Algenib – Gamma Pegasi

Gamma Pegasi – Algenib is een blauwwitte subreus in het sterrenbeeld Pegasus. Met een gemiddelde schijnbare helderheid van magnitude 2,84 is het de vierde helderste ster in Pegasus, na Enif, Scheat en Markab. Algenib is ongeveer 390 lichtjaar van ons verwijderd. Het is de zwakste van de vier sterren die het Grote Vierkant van Pegasus vormen.

Type ster

Algenib is een subreus van spectraaltype B2 IV. De ster heeft bijna geen waterstof meer om in zijn kern te verbranden en terwijl de ster langzaam weg evolueert van de hoofdreeks is hij uitgegroeid tot een grootte van 4,8 keer de straal van de Zon. Met een oppervlaktetemperatuur van 21.200 Kelvin bedraagt de lichtsterkte 5840 keer die van de Zon. De leeftijd van de ster wordt geschat op bijna 19 miljoen jaar.

Met een massa van 8,9 zonsmassa is Algenib niet massief genoeg om zijn leven als een supernova te beëindigen. In plaats daarvan zal de ster uiteindelijk evolueren naar een enorme witte dwerg.

Algenib is geclassificeerd als een Bèta Cepheïde-veranderlijke. De helderheid varieert tussen magnitude 2,78 en 2,89. Vernoemd naar Bèta Cephei – Alfirk, het prototype van zijn klasse, zijn Bèta Cepheïden doorgaans hete hoofdreekssterren van het spectraaltype B met massa’s tussen 7 en 20 zonsmassa. Ze vertonen kleine, snelle helderheidsveranderingen met perioden van 0,1 tot 0,3 dagen als gevolg van pulsaties van hun oppervlak. De perioden komen overeen met pulsatiecycli. Veel andere heldere sterren behoren tot deze groep, waaronder Hadar – Bèta Centauri, Shaula – Lambda Scorpii, Kappa Scorpii, Alniyat – Sigma Scorpii, Mirzam – Bèta Canis Majoris, Mimosa – Bèta Crucis, Spica – Alpha Virginis, Alpha Lupi en Epsilon Perseï.

Algenib heeft een radiale pulsatieperiode van 3,642 uur. De ster vertoont ook andere pulsatiefrequenties die vergelijkbaar zijn met die van langzaam pulserende B-sterren (SPB).

Een onderzoek uit 2002 waarin de rotatiesnelheden van B-sterren werden gemeten, vond een onverwachte rotatiesnelheid van 0 voor Algenib. Dat betekent dat óf de snelheid te laag is om te meten, wat ongebruikelijk zou zijn voor een hete B-ster, of dat de ster bijna op de polen wordt gezien.

Wetenwaardigheden

Algenib is een van de vier heldere sterren die het Grote Vierkant van Pegasus vormen. Dit is een patroon dat het lijf van het gevleugelde paard omspant. De andere sterren die de hoekpunten va het Grote Vierkant vormen zijn Alpheratz – Alpha Andromedae, Scheat – Bèta Pegasi en Markab – Alpha Pegasi. Algenib is ongeveer 390 lichtjaar van ons verwijderd en is daarmee veruit de verste van de vier. Scheat de op een na verst verwijderde, is ongeveer 196 lichtjaar van ons verwijderd. Algenib is ook veruit de meest lichtsterke van de vier.

Variaties in de radiale snelheid van Algenib werden in 1911 gevonden door de Amerikaanse astronoom Kevin Burns. Er werd echter geen periode gevonden om de ster te classificeren. In 1953 werden de variaties bevestigd door de Amerikaanse astronoom Harold McNamara, die de ster, op basis van spectraalklasse, variabele snelheid en korte periode, als een Bèta Canis Majoris-veranderlijke typeerde. In die tijd werden Bèta Cepheïden aangeduid als Bèta Canis Majoris-veranderlijken. McNamara kwam uit op een periode van 3 uur en 38 minuten gebaseerd op een serie spectrogrammen die waren verkregen met de Mills III-prisma spectrograaf van de Lick sterrenwacht in Californië.

Naam

De naam Algenib komt van het Arabische al-janb, dat “de zijde” betekent. Deze naam werd traditioneel gebruikt voor zowel gamma Pegasi als Alpha Persei, de helderste ster van het nabij gelegen sterrenbeeld Perseus. Gamma Pegasi heet nu formeel Algenib en Alpha Persei heet formeel Mirfak.

Op 30 juni 2016 werd de naam Algenib officieel erkend door de Working Group on Starnames (WGSN) van de Internationale Astronomische Unie.

De Chinezen kennen Gamma Pegasi als 壁宿一 (Bìxiù yī), de Eerste ster van de Muur. Het Chinese Muur huis bestaat uit Algenib en Alpheratz, de helderste ster van Andromeda. Het asterisme is een van de zeven huizen van de Zwarte Schildpad.

In de Hindoe astronomie kent men een asterisme bestaande uit Algenib en Alpheratz dat Uttara Bhādrapadā of Uttṛṭṭāti. Het is het 26ste nakshatra (maanhuis) in de Hindoe astrologie.

Locatie

Omdat Algenib deel uitmaakt van een opvallend noordelijk asterisme is de ster eenvoudig te vinden. Algenib markeert de zuidoostelijke hoekpunt van het Grote Vierkant van Pegasus. Het asterisme kan worden gevonden door gebruik te maken van de heldere sterren van de W van Cassiopeia. Een verlengde lijn vanuit Segin door Ruchbach, de linker sterren van de W, wijst in de richting van het Grote Vierkant.

Algenib kan gebruikt worden om het onregelmatige sterrenstelsel NGC 14 te vinden. Dit sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 12,7 . NGC 14 is ongeveer 47,1 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.

Sterrenbeeld

Algenib bevindt zich in het sterrenbeeld Pegasus. De ster markeert de punt van de vleugel van het hemelse paard. Pegasus is een van de 48 oude sterrenbeelden die voor het eerst in de tweede eeuw na Christus door de astronoom Claudius Ptolemeus werden gecatalogiseerd. Pegasus is het 7^de grootste sterrenbeeld en het 3^de grootste sterrenbeeld aan de noordelijke hemel, na Ursa Major en Hercules. Pegasus bestaat een oppervlakte van 1121 vierkante graden.

Het sterrenbeeld wordt gedomineerd door het Grote Vierkant van Pegasus, een opvallend asterisme gevormd door drie sterren van Pegasus – Algenib, Scheat en Markab – samen met Alpheratz, de helderste ster in het naburige sterrenbeeld Andromeda.

Pegasus heeft verschillende heldere deep sky-objecten zoals de bolhoop Messier 15 (mag. 6,2), de spiraalstelsels NGC 7331 (mag. 10,4), NGC 7217 (Mag. 11,0) en NGC 7742 (mag. 12,4), het balkspiraalstelsel NGC 7479 (mag. 11,6) en de compacte groep sterrenstelsels HCG 92 (Stephan’s Quintet). In het sterrenbeeld ook het Einstein Kruis, een gravitationeel gelensde quasar achter een lenssterrenstelsel ZW 2237+030 die als vier afbeeldingen rond het voorgrond stelsel zichtbaar is.

Daarnaast vinden we in Pegasus meer dan tien stersystemen met bevestigde exoplaneten. Onder deze sterren 51 Pegasi, de eerste zonachtige ster waarbij een planeet werd gevonden.

De beste tijd om de sterren en deep sky-objecten in Pegasus waar te nemen in gedurende de maand Oktober.

De tien helderste sterren in Pegasus zijn Enif (Epsilon Peg, mag. 2,40), Scheat (Beta Peg, mag. 2,42), Markab (Alpha Peg, mag. 2,48), Algenib (Gamma Peg, mag. 2,84), Matar (Eta Peg, mag. 2,95), Homam (Zeta Peg, mag. 3,41), Sadalbari (Mu Peg, mag. 3,51), Biham (Theta Peg, mag. 3,52), Iota Pegasi (mag. 3,77), and Lambda Pegasi (mag. 3,93).

Gamma Pegasi – Algenib

Eerste publicatie: 16 oktober 2024