216 Kleopatra
216 Kleopatra is een metallische botvormige asteroïde die zich, samen met zijn twee maantjes, in de binnenste delen van het zonnestelsel bevindt. De asteroïde heeft een gemiddelde diameter van 120 kilometer.
De asteroïde werd op 10 april 1880 door de Oostenrijkse astronoom Johann Palisa van de Oostenrijkse Pola sterrenwacht gevonden. Deze sterrenwacht bevindt zich tegenwoordig in Pula, Kroatië.
Het is een M-type asteroïde met een rotatieperiode van 5,4 uur en dat is onder het gemiddelde. Kleopatra is vernoemd naar de beroemde Egyptische koningin. In 2008 werden er twee maantjes gevonden. Ze zijn Alexhelios en Cleoselene gedoopt.
Baan en classificatie
Kleopatra is een asteroïde in de hoofdgordel die met een periode van 1706 dagen om de Zon heen draait. Kleopatra doet dat op een gemiddelde afstand van 2,79 AE. De baan heeft een excentriciteit van 0,25 en een inclinatie van 13° ten opzichte van de ecliptica.
Fysische kenmerken
Kleopatra is met een afmeting van 276 * 94 * 78 kilometer een relatief grote asteroïde. Uitgaande van radarreflecties en de banen van zijn maantjes is het een relatief losse verzameling van metaal, gesteente en ongeveer 30 – 50% lege ruimte. De twee maantjes zijn mogelijk tijdens een eerdere inslag ontstaan.
Kleopatra heeft een ongewone vorm. De langgerekte vorm kwam naar voren toen er op 19 januari 1991 een sterbedekking door Kleopatra plaatsvond en die vanaf acht verschillende locaties werd waargenomen. Vervolgwaarnemingen met de 3,6 meter telescoop van de ESO op La Silla toonden een dubbele bron met twee afzonderlijke lobben van gelijke grootte. Later toonden radaropnames met de Arecibo radiotelescoop aan dat de twee lobben met elkaar zijn verbonden en dat de asteroïde een botachtige vorm heeft.
In 2021 werd Kleopatra met behulp van adaptieve optiek waargenomen. Uit die modellen werd een massa van 2,97 * 1018 kilogram berekend en dat is veel minder dan voorheen werd aangenomen, de baanperiodes van de twee maantjes werden berekend op 1,8 en 2,7 dagen. Deze maantjes hebben een diameter van 6,9 respectievelijk 8,9 kilometer.
Manen
In 1988 werd er met de UH88 telescoop van de Mauna Kea sterrenwacht een zoektocht uitgevoerd naar stof of maantjes bij de asteroïde maar destijds werd niks gevonden. In september 2008 werd aangekondigd dat men met behulp van adaptieve optiek van de Keck sterrenwacht twee maantjes had ontdekt in een baan om Kleopatra. Uit deze waarnemingen werden groottes van ± 8,9 en 6,9 kilometer berekend en omloopperiodes van 2,32 en 1,24 dagen.
In februari 2011 kregen deze maantjes namen. De buitenste maan werd Alexhelios gedoopt en de binnenste maan Cleoselene. Ze zijn vernoemd naar de kinderen van Cleopatra: Alex Helios en Cleopatra Selene.
Herkomst
Er wordt aangenomen dat de vorm, rotatie en manen van Kleopatra het gevolg zijn van een schuine inslag die mogelijk 100 miljoen jaar geleden heeft plaatsgevonden. De toegenomen rotatie zou de asteroïde hebben verlengd en ertoe hebben geleid dat Alexhelios zich afsplitste. Cleoselene is mogelijk later afgesplitst, ongeveer 10 miljoen jaar geleden. Kleopatra is een contacte dubbele, als de asteroïde veel sneller zou draaien dan zouden de twee lobben van elkaar scheiden waardoor een echt binair systeem ontstaat.
216 Kleopatra in cijfers
| Aanduiding | (216) Kleopatra |
| Alternatieve aanduiding | A905 OA; A910 RA |
| Locatie | Hoofdgordel |
| Aphelium (AE) | 3,4951 |
| Perihelium (AE) | 2,0931 |
| Gemiddelde afstand tot de Zon (AE) | 2,7941 |
| Baanexcentriciteit | 0,2509 |
| Baanperiode (dagen) | 1706 |
| Gemiddelde baansnelheid (km/s) | — |
| Inclinatie (°) | 13,11 |
| Bekende manen | 2 (Alexhelios en Cleoselene) |
| Afmetingen (km) | 276 * 94 * 78 |
| Gemiddelde diameter (km) | 122 |
| Volume (km3) | — |
| Massa (kg) | 2,97 * 1018 |
| Gemiddelde dichtheid (g/cm3) | 4,5 |
| Rotatieperiode (dagen) | 0,224 |
| Absolute helderheid (magnitude) | 7,35 |
| Visuele helderheid (magnitude) | — |
Eerste publicatie: 2 november 2021
