Astronomisch Nieuws

100 jaar IAU – ieder land zijn eigen exoplaneet

aertist impression exoplaneet
Artist impression van een exoplaneet die dichtbij om zijn ster draait. Credit: ESO/L. Calçada

 

De Internationale Astronomische Unie is een nieuwe campagne gestart waarbij ieder land ter wereld een naam mag geven aan een ster en de bijbehorende exoplaneet. De campagne is van start gegaan onder de naam IAU100 NameExoWorlds.

Wetenschappelijke namen

Ondertussen hebben zich al meer dan 100 landen aangemeld. Die landen starten hun eigen nationale campagne om namen te selecteren en het publiek in de gelegenheid te stellen om te stemmen. De IAU doet dit om ons bewust te maken van onze plek in het heelal en hoe de Aarde eventueel voor een beschaving op een andere planeet zou worden gezien.

Het is een nobel doel maar er zit ook een praktisch nut achter. Astronomen hebben de laatste dertig jaar inmiddels bijna 4000 exoplaneten ontdekt en bijna al die planeten hebben onhandelbare wetenschappelijke namen als KMT-2017-BLG-1146Lb, OGLE-2013-BLG-0132Lb en 2MASS J19383260+4603591 b. Om er maar eens drie aantal te noemen.

De Internationale Astronomische Unie is het orgaan dat zich bezighoudt met naamgeving en de huidige campagne is gestart in het kader van het 100 jarig bestaan van de IAU. Het is de tweede wedstrijd, ook in 2015 werd een wedstrijd uitgeschreven om exoplaneten een naam te geven. Tijdens die eerste campagne kregen 31 exoplaneten in 19 planeetsystemen een naam die door het publiek was gekozen. Dat wil zeggen, het publiek kon kiezen uit een lijst van 247 voorgeselecteerde namen. Deze namen waren bedacht door astronomische groepen, universiteiten en planetaria. Deze namen werden daarna door de IAU gekeurd zodat er geen absurde of beledigende namen in zouden voorkomen. Dat neemt niet weg dat er in 2015 wel vreemde namen als Spe, Orbitar, Poltergeist, Dragon en Aegir werden geselecteerd.

Nieuwe wedstrijd

De IAU schrijft nu dus opnieuw een soortgelijke wedstrijd uit maar dan op een veel grotere schaal. Ieder deelnemend land krijgt een ster en zijn exoplaneet (systemen met meer dan één bekende exoplaneet zijn van de wedstrijd uitgesloten). In alle gevallen is de toegewezen ster zichtbaar vanuit het deelnemende land en helder genoeg om door een kleine telescoop te worden gezien.

De nationale campagnes duren van juni tot november 2019 waarna het IAU100 NameExoWorlds Steering Committee de namen zal keuren. De resultaten zullen in december 2019 bekend worden gemaakt. Landen die nog niet hebben ingetekend kunnen dit tot 30 juli 2019 doen.

Nederland

Nederland heeft de ster HAT-6-P toegewezen gekregen. De exoplaneet die we een naam mogen geven heeft de aanduiding HAT-6-P b. Deze planeet draait om een geelwitte ster in het sterrenbeeld Andromeda.

De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 910 lichtjaar en heeft een visuele helderheid van magnitude 10,5. Dit betekent dat de ster niet met het blote oog zichtbaar is. De ster is van spectraalklasse F8. HAT-6-P heeft een massa van ongeveer 1,3 zonsmassa en een straal van 1,5 * de straal van de Zon.

De exoplaneet HAT-6-P b werd op 15 oktober 2007 ontdekt met behulp van de transitiemethode. De planeet heeft een massa van 1,06 * de massa van Jupiter, een straal van 1,33 * Jupiter. Het is een zogenaamde “hete Jupiter” die met een periode van 3,85 dagen om zijn ster draait. De afstand tot de ster bedraagt slechts 0,052 Astronomische Eenheden. Leven op deze planeet zal onmogelijk zijn.

De aanduiding HAT is afkomstig van het Hungarian Automated Telescope netwerk. Dit netwerk bestaat uit zes, relatief kleine, volledig geautomatiseerde telescopen die als doel hebben om met behulp van de transitiemethode naar exoplaneten te zoeken. Het netwerk is door een kleine groep Hongaren ontwikkeld en is sinds 2001 operationeel. Momenteel wordt het onderhouden door het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics.

Op welke manier de naamgevingscampagne in Nederland uitgevoerd zal gaan worden is nog niet bekend.

Meer informatie:

 

Eerste publicatie: 10 juni 2019