Afgelopen nacht waren we het dichtst bij de Zon
De Aarde bereikte in zijn jaarlijkse baan om de Zon op 3 januari 2024 om 01:38 uur Nederlandse tijd zijn kleinste afstand tot de Zon.
De baan van de Aarde rond de Zon is geen cirkel. In plaats daarvan is het een ellips, zoals een cirkel waarop iemand is gaan zitten. Het is dus logisch dat de Aarde elk jaar zijn dichtstbijzijnde en verste punten om de Zon heeft. Voor 2024 ligt ons dichtstbijzijnde punt op 3 januari om 01:38 uur Nederlandse tijd. Deze dichtstbijzijnde afstand wordt perihelium genoemd, van het Griekse woord “peri” dat dichtbij betekent en “helios” dat Zon betekent. Begin januari zijn we ongeveer 3% dichter bij de Zon – (ongeveer 5 miljoen kilometer) – dan tijdens het aphelium (verste punt) van de Aarde begin juli. Dat staat in contrast met onze gemiddelde afstand van ongeveer 150 miljoen kilometer.
De Aarde staat dus elk jaar begin januari het dichtst bij de Zon, wanneer het winter is op het noordelijk halfrond. En begin juli, tijdens de zomer op het noordelijk halfrond, zijn we het verst verwijderd van de Zon.
Het is duidelijk dat de afstand van de Aarde tot de Zon niet de oorzaak is van de seizoenen.
De baan van de Aarde veroorzaakt geen seizoenen
De baan van de Aarde is geen cirkel maar wel bijna cirkelvormig. En het is niet de afstand tot de Zon die winter en zomer op Aarde creëert. In plaats daarvan veroorzaakt de kanteling van de aardas ten opzichte van onze baan de seizoenen.
In de winter is jouw deel van de Aarde van de Zon afgekanteld. In de zomer is jouw deel van de Aarde naar de Zon toe gericht. De dag van maximale kanteling naar of van de Zon is de zonnewende van december of juni.
De kanteling verandert de hoek waarin het zonlicht op jouw deel van de Aarde valt. Meer direct zonlicht = zomer. Minder direct zonlicht = winter.
De baan van de Aarde beïnvloedt de lengte van de seizoenen
Hoewel ze niet verantwoordelijk zijn voor de seizoenen hebben de dichtstbijzijnde en verste punten van de Aarde ten opzichte van de Zon wel invloed op de duur van de seizoenen. Wanneer de Aarde een jaar lang het dichtst bij de Zon komt, zoals elk jaar begin januari, beweegt de planeet zich het snelst in zijn baan om de Zon. De Aarde snelt nu met bijna 30 kilometer per seconde voort en beweegt ongeveer 1 kilometer per seconde sneller dan wanneer de Aarde begin juli het verst van de Zon is verwijderd. De winter op het noordelijk halfrond en – tegelijkertijd – de zomer op het zuidelijk halfrond zijn dus de kortste seizoenen, terwijl de Aarde zich van de zonnewende in december naar de equinox in maart haast.
Op het noordelijk halfrond duurt het zomerseizoen (zonnewende van juni tot de equinox in september) bijna vijf dagen langer dan ons winterseizoen. Dit geldt ook voor de overeenkomstige seizoenen op het zuidelijk halfrond. En de winter op het zuidelijk halfrond duurt bijna vijf dagen langer dan de zomer op het zuidelijk halfrond.
De onderstaande YouTube-video van 30 seconden illustreert hoe een planeet versnelt rond het perihelium en vertraagt in het aphelium. Het komt door de tweede wet van Kepler over de beweging van de planeten: een lijn die de Zon en een planeet verbindt bestrijkt in gelijke tijden gelijke gebieden.
Eerste publicatie: 3 januari 2024
Bron: EarthSky
