Waarnemen – op zoek naar het Schild
Vanavond gaan we eens op zoek naar het sterrenbeeld Schild – Scutum. Het is een klein sterrenbeeld dat in Nederland nooit heel erg ver boven de horizon uit komt en daarom lastig is te vinden. Schild heeft geen heldere sterren en je hebt daarom een donkere maanloze nacht en een vrije horizon nodig om het te kunnen vinden. Het is een ideaal sterrenbeeld om op te zoeken als je ergens in het zuiden van Europa met vakantie bent. In die streken komt het veel hoger boven de horizon uit en ook zijn er daar nog donkerdere locaties te vinden dan hier in Nederland.
In een hele donkere omgeving is Schild – Scutum goed te vinden omdat ook de band van de Melkweg er doorheen loopt. In 2018 kan je de planeet Saturnus, die een helderheid heeft van de eerste magnitude gebruiken om Schild maar ook de “theepot” van het sterrenbeeld Boogschutter – Sagittarius te vinden.
Schild – Scutum behoort niet tot de 48 klassieke sterrenbeelden van Ptolemeus maar het is voor het eerst in 1683 benoemt door de Poolse astronoom Johannes Hevelius. Hij noemde het sterrenbeeld “Scutum Sobiescianum” en dat betekent “het schild van Sobieski”. Jan III Sobieski was een Poolse koning die zijn troepen aanvoerde bij de overwinning in de Slag om Wenen. Het sterrenbeeld zoals dat op oude sterrenkaarten werd getekend stelt het wapen voor op het schild van Sobieski. Tegenwoordig zijn er nog steeds wel amateurastronomen die dit gebied van de sterrenhemel aanduiden als Scutum Sobieski.
Schild is een van de twee sterrenbeelden die naar echte mensen zijn vernoemd. Het tweede sterrenbeeld is Coma Berenices dat naar een Egyptische koningin is vernoemd.
Schild is geen groot sterrenbeeld en je hebt er hele donkere waarneemomstandigheden voor nodig om het te vinden maar als je het eenmaal hebt gevonden levert het je wel een mooi beeld op, in het bijzonder als je een verrekijker gebruikt. Onder Schild bevindt zich de “theepot” van het sterrenbeeld Boogschutter – Sagittarius maar deze theepot is in onze contreien ook lastig te zien omdat dit asterisme nauwelijks boven de horizon komt. Hoog boven Schild is wel de heldere ster Wega van het sterrenbeeld Lier – Lyra te zien. En ook de heldere ster Altaïr van het sterrenbeeld Arend – Aquila is zichtbaar. Afhankelijk van de periode van het jaar komt ook de heldere oranjerode ster Antares nog laag boven de horizon uit. Je kan een denkbeeldige lijn trekken van Altaïr naar Antares om Schild te vinden. Dit jaar bevindt zich ook de relatief heldere planeet Saturnus vlak bij het Schild.
In dit gedeelte van de sterrenhemel bevinden zich verschillende bekende deep-sky objecten zoals de Wilde Eend-cluster die door Charles Messier als M11 in zijn catalogus is opgenomen. Het is een open sterrenhoop bestaande uit ongeveer 3000 sterren. Ook de open sterrenhoop Messier 26 bevindt zich in dit gebied. Deze sterrenhoop werd in 1764 door Charles Messier ontdekt. Om deze twee objecten te kunnen zien heb je wel een flinke verrekijker of een kleine telescoop nodig.
Eerste publicatie: 16 juli 2018
