ster draait niet om een baan om γ Equulei heen maar ze vormen wel een optische dubbelster die 339,1 boogseconden van elkaar vandaan staan.

HD 200964
HD 200964 bevindt zich op een afstand van 222 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een helderheid van magnitude 6.6. In juli 2010 werden er twee grote planeten ontdekt bij de ster.

De planeet die zich het dichtste bij de ster bevindt heeft een massa van 2 maal van Jupiter en draait met periode van 614 dagen om de ster heen. De andere, verre planeet is een beetje lichter dan Jupiter en heeft 825 dagen nodig voor een omwenteling om zijn ster. De beide planeten zijn in een 4:3 resonantie met elkaar: iedere keer als de grote planeet vier keer om de ster heeft gedraaid, heeft de kleinere daar drie keer voor nodig gehad.

De deep sky objecten in Equuleus

NGC 7015

NGC 7015 in Equuleus
NGC 7015 in Equuleus. Door Göran Nilsson & The Liverpool TelescopeEigen werk, CC BY-SA 4.0, Koppeling

NGC 7015 is een sterrenstelsel met een visuele helderheid van magnitude 13,3 en een schijnbare grootte van 1,9′ * 1,6′. Het bevindt zich op een afstand van 203 miljoen lichtjaar. het sterrenstelsel werd op 29 september 1878 ontdekt door de Franse astronoom Édouard Jean-Marie Stephan.

NGC 7040

NGC 704 in Equuleus
NGC 7040 in Equuleus. Door Sloan Digital Sky Surveyhttp://skyserver.sdss.org/dr14/en/tools/chart/navi.aspx, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 7040 is een spiraalvormig sterrenstelsel met een visuele helderheid van magnitude 14,9 en een schijnbare grootte van 1,1′ * 0,8′. het sterrenstelsel bevindt zich op een afstand van ± 260 miljoen lichtjaar en het heeft een doorsnede van ± 42.600 lichtjaar.

NGC 7070 werd op 18 augustus 1882 ontdekt door de Amerikaanse astronoom Mark W. Harrington.

NGC 7045
NGC 7045 is een dubbelster die in juli 1827 werd ontdekt door John Herschel en die aan de lijst van NGC objecten werd toegevoegd. NGC 7045 heeft een helderheid van magnitude 12,0.

NGC 7046

NGC 7046 in Equuleus
NGC 7046 in Equuleus. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/SkyServerWS/ImgCutout/getjpeg?TaskName=Skyserver.Chart.Image&ra=318.733458&dec=+02.834831&scale=0.3&width=800&height=800&opt=&query=, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 7046 is een balkspiraalvormig sterrenstelsel met een helderheid van magnitude 13,1 en een schijnbare grootte van 1,9′ * 1,4′. Het werd op 10 oktober 1790 ontdekt door William Herschel. Het sterrenstelsel heeft een doorsnede van ongeveer 107.000 lichtjaar en het bevindt zich op een afstand van ongeveer 180 miljoen lichtjaar van de Aarde.

IAU-kaart van het sterrenbeeld Equuleus
IAU-kaart van het sterrenbeeld Equuleus – Veulen
IAU-kaart van het sterrenbeeld Equuleus – Veulen

Download de kaart van het sterrenbeeld Equuleus – Veulen

 

 

Eerste publicatie: 20 juli 2009
Laatste keer gewijzigd op: 13 april 2020