Alan Shepard – de eerste Amerikaan in de ruimte

Alan Shepard werd op 5 mei 1961 de eerste Amerikaan in de ruimte toen hij in zijn Freedom 7 met behulp van een Mercury-Redstone raket vanaf Cape Canaveral werd gelanceerd. Tien jaar later werd Shepard de vijfde man die op de Maan zou lopen en de eerste die er een potje golf zou spelen.

Alan Bartlett Shepard Jr. werd op 18 november 1923 geboren in New Hampshire. Zijn ouders waren Renza Emerson en Alan Shepard. Het behalen van zijn High School-diploma ging hij naar de U.S. Naval Academy en daar zwaaide hij op 7 juni 1944 af. Hij verbleef het laatste jaar van de oorlog op een oorlogsbodem in de Grote Oceaan.

In de vijftien jaar die daarop volgden vervulde Shepard verschillende functies binnen de marine. Hij behaalde een civiel pilotendiploma en deed veel vluchten boven de Middellandse Zee. In 1950 kwam hij bij de U.S. Naval Test Pilot School en deed hij testen voor verschillende vliegtuigen. Later werd hij instructeur aan de Test Pilot School. Hij maakte meer dan 8000 vlieguren tijdens zijn carrière.

Shepard kwam in dienst bij het Naval War College en na zijn afstuderen in 1957 werd hij toegevoegd aan de staf van de Commander-in-Chief van de Amerikaanse Atlantische Vloot.

Shepard’s tijd bij de NASA

In 1959 werden 110 testpiloten door de nieuw opgerichte National Aeronautics and Space Administration (NASA) uitgenodigd om als vrijwilliger dienst te nemen in het ruimtevaartprogramma. Ofschoon Shepard hiervoor werd uitgenodigd ging er iets mis en kreeg hij nooit een aanbod. Desondanks werd hij door de organisatie geselecteerd als een van de eerste zeven astronauten. De groep is bekend als de Mercury Seven. Ook John Glenn, Virgil “Gus” Grissom, “Deke” Slayton, Malcolm “Scott” Carpenter, Walter “Wally” Schirra en Gordon Cooper maakten deel uit van de eerste groep astronauten. Uit deze groep uiterst ervaren mannen werd Shepard geselecteerd als piloot voor de allereerste Amerikaanse bemande ruimtevlucht. John Glenn was de back-up voor deze vlucht.

De inspanningen werden verhoogd toen op 15 april 1961 de Sovjet-Unie de kosmonaut Joeri Gagarin als eerste mens in een baan om de Aarde wisten te brengen. Gagarin maakte een ruimtevlucht van in totaal 108 minuten.

De lancering van Shepard was oorspronkelijk voorzien voor 2 mei 1961 maar werd wegens slecht weer twee keer uitgesteld. Op 5 mei werd de Freedom 7, met aan boord Alan Shepard gelanceerd. Hij bereikte een hoogte van 187 kilometer en hij maakte een 15 minuten durende sub-orbitale vlucht. Vanwege de positie van de ramen kon Shepard geen sterren zien en omdat hij erg strak in zijn stoel zat gesnoerd merkte hij ook helemaal niks van de gewichtsloosheid. Ook was er een filter achtergebleven op de periscoop en dat zorgde ervoor dat Shepard de Aarde alleen in zwart en wit kon zien.

Ofschoon de Sovjets als eerste een mens in de ruimte hadden gebracht en Gagarin een veel langere ruimtevlucht had gemaakt was de wereld opgetogen over de sub-orbitale vlucht van Shepard. Anders dan bij Gagarin werden de lancering, vlucht en de landing van Shepard door miljoenen mensen live over de wereld gezien. En terwijl de naam van Gagarin bekend werd gemaakt hielden de Sovjets heel veel details over zijn vlucht geheim. Shepard kreeg uit handen van president John F. Kennedy een hoge Amerikaanse onderscheiding.

Shepard werkte aan de grond mee aan verschillende vluchten binnen het Mercury-programma en hij zou piloot zijn van de Mercury 10-missie. Maar na in 1963 voor het eerst een mens gedurende een dag in een volledige baan om de Aarde te hebben gebracht (De Faith 7 met Gordon Cooper als piloot) besloot NASA om het eerste bemande ruimtevaartprogramma af te sluiten en verder te gaan met het Gemini-programma. Dit programma was de opmaat voor de reis naar de Maan. Astronauten oefenden tijdens het Gemini-programma in het koppelen van ruimtevaartuigen in een baan om de Aarde en ze voerden ruimtewandelingen uit. Twee vaardigheden die ze straks nodig zouden hebben voor bemande landingen op de Maan.

Shepard werd door NASA geselecteerd om deel uit te maken van de eerste bemande Gemini-missie, de Gemini 3. Echter, Shepard werd op een ochtend duizelig wakker en viel voortdurend flauw. Bij hem werd de ziekte van Menière geconstateerd. Vloeistoffen in een binnenoor bouwden druk op waardoor de erg duizelig werd. In 1963 kreeg Shepard een verbod om als solo piloot te vliegen en mocht hij niet meer de ruimte in.

Shepard ging ander werk doen en hij werd Chef van het Astronautenkantoor van de NASA. Vanuit deze functie leidde hij de activiteiten, trainingen en was hij betrokken bij het indelen van de bemanningen en de planningen van de verschillende missies.

In 1969 werd Shepard geopereerd en werd zijn ziekte opgelost. Hij kreeg weer toestemming om te vliegen. Shepard, Stuart Roosa en Ed Mitchell zouden oorspronkelijk de Apollo 13 vliegen maar ze werden een missie naar achteren geschoven zodat ze meer konden trainen. Shepard werd daarna benoemd tot commandant van de Apollo 14-missie naar de Maan. Dit betekende dat toen de Apollo 13 halverwege de reis naar de Maan in grote problemen kwam en de bemanning alles op alles moest zetten om heelhuids weer de Aarde te bereiken, Shepard niet aan boord was. Hij en zijn bemanning profiteerden van de veiligheidsmaatregelen die werden genomen na de mislukte Apollo13 vlucht. Zo werd onder andere de elektrische bedrading sterk verbeterd.

Naar de Maan

Op 31 januari 1971 werd Shepard vanaf Cape Canaveral naar de Maan gelanceerd. Hij en Mitchell landden op 7 februari 1971 in Fra Mauro op de Maan. Shepard was met zijn 47 jaar destijds de oudste astronaut van de NASA. Voor ze van de Maan vertrokken ontvouwde Shepard, een fervent golfer, een opvouwbare golfclub en sloeg hij twee ballen. De eerste bal landde in een nabijgelegen krater en de tweede bal vloog volgens Shepard kilometers en kilometers ver. In werkelijkheid legde de tweede bal ongeveer 200 meter af.

Shepard en Mitchell verbleven meer dan 33 uur op de Maan, dat was de langste missie tot dan toe. Shepard en Mitchell verbleven met 9 uur en 17 minuten ook erg lang buiten hun maanlander. Ze brachten bijna 43 kilogram maanstenen mee naar de Aarde waaronder twee stenen die 4,5 kilogram per stuk wogen.

Tijdens zijn twee ruimtevluchten verbleef Shepard in totaal 216 uur en 57minuten in de ruimte.

De erfenis van Shepard

Na Apollo 14 ging Shepard achter de schermen verder in zijn belangrijke rol als Chef Astronaut van de NASA. Hij was verantwoordelijk voor de training van astronauten en hij had een stem welke astronaut zou vliegen tijdens het Gemini-programma. Veel van de astronauten die tijdens het Gemini-programma vlogen deden dit ook tijdens de Apollo-missies en verschillende Gemini-veteranen haalden zelfs de Maan.

In 1974 ging Shepard, als Schout-bij-nacht, met pensioen bij de NASA. Hij ging werken in de private sector waar hij een overkoepeld bedrijf oprichtte voor zijn verschillende activiteiten. Dit bedrijf, Seven Fourteen Enterprises was vernoemd naar de Freedom 7 en Apollo 14 missies.

In 1984 richtte hij samen met de nog levende Mercury-astronauten en de weduwe van Gus Grissom die overleed tijdens de Apollo 1-missie, de Mercury Seven Foundation op. Deze werd later hernoemd naar de Astronaut Scholarship Foundation. Deze organisatie bestaat nog steeds en haalt geld op voor studenten die wetenschappen en werktuigbouwkunde studeren.

Shepard stierf op 21 juli 1998 op 74-jarige leeftijd aan de gevolgen van leukemie. Zijn vrouw stierf een maand later op 25 augustus 1998.

Eerste publicatie: 5 mei 2019