Aantal ontdekte bewoonbare exoplaneten ligt vermoedelijk veel lager
Het aantal potentieel bewoonbare planeten moet wellicht enigszins naar beneden worden bijgesteld.
Op dit moment heeft de Kepler Space Telescope van de NASA ongeveer 30 exoplaneten met ongeveer de grootte van de Aarde ontdekt in de bewoonbare zone van hun ster. De bewoonbare zone is de regio rondom een ster waarbij de temperatuur hoog genoeg is zodat er aan het oppervlak van de planeet vloeibaar water kan voorkomen.
Nieuwe waarnemingen die door de Gaia ruimtetelescoop van de ESA zijn gedaan zeggen dat dit aantal vermoedelijk kleiner is; misschien zijn er slechts 2 tot 12 potentieel bewoonbare exoplaneten door de Kepler ontdekt.
Gaia werd in december 2013 gelanceerd met als doel een hele precieze driedimensionale kaart te maken van ons sterrenstelsel. Tot nu toe bevat de kaart de posities van ongeveer 1,7 miljard sterren en de afstanden tot ongeveer 1,3 miljard sterren.
De waarnemingen van de Gaia duiden erop dat sommige van de gaststerren die door de Kepler zijn bestudeerd helderder en groter zijn dan voorheen werd aangenomen. Planeten die om dergelijke sterren draaien zijn dan waarschijnlijk ook groter en heter dan voorheen werd aangenomen.
Dat “hetere” is recht-toe-recht-aan: een grote, helderdere ster zal meer hitte produceren. De grotere correlatie komt voort uit de manier waarop de Kepler naar planeten zoekt: de transitiemethode.
Kepler zoekt naar kleine dipjes in de helderheid die worden veroorzaakt als een planeet, gezien vanuit het perspectief van de telescoop, voorlangs de ster stekt. Schattingen van de grootte van de planeet worden afgeleid van het percentage van de schijf van de ster die wordt bedekt tijdens een overgang. Dus als de diameter van de ster naar boven wordt bijgesteld dan geldt dat ook voor de diameter van de planeet.
Volgens astronomen draait alles om hoe goed men een ster kent en is deze nieuwe informatie niet meer dan een volgend hoofdstuk in een voortdurend verhaal. De nieuwe resultaten moeten er niet toe leiden dat mensen de hopen dat het leven op Aarde het enige in ons sterrenstelsel ontmoedigd raken want er zijn nog steeds heel veel potentiële bewoonbare planeten in ons sterrenstelsel. Maar de gegevens van de Gaia maken wel duidelijk dat astronomen, astrobiologen en planeetwetenschappers nog heel vel moeten leren over de bewoonbaarheid van exoplaneten.
Astronomen proberen nog steeds uit te vinden hoe groot een planeet kan zijn om nog steeds rotsachtig te zijn. Bovendien worstelen astronomen nog steeds met het concept van de bewoonbare zone. Als de bewoonbare zone louter wordt gebaseerd op de afstand van de planeet tot de ster dan wordt er geen rekening gehouden met de eigenschappen van planeten zoals bijvoorbeeld de massa die van invloed is op het feit of de planeet in staat is om een atmosfeer vast te houden. Dan is er ook nog de samenstelling van de atmosfeer die een hele grote invloed heeft op de temperatuur van de planeet.
Astrobiologen vragen zich ook af of leven persé vloeibaar water aan het oppervlak nodig heeft. Buiten de bewoonbare zone van ons eigen zonnestelsel bevinden zich een aantal bevroren manen. Deze manen, zoals Europa en Enceladus hebben wellicht een ondergrondse oceaan waar leven kan voorkomen zoals wij dat kennen (en dan hebben we het nog niet eens gehad over leven zoals we dat nog niet kennen dat wellicht van een ander oplosmiddel dan water is gebaseerd).
De Kepler Space Telescope werd in maart 2009 gelanceerd. Tijdens de vier jaar durende hoofdmissie tuurde de telescoop gelijktijdig naar ongeveer 150.000 sterren op zoek naar planeetovergangen. Hieraan kwam in mei 2013 een einde toen de tweede van de vier gyroscopen die gebruikt worden om de telescoop te richten het begaven.
In 2014 startte de Kepler met zijn K2-missie. Tijdens deze missie keek de telescoop gedurende 80 dagen durende campagnes naar verschillende kosmische objecten en fenomenen. Verschillende van deze campagnes waren ook gericht op het vinden van exoplaneten. Tijdens de K2-missie werden inderdaad 354 van de 2681 bevestigde exoplaneten ontdekt.
De Kepler Space Telescope is verantwoordelijk voor ongeveer 70 procent van alle ongeveer 3800 bekende exoplaneten. Dat aantal kan nog stevig groeien want er is nog een lijst van bijna 3000 kandidaat exoplaneten die nog niet met behulp van andere waarnemingen zijn bevestigd. Uitgaande van ervaringen in het verleden is de kans groot dat het merendeel van deze kandidaten bevestigd zal worden.
Maar aan de waarnemingen van de Kepler zijn een einde gekomen. De telescoop is door zijn brandstof heen en bevindt zich momenteel in een slaapmode die geen brandstof kost.
Eerste publicatie: 29 oktober 2018
Bron: space.com