Waarnemen

25 oktober – gedeeltelijke zonsverduistering

Op dinsdag 25 oktober 2022 zal de Maan voorlangs de Zon bewegen en zo zorgen voor een gedeeltelijke zonsverduistering. De Zon zal er vanuit Nederland uitzien alsof er een flinke hap uit is genomen.

Maximum van de gedeeltelijke zonsverduistering van 25 oktober 2022.
Maximum van de gedeeltelijke zonsverduistering van 25 oktober 2022. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden/Cartes du Ciel.

Deze gedeeltelijke zonsverduistering is zichtbaar vanaf het noordelijk halfrond in Afrika, Azië en Europa en is op zijn grootst aan de noordpool en Rusland.

Tijdens het maximum zal 82% van de zonneschijf door de Maan worden bedekt. In Nederland zal dat ongeveer 33% van de diameter van de Zon worden bedekt en dat komt overeen met ongeveer 22% van het oppervlak van de Zon.

De gedeeltelijke bedekking duurt vanuit Nederland van ± 11:08 uur tot ± 13:03 uur.

Tijdens deze specifieke verduistering zal er nergens op Aarde een volledige zonsverduistering zichtbaar zijn. Dat komt omdat tijdens de verduistering op 25 oktober de Zon en de Maan niet precies in de juiste positie ten opzichte van elkaar zijn. Dit zorgt ervoor dat de Zon niet volledig door de Maan wordt bedekt. De Zon zal er uitzien als een “halve maan”, alsof iemand er een flinke hap uit heeft genomen.

Zonsverduisteringen vinden plaats als de Maan tussen de Aarde en de Zon door beweegt en de schadauw van de Maan op Aarde valt waarbij het zonlicht geheel of gedeeltelijk wordt geblokkeerd. Zonsverduisteringen zijn nooit gelijktijdig overal op Aarde zichtbaar want de Maan is veel kleiner dan de Aarde en de schaduw van de Maan op de Aarde is slechts enkele honderden kilometers groot.

Animatie van de gedeeltelijke zonsverduistering van 25 oktober 2022

Het punt van de centrale verduistering waar elke zonsverduistering maximaal is, is het punt op Aarde waar een denkbeeldige lijn die de middelpunten van de Zon en de Maan verbindt, het oppervlak van onze planeet ontmoet. Waarnemers vanaf dit punt zien de Maan direct in het midden van de Zon.

Dit punt ligt tijdens een zonsverduistering echter niet vast. Terwijl de Maan haar baan om de Aarde voortzet, strijkt de schaduw van de Maan over de Aarde. Dit gaat met een snelheid van 1600 – 8000 kilometer per uur. Het centrale punt beweegt dus mee.

Naarmate een zonsverduistering vordert beweegt het punt van de centrale zonsverduistering van west naar oost over het aardoppervlak. Tijdens een gedeeltelijke zonsverduistering, zoals die van 25 oktober, passeert dit punt ofwel boven de noordpool ofwel onder de zuidpool en kruist het het aardoppervlak niet.

Dit betekent dat alleen de rand van de schaduw van de Maan op de Aarde valt hetgeen verklaart waarom de Zon niet volledig wordt verduisterd.

Op 25 oktober passeert het centrale punt van de verduistering over de noordpool en op dat moment zal 82% van de Zon zijn verduisterd. Vanuit Rusland zal tot 80% worden verduisterd. In China is dat tot 70%, in Noorwegen tot 63% en in Nederland dus tot 33%.

Kijk NOOIT met ene verrekijker, een telescoop of het blote oog zonder bescherming rechtstreeks naar de Zon. Astronomen gebruiken speciale filters op de Zon veilig waar te nemen tijdens zonsverduisteringen of andere verschijnselen op de Zon.

Een gewone zonnebril of cd’s zijn niet voldoende om mee naar de Zon te kijken. Wil je de gedeeltelijke zonsverduistering waarnemen gebruik dan bij voorkeur een eclipsbrilletje of maak gebruik van een methode om het zonlicht te projecteren.

Eerste publicatie: 20 oktober 2022