Seyfert-stelsels

Niemand heeft ooit een superzwaar zwart gat kunnen waarnemen maar er zijn melkwegstels die in hun kern één of meerdere zwarte gaten herbergen op een oppervlakte zo groot als ons zonnestelsel. Deze speciale klasse van spiraalvormige melkwegstelsels noemen we Seyfert-stelels maar de Amerikaanse astronoom Carl Seyfert die als eerste omstreeks 1940 deze stelsels als een aparte klasse zag.

Seyfert-stelsels zijn altijd spiraalvormige melkwegstelsels en ze hebben altijd een centrale kern die erg helder is in zichtbaar licht, infrarood, ultra-violet en röntgenlicht.

Als we het optische spectrum nader bestuderen dan zien we gigantische schijven van gas en stof die een hele hoge temperatuur hebben en die snel roteren om een centrale massa. Het centrum van een Seyfert-stelsel moet een compacte maar zeer zware kern hebben – een zwart gat bijvoorbeeld – die de materie samentrekt in een compacte smalle spiraal in de vorm van een accretieschijf. De geweldige energie uitstoot van de kleine kern, die vaak groter is dan de rest van het melkwegstelsel, betekent dat het zwarte gat erg groot moet zijn. Minstens een massa van tien tot honderd miljoen zonsmassa’s.

Natuurlijk is het zwarte gat zelf niet zichtbaar maar je kan wel het effect, de aanwezigheid ervan, waarnemen. De afbeelding toont het Seyfert-stelsel NGC 7742 in het sterrenbeeld Pegasus. Dit Seyfert-stelsel heeft, vergeleken met de tere blauwe spiraalarmen een hele heldere gele kern. Het geeft het stelsel een beetje een gebakken ei-structuur. Deze structuur is gebruikelijk voor Seyfert-stelsels.

Seyfert-stelsels zijn slechts een voorbeeld van een veel bredere klasse van melkwegstelsels die een actieve kern hebben. Ook quasars behoren tot deze klasse.

Dergelijke Seyfert-stelsels zijn ook zichtbaar met een relatief kleine telescoop. Voorbeelden zijn M106 in het sterrenbeeld Canes Venatici (Jachthonden) en NGC 1566 in het sterrenbeeld Dorado (Goudvis) maar ook M77 in het sterrenbeeld Cetus (Walvis) is een zogenaamd Seyfert-stelsel.

Eerste publicatie: 7 mei 2011
Laatste keer bewerkt op: 4 maart 2017