Ruimtestations

Tiangong 1 – China’s eerste ruimtestation

Tiangong 1
Schematische weergave van het Chinese ruimtestation Tiangong 1

De Tiangong 1 is een ruimtestation bestaande uit één module dat door de China National Space Agency (CSNA) wordt gebruikt. De module werd in 2011 gelanceerd en werd tweemaal door een bemanning bezocht. Dit was in 2012 en 2013.

Het CSNA is bepaald niet scheutig met informatie over zijn missies en de plannen voor de toekomst. Omdat China medio september 2016 de Tiangong 2 heeft gelanceerd is het niet duidelijk wat er met de Tiangong 1 zal gebeuren. Er zijn experts die menen dat Tiangong 1 al bezig is met een ongecontroleerde terugkeer in de Aarde atmosfeer en dat het ruimtestation eind 2016 of ergens in 2017 op Aarde zal vallen.

De voorbereidingen
Verschillende nieuwsbronnen zeggen dat de Chinezen al in de jaren 50 en 60 geïnteresseerd waren in bemande ruimtemissies. In die tijd waren de Verenigde Staten en de voormalige Sovjet-Unie verwikkeld in een race naar de ruimte. De Sovjets lanceerden in 1957 de eerste satelliet en vanaf 1961 lanceerden ze ook astronauten. Aan het einde van de jaren zestig, tijdens de Amerikaanse bemande vluchten naar de Maan bekoelde de race naar de ruimte enigszins en in 1975 voerden ze hun eerste gezamenlijke ruimtevaart missie uit; de Apollo-Sojoez.

Ondertussen werkte men in China in het diepste geheim aan en eenpersoons ruimtecapsule met de naam Shuguang 1. Het programma werd in 1972 om politieke redenen stopgezet maar er waren inmiddels wel 19 astronauten geselecteerd. Ook in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw werden er studies naar bemande ruimtevaart uitgevoerd.

De eerste succesvolle lancering van het Shenzhou programma vond plaats in 1999 en de eerste taikonaut, Yang Liwei vloog op 15 oktober 2013 aan boord van de Shenzhou 5 een eerste 21 uur durende ruimtemissie. China werd hiermee het derde land dat zelf mensen naar de ruimte kon lanceren. In 2005 lanceerde China de eerste tweepersoons missie en in 2008 werd de eerste driepersoons missie uitgevoerd en ook de eerste ruimtewandeling.

Vanaf hier werd ook de weg bewandeld die ook andere landen hebben gevolgd; de Sovjet Unie met de Saljoet ruimtestations en de Mir, de Verenigde Station met Skylab en een consortium van 15 landen die onder leiding van de Verenigde Staten en Rusland het International Space Station bouwden. Tiangong 1 werd op 29 september 2011 van uit het noordwesten van China met behulp van een Lange Mars 2F raket gelanceerd.

Tiangong 1
Tiangong 1 weegt ongeveer 8500 kilo. Het ruimtestation is 10,4 meter lang en 3,4 meter breed. Het bestaat uit twee compartimenten; een compartiment waar experimenten kunnen worden uitgevoerd en dat plaats biedt aan een driekoppige bemanning en een compartiment voor de motoren en de brandstoftanks etc. Tiangong betekent overigens “Hemels Paleis” in het Chinees.

Tiangong 1 bevindt zich in een lage baan op ongeveer 350 kilometer hoogte. Dit is een beetje hoger dan het International Space Station. Het ruimtestation wordt door twee zonnepanelen van stroom voorzien. De vluchtcontrole bevindt zich in het Beijing Aerospace Flight Control Center. Hier worden alle bemande vluchten begeleid.

Een belangrijk doel van het ruimtestation was het oefenen van koppelingen in de ruimte. Deze koppelingen zijn belangrijk als China een groter ruimtestation wil bouwen of als ze een meervoudig ruimtevaartuig naar de Maan willen sturen. Ook voor bezoeken aan bijvoorbeeld Mars is het belangrijk om koppelingen in de ruimte goed uit te kunnen voeren.

Bemanning Shenzhou 9
De bemanning van de Shenzhou 9 na het bezoek aan de Tiangong 1. Rechts de eerste Chinese vrouwelijke taikonaut

In het geval van China wilde men de koppelingen testen omdat het land omstreeks 2020 een 60-tons ruimtestation wil lanceren dat uit meerdere modules bestaat. Dit ruimtestation zou ook in een lage baan om de Aarde moeten draaien. Volgens Chinese media zou de eerste module al in 2018 gelanceerd moeten worden met de nieuwe zware Lange Mars draagraket die dit jaar in gebruik is genomen.

Tiangong 1 zou in eerste instantie slechts 2 jaar mee gaan en dus werden er kort na de lancering van het station verschillende ruimtemissies uitgevoerd. Als eerste koppelde in oktober 2011 de onbemande Shenzhou 8 aan het ruimtestation. In juni 2009 volgde de Shenzhou 9 met een driekoppige bemanning waaronder ook de eerste Chinese vrouw in de ruimte. In juni 2013 volgde de Shenzhou 10 met wederom een driekoppige bemanning.

Toekomstige ruimtevaartplannen
China heeft medio september 2016 de Tiangong 2 gelanceerd. Een maand later zal de bemande Shenzhou 11 een bezoek brengen aan het ruimtestation. De volgende mijlpaal zal in 2017 zijn als de eerste onbemande Chinese vrachtcapsule Tianzhou 1 zal koppelen met de Tiangong 2. De Tianzhou 1 zal gelanceerd worden met een nieuwe generatie van de Lange Mars raket die in 2016 in gebruik is genomen.

Ondertussen is de status van de Tiangong 1 onduidelijk. Westerse experts die de baan van het ruimtestation volgen zeggen dat het in een ongecontroleerde baan om de Aarde draait maar anderen beweren dat er baancorrecties zijn uitgevoerd en dat het ruimtestation nog wel even in een baan om de Aarde kan blijven draaien.

Tiangong 1 is sinds 2013 niet meer door een bemande crew bezocht maar het ruimtestation blijft wel steeds gegevens verzamelen zoals het zoeken naar mineralen en het monitoren van bossen en oceanen. Daarnaast speelde het ruimtestation in 2013 een rol bij de overstromingen in Yuyao. Chinese bronnen zeggen dat de Tiangong 1 in maart 2016 is gestopt met het verzamelen van data.

Het is niet duidelijk of en wanneer Tiangong 1 terug zal vallen naar de Aarde en of de Chinezen controle hebben over het ruimtestation als het terugkeert naar de Aarde. In het verleden is het gelukt om bijvoorbeeld het Russische ruimtestation Mir gecontroleerd terg te laten vallen op Aarde maar bijvoorbeeld de terugkeer van Skylab in 1979 ging helemaal zonder controle van de Amerikanen en brokstukken van Skylab werden in bewoonde gebieden in het westen van Australië teruggevonden.

Update
Ondertussen hebben Chinese officials toegegeven dat China de controle over Tiangong 1 kwijt is. Het ruimtestation zal in de tweede helft van 2017 in de Aardse dampkring verbranden maar het is niet uit te sluiten dat er ook delen op Aarde terecht zullen komen. Het is nog te vroeg om te zeggen waar eventuele delen neer kunnen komen. Deskundgigern verwachtrn niet veel ruimteafval, hooguit restaten van raketmotoren die niet volledig verbranden in de atmosfeer.

Eerste publicatie: 8 oktober 2016
Bron: space.com