900 jaar oud Chinees supernova mysterie opgelost
In het jaar 1181 verscheen er een nieuw lichtpunt aan de hemel die net zo helder was als de planeet Saturnus. Deze nieuwe ster werd opgemerkt door Chinese en Japanse astronomen. Ze konden de nieuwe ster ongeveer 6 maanden waarnemen voor deze weer verdween. Honderden jaren later denken astronomen dat ze eindelijk de bron hebben gevonden van deze mysterieuze verschijning.
De gebeurtenis, vergelijkbaar met de beroemde explosie in 1054 waarbij de Krabnevel ontstond, is slechts een van de handvol heldere gebeurtenissen aan de sterrenhemel die in historische archieven zijn te vinden. Maar anders dan de Krabnevel was de bron van de gebeurtenis uit 1181 lastig te vinden.
De historische aantekeningen boden slechts weinig aanknopingspunten voor de hedendaagse astronomen. Ze werd o.a. opgeschreven dat de gastster 185 dagen zichtbaar was. Van 6 augustus 1181 tot 6 februari 1182. De aantekeningen gaven ook een locatie aan, een plek tussen de twee Chinese sterrenbeelden Chuanshe en Huagei. Deze sterrenbeelden bevinden zich in de buurt van het westerse sterrenbeeld Cassiopeia.
Deze kosmische puzzelstukjes leidden een onderzoeksteam naar de vermoedelijke veroorzaker van de oude gastster: een supernova waarvan de overblijfselen de snel uitdijende nevel vormen die Pa30 wordt genoemd. De gaswolken van deze nevel bewegen zo snel dat wetenschappers uit Hongkong, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Hongarije en Frankrijk in het nieuwe onderzoek ontdekten dat het stof en gas van Pa30 de afstand tussen de Aarde en de Maan in maar liefst 5 minuten kan afleggen. Door die snelheid te gebruiken en achteruit te rekenen bepaalden de onderzoekers dat de nevel zou passen in een supernova die omstreeks 1181 explodeerde.
Het team vond dat Pa30 is ontstaan uit een zeldzaam en relatief zwak type supernova, een zogenoemde Type Iax supernova. Ongeveer 10% van alle supernova’s zijn van dit type en astronomen begrijpen ze nog niet zo goed. Het feit dat SN1181 zwak was en langzaam uitdoofde past precies bij een Type Iax, aldus de onderzoekers.
De onderzoekers ontdekten ook dat de ster van Parker, een van de heetste sterren in ons sterrenstelsel, ook een vermoedelijke tegenhanger is dan de supernova. Men denkt dat de nevel en de ster het resultaat zijn van een enorme botsing en de daaropvolgende samensmelting van twee zwakke overblijfselen van sterren; zogenoemde witte dwergen.
Volgens de onderzoekers is dit de enige Type Iax supernova waar gedetailleerde studies van de overgebleven ster en nevel mogelijk zijn. Ze merken verder op dat het leuk is om zowel een historisch als een astronomisch mysterie op te kunnen lossen.
Het onderzoek werd op 15 september 2021 gepubliceerd in de Astrophysical Journal Letters.
Artikel: The Remnant and Origin of the Historical Supernova 1181 AD. Andreas Ritter, Quentin A. Parker, Foteini Lykou, Albert A. Zijlstra, Martín A. Guerrero, and Pascal Le Dhatu.
Eerste publicatie: 18 september 2021
Bron: diverse persberichten
