Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen

Het sterrenbeeld Gemini bevindt zich aan de noordelijke sterrenhemel. De naam Gemini is Latijn voor “tweelingen”. Het sterrenbeeld behoort tot de sterrenbeelden van de Dierenriem en is ook door Ptolemeus opgenomen in zijn stercatalogus.

Het sterrenbeeld stelt de tweeling Castor en Pollux (Polydeuces) voor die in Griekse mythologie ook bekend stonden als de Dioscuri. Gemini is voornamelijk bekend om zijn twee helderste sterren Castor en Pollux en de neutronenster Geminga. Daarnaast bevat het sterrenbeeld een mooie verzameling deep sky objecten waaronder Messier 35, de Eskimo-nevel, de Kwal-nevel en de Medusa-nevel.Gemini behoort samen met Aries, Taurus, Cancer, Leo, Virgo, Libra. Scorpius, Sagittarius, Capricornus, Aquarius en Pisces tot de Dierenriem-familie van sterrenbeelden.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Tweelingen Gemini Gem Geminorum
 
Zichtbaarheid Oktober – Mei (aangegeven zijn de maanden waarin het sterrenbeeld om 22 uur boven de horizon staat)
Grootte In grootte is Gemini het 30ste sterrenbeeld. het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 514 (°)2 aan de sterrenhemel
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Lynx, Auriga, Taurus, Orion, Monoceros, Canis Minor en Cancer
Meteorenzwermen de Geminiden en de ρ-Geminiden

Gegevens sterren

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

α Gem Castor. 1)
Maori: Whakaahu kerekere
Babylonische naam: Mash-Mashu-Mahru
 

1,56

51,6

β Gem Pollux. 1)
Hindi: Punarvasu. Maori: Whakaahu rangi. Perzisch: Jhira
Babylonische naam: Mash-Mashu-Arku
 

1,15

33,7

γ Gem Almeisan of Alhena 1)
Babylonische naam: Mash-Mashu-Sha-Risu
 

1,90

104,9

δ Gem Wasat 1) In 1930 ontdekte Clyde Tombaugh in de buurt van deze ster de dwergplaneet Pluto

3,50

58,8

ε Gem Mebsuta 1)  

3,03

906

ζ Gem Mekbuda 1)  

4,00

1186

η Gem Propus 1) (Tejat prior)
Babylonische naam: Maru-Sha-Pu-U-Mash-Mashu
 

3,28

350,7

μ Gem Tejat 1) (posterior)
Babylonische naam: Arku-Sha-Pu-U-Mash-Mashu
 

2,84

323

ξ Gem Alzirr 1)  

3,34

57,2

ο Gem Jishui 1)  

4,89

166

Gemini met de namen van de sterren
Het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen met de namen van de sterren. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden/Cartes du Ciel

Mythologie

In de astrologie wordt het sterrenbeeld geassocieerd met het teken Tweelingen ( 21 mei – 20 juni) en het element lucht (samen met de sterrenbeelden Libra en Aquarius).

Het sterrenbeeld Gemini stelt de tweeling Castor en Polydeuces voor uit de Griekse mythologie. De twee broers waren ook bekend als de Dioscuri en dat betekent “de zonen van Zeus”. Echter in de meeste versies van de mythe was alleen Polydeuces een zoon van Zeus en was Castor de zoon van de sterfelijke koning Tyndareus van Sparta.

De moeder van de tweeling was de Spartaanse koningin Leda die door Zeus was verkracht. Hij bezocht de koningin vermomd als zwaan. Deze zwaan staat als het sterrenbeeld Cygnus aan de sterrenhemel. Leda raakte zwanger van Polydeuces en Helene (die later bekend werd als de beroemde Helene van Troye). Leda raakte ook zwanger van Castor en Clytemnestra (die later trouwde met Agamemnon, hem uiteindelijk vermoordde en weer werd gedood door haar zoon Orestes). Castor en Clytemnestra werden opgevoed door Tyndareus en, anders dan de kinderen van Zeus, waren ze sterfelijk.

Castor en Polydeuces groeiden samen op en waren altijd bij elkaar. Castor was een uitstekend paardrijder en een kundig schermer en Polydeuces was bekend om zijn boks kwaliteiten. De twee maakten deel ut van de expeditie van de Argonauten die op zoek gingen naar het Gulden Vlies. De boks kwaliteiten van Polydeuces kwamen van pas toen Amycus, een zoon van Poseidon, die heerste over Klein-Azië weigerde om de Argonauten te laten vertrekken totdat eentje van hen tegen hem had gevochten in een bokswedstrijd. Polydeuces nam deze uitdaging aan en won de wedstrijd met het grootste gemak.

De twee redden de bemanning van het schip Argo Navis verschillende keren. Ze waren bekend als de beschermheiligen van de zeilers en er werd gezegd dat ze de kracht hadden om zeilers te redden die door toedoen van de zeegod Poseidon schipbreuk leden.

De Dioscuri worden worden ook geassocieerd met het vuur van St. Elmo. Dit is een elektrisch fenomeen dat tijdens onweersstormen kan optreden als een kringvormige ontlading van een puntvormige bron in een sterk elektrisch veld een helder plasma opwekt. Het fenomeen is vernoemd naar een andere beschermheilige van de zeevaarders, St. Erasmus van Formiae. Het vuur van St. Elmo was voor zeevaarders tijdens een onweersstorm zichtbaar als een gloeiende bal van licht en ze beschouwden het als een teken dat hun beschermheilige bij hun was.

Castor en Polydeuces kregen uiteindelijk ruzie met Idas en Lynceus, een andere tweeling en voormalige Argonauten. Die ruzie ging heel ordinair over twee vrouwen, Phoebe en Hilaira. De twee andere broers waren verloofd met de vrouwen maar Castor en Polydeuces namen de twee vrouwen mee. Ze werden door Idas en Lynceus achtervolgd en uiteindelijk leidde het tot een gevecht tussen de vier. Lynceus stak Castor met een zwaard en toen Polydeuces dit zag doodde hij Lynceus. Idas zag zijn broer sterven en viel daarna Polydeuces aan. Uiteindelijk bemoeide Zeus zich met het gevecht door Idas met een bliksemschicht te doden en zo zijn zoon te redden. Polydeuces vroeg aan Zeus om zijn onsterfelijkheid te mogen delen met zijn dode broer Castor en Zeus plaatste ze allebei aan de sterrenhemel waar ze onafscheidelijk zijn als het sterrenbeeld Gemini. De twee helderste sterren, alpha en beta Geminorum markeren de hoofden van de tweeling.

In de antieke oudheid werd het sterrenbeeld niet door iedereen met Castor en Polydeuces verbonden. Hyginus en Ptolemeus associeerden de twee sterren met Apollo en Heracles, de twee halfbroers en zonen van Zeus.

Babylonië

In de Babylonische astronomie warend e sterren Castor en Pollux bekend als de Grote Tweelingen. De Tweelingen werden beschouwd als ondergoden en werden Meshlamtea en Lugalirra genoemd. Deze namen betekenen respectievelijk “Degene die uit de Onderwereld is “herrezen” en de “Machtige Koning”. Beide namen kunnen gezien worden als titels voor Nergal, de Babylonische oppergod van de pest en de ziektes. Deze Nergal was de koning van de Onderwereld.

China

In de Chinese astronomie behoren de sterren van Gemini tot twee gebieden: de Witte Tijger van het Westen (西方白虎, Xī Fāng Bái Hǔ)  en de Vermiljoen Vogel van het Zuiden (南方朱雀, Nán Fāng Zhū Què).

Gemini is een groot en gemakkelijk te herkennen sterrenbeeld. Castor (α Geminorum) heeft een visuele helderheid van magnitude 1,56 en staat op 52 lichtjaar van ons verwijderd. In volgorde van helderheid is Castor de twintigste ster aan de hemel. De ster is ongeveer tweemaal zo groot als onze zon en is dubbel. In werkelijkheid gaat het om zes sterren maar die zijn niet zichtbaar in een amateur-telescoop. Waarnemingen met de Europese Herschel/XMM röntgentelescoop laten zie dat er enorm veel röntgenstraling vrijkomt in het stelsel. Er is geen periodiciteit in de uitbarstingen waargenomen hetgeen er op duidt dat er voortdurend grote en kleine uitbarstingen van röntgenstraling plaatsvinden.

In deze röntgenopname zien we Castor A en B, twee hoofdreekssterren van spectraalklasse A die om elkaar heen draaien. Om beide sterren draait een onzichtbare dwergster. daaronder YY Gem die ook bestaat uit twee dwergsterren die om elkaar heen draaien. (Opname: ESA)XMM-Newton)
In deze röntgenopname zien we Castor A en B, twee hoofdreekssterren van spectraalklasse A die om elkaar heen draaien. Om beide sterren draait een onzichtbare dwergster. Daaronder YY Gem die ook bestaat uit twee dwergsterren die om elkaar heen draaien. (Opname: ESA/XMM-Newton)

Pollux is iets helderder: magnitude 1,2 en staat 33,7 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Het is een grote ster; ongeveer 6 maal zo groot als de zon. Castor en Pollux staan 4,5 graad uit elkaar en kunnen zo door waarnemers gebruikt worden voor het schatten van afstanden tussen andere sterren.

ε Geminorum is een superreus die ruim 30 maal groter is dan de zon. De ster staat op 950 lichtjaar afstand maar de combinatie van grootte en visuele helderheid suggereert dat de ster slechts 190 lichtjaar van ons af staat. ζ Geminorum staat op een afstand van 1200 lichtjaar en behoort tot de Cepheide-variabelen.

η Geminorum is een rode reus van vijftig zonsdiameters op een afstand van 280 lichtjaar. Het is een visuele dubbel- en veranderlijke ster.

Gemini op oude sterrenkaarten

Gemini – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603
Gemini – uit de Atlas Celeste van John Bevis (ca. 1750)
Gemini – uit de Uranographia van Hevelius (ca. 1690)
Gemini - Urania's Mirror
Gemini – uit Urania’s Mirror (ca. 1825). By Sidney Hall – This image is available from the United States Library of Congress’s Prints and Photographs divisionunder the digital ID cph.3g10066.This tag does not indicate the copyright status of the attached work. A normal copyright tag is still required. See Commons:Licensing for more information., Public Domain, Link

De sterren van Gemini

Pollux – β Geminorum – de helderste van de Tweelingen

Pollux en Castor staan dicht bij elkaar aan de hemel en zijn daarom gemakkelijk te vergelijken. Pollux is helderder en is goudkleurig. Castor is zwakker en is wit van kleur.

Pollux is bekend als Bèta Geminorum. In helderheid is het de 17de ster die we kunnen waarnemen aan de sterrenhemel. Pollux is zichtbaar vanaf laat in de herfst tot in de lente. In maart is de ster goed zichtbaar omdat de ster dan in de avonduren hoog aan de hemel staat.

Waarnemen
Pollux en zijn buur Castor passeren op onze breedtegraad altijd hoog aan de hemel. Er bevinden zich in de onmiddellijke nabijheid geen heldere sterren waardoor ze gemakkelijk te vinden zijn. Beide sterren zijn helder en bevinden zich dicht bij elkaar waardoor ze als de tweelingsterren worden aangeduid.

In dit gebied van de sterrenhemel bevinden zich echter meer heldere sterren. Als je een lijn trekt van Regulus in het sterrenbeeld Leeuw naar de ster Capella in het sterrenbeeld Voerman dan passeer je Castor en Pollux. Ook als je een lijn trekt vanuit de heldere ster Rigel van het sterrenbeeld Orion naar de ster Betelgeuze in Orion en je verlengd deze lijn ongeveer drie keer ook dan passeert je de tweelingsterren.

Pollux komt op 15 januari in oppositie met de Zon. Dat betekent dat de ster opkomt als de Zon ondergaat en omstreeks middernacht zijn hoogste punt bereikt. Pollux is echter al vanaf ongeveer midden oktober zichtbaar want dan komt de ster al voor middernacht op.

Wetenschap
Pollux is een ster van spectraalklasse K. De ster is iets kouder dan onze Zon. Het oppervlak van Pollux heeft een lichtgele kleur. Pollux bevindt zich op een afstand van 34 lichtjaar. In zichtbaar licht zendt de ster 31 * zo veel licht uit als onze Zon. Tel je alle golflengtes bij elkaar dan straalt Pollux 46 * zoveel energie uit als onze Zon. De diameter van Pollux is iets minder dan 10 * de diameter van onze Zon.

Exoplaneet

Pollux b, ook aangeduid als Bèta Geminorum b en HD 62509 b en Thestias is een exoplaneet op een afstand van ongeveer 34 lichtjaar. De planeet werd in 2006 gevonden door de astronoom Artie P. Hatzes waarmee hij zijn hypothese uit 1993 bevestigde.

De planeet heeft een massa van minstens 2 keer Jupiter en draait met een periode van 1,61 jaar om Pollux heen. De gemiddelde afstand tot de ster bedraagt 1,64 Astronomische Eenheden en de baan is bijna cirkelvormig.

In juli 2014 kondigde de Internationale Astronomische Unie NameExoWorlds aan, een wedstrijd om eigennamen te geven aan exoplaneten en hun gaststerren. Het publiek kon, onder door de IAU gestelde voorwaarden namen nomineren en hierop stemmen. In december 2015 kondigde de IAU de winnende naam aan voor Bèta Geminorum b: Thestias.

De winnende naam is gebaseerd op de naam die oorspronkelijk door het SkyNet of Australia was voorgesteld; namelijk Leda. Leda is in de Griekse en Romeinse mythologie de moeder van Pollux. Op verzoek van de IAU werd Leda vervangen door Thestias (Thestias is het patroniem oftewel de vadernaam van Leda, een dochter van Thestius). Dit is gedaan omdat de naam “Leda” al in gebruik was voor een asteroïde en voor een van de manen van Jupiter.

Ontdekt door Artie P. Hatzes
Datum 16 juni 2006
Methode Radiale snelheidsmethode
Gemiddelde afstand tot de ster (AE) 1,64 ± 0,27
Baanperiode (dagen) 589,64 ± 0,81
Baanexcentriciteit 0,02 ± 0,03

Pollux in geschiedenis en mythologie
Normaliter wordt de letter bèta gereserveerd voor de op één na helderste ster in een sterrenbeeld maar net als met Rigel in Orion draait Pollux de letter bèta ondanks het feit dat de ster helderder is dan Castor die de aanduiding alpha draagt.

Het is mogelijk dat een van de sterren of mogelijk beide sterren van helderheid zijn veranderd sinds de Duitse astronoom Johann Bayer ze ongeveer 30 jaar geleden hun aanduiding gaf. Maar het kan ook zijn dat Bayer ze in volgorde van opkomst heeft aangeduid. Castor komt iets eerder op dan Pollux. Deze verklaring gaat ook op voor Betelgeuze en Rigel in het sterrenbeeld Orion. In Duitsland komt Betelgeuze iets eerder op dan Rigel. Bevindt je je ten zuiden van de evenaar dan komen Rigel en Pollux als eerste op.

De naam Pollux komt uit het Grieks en verwijst blijkbaar naar een bokser. Het originele Griekse woord lijkt hiermee erg vreemd want dit betekent “erg zoet”. Dit verwijst mogelijk naar de warme relatie die de twee broers Castor en Pollux hadden.

In het Arabisch heet de ster “Al-Ras al-Tau’am al-Mu’akhar”, “het hoofd van de tweede tweeling”.

In de Griekse mythologie was Pollux een van de twee broers die regelmatig voorkomt in de verhalen over Jason en zijn Argonauten. In de meeste verhalen zijn Pollux en Castor twee zonen van Leda, koningin van Sparta maar Castor had een sterfelijke vader en was dus zelf ook sterfelijk. Pollux was een zoon van Zeus en was dus onsterfelijk. Pollux had ook een beroemde zus: Helena van Troje.

Er zijn verschillende versies van het verhaal van Castor en Pollux maar de meeste verhalen zeggen dat Castor stierf in een gevecht en dat Pollux niet zonder hem wilde leven en daarom Zeus verzocht om hem dood te laten gaan. Omdat Pollux de zoon van een god was en daarom onsterfelijk kon Zeus niet aan die wens voldoen maar hij besliste dat Pollux om de andere dag naar de onderwereld mocht afdalen om zijn broer te bezoeken en de rest van de tijd op de berg Olympus bij de andere goden moest doorbrengen. Vanwege zijn toewijding plaatste Zeus de twee broers aan de sterrenhemel.

Castor en Pollux worden soms ook wel geïdentificeerd met Apollo en Hercules en met Romulus en Remus, de stichters van Rome.

In vele culturen zijn er mythologische verhalen over tweelingen. In India waren het twee ruiters, in het oude Phoenicië twee gazellen of jonge geiten. In China zou het gaan over Yin en Yang. Bezoek ook onze speciale pagina helemaal gewijd aan Pollux – Beta Geminorum

Castor – alpha Geminorum – α Geminorum
Castor is de op één na helderste ster in het sterrenbeeld en de 44ste aan de sterrenhemel. Het is een visuele dubbelster met een gecombineerde helderheid van magnitude 1,56. De twee componenten zijn 6 boogseconden van elkaar gescheiden en draaien met een periode van 467 jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt.

Iedere component op zich is weer een spectroscopische dubbelster waarmee het totaal dus op vier sterren komt. Castor heeft ook nog een zwakke begeleider op een afstand van 72 boogseconden. Dit is een eclipserende dubbelster et een periode van iets minder dan één dag. Beide componenten van dit systeem zijn rode dwergen. In totaal telt het Castor-stelsel dus 6 sterren en alle zes zijn ze door middel van de zwaartekracht met elkaar verbonden. De derde component is als veranderlijke ster geclassificeerd en draagt de aanduiding YY Geminorum.

Castor bevindt zich op een afstand van ongeveer 51 lichtjaar van de Zon. In de Arabische cultuur was de ster bekend onder de naam “Al-Ras al-Taum al-Muqadim”, ” het hoofd van de voorste tweeling”.

Bezoek ook onze speciale pagina helemaal gewijd aan Castor – Alpha Geminorum.

Alhena – Almeisan – Gamma Geminorum – γ Geminorum
Gamma Geminorum heeft een visuele helderheid van magnitude 1,9 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 109 lichtjaar van de Zon. Het is een ster van spectraalklasse A1 die een massa heeft van 2,8 zonsmassa en een straal van 3,3 * de Zon. De lichtkracht bedraagt 123 * de Zon.

De traditionele naam van de ster, Alhena komt van het Arabische “Al Han’ah”, en dat betekent “het merk” naar het merk op de nek van een kameel. De ster wordt ook wel Almeisan genoemd en dat komt van het Arabische “Al Maisan” hetgeen “de glanzende” betekent.

Mebsuta – Epsilon Geminorum – ε Geminorum
Epsilon Geminorum markeert het uitgestrekte rechterbeen van Castor. Het is een superreus van spectraalklasse G8 die een visuele helderheid van magnitude 3,6 heeft en die ongeveer 840 lichtjaar van ons is verwijderd.

De ster heeft een lichtkracht van ongeveer 8400 * de Zon en een straal van 105-175 * de Zon. De massa van epsilon Geminorum bedraagt 19 zonsmassa.

De traditionele naam, Mebsuta komt van het oude Arabische Mabsutah en dat betekent de “uitgestrekte klauw”. In de Arabische cultuur vormen Epsilon en Zeta Geminorum de klauwen van een leeuw. Epsilon Geminorum wordt soms ook wel Melboula of Melucta genoemd.

Tejat Posterior – Mu Geminorum – μ Geminorum
Mu Geminorum heeft een visuele helderheid van magnitude 2,9 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 230 lichtjaar. Het is een ster van spectraalklasse M3 en dat betekent dat het een rode reus is. Het is ook een langzame onregelmatig veranderlijke ster waarvan de helderheid varieert tussen magnitude 2,75 en 3,02 met een periode van 72 dagen. Er is ook een lange termijnvariatie waargenomen van 2000 dagen.

De traditionele naam van de ster, Tejat Posterior, betekent “de laatste voet” en verwijst naar de voet van Castor. De ster wordt ook soms bij zijn Latijnse naam “Calx” genoemd en dat betekent “de hiel”.

Tejat Prior – Eta Geminorum – η Geminorum
Eta Geminorum bevindt zich op een afstand van ongeveer 350 lichtjaar van de Zon. Het is een meervoudige ster bestaande uit drie componenten: een spectroscopische dubbelster en een ster van spectraalklasse G die om de spectroscopische dubbelster heen draait met een periode van 700 jaar. De primaire component van het dubbelstersysteem is een semiregelmatige veranderlijke ster die met een periode van 234 dagen in helderheid varieert. De helderheid varieert tussen magnitude 3,2 en 3,9. de tweede ster is van spectraalklasse B en draait met een periode van 8,2 jaar om de rode reus heen.

Eta Geminorum bevindt zich dicht bij de ecliptica en kan door de Maan bedekt worden en heel af en toe ook door een planeet.

Alzirr – Xi Geminorum – ξ Geminorum
Xi Geminorum is een ster van spectraalklasse F5 die ongeveer 11 * meer licht uitzendt dan onze Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,4 en bevindt zich op een afstand van 58,7 lichtjaar van de Zon. De ster draait met een snelheid van 66 kilometer per seconde heel snel om zijn as. Men vermoedt dat het een spectroscopische dubbelster is.

De traditionele naam van de ster, Alzirr, komt uit het Arabisch en betekent “de knoop”. De ster markeert een van de vier voeten van de tweelingen.

Wasat – Delta Geminorum – δ Geminorum
Wasat heeft een visuele helderheid van magnitude 3,5 en bevindt zich op een afstand van 60,5 lichtjaar van de Zon. De ster behoort tot spectraalklasse F0.

De traditionele naam van de ster, Wasat, komt uit het Arabisch en betekent “middel”. De ster heeft ook een Chinese naam: “Ta Tsun”.

Ook Wasat bevindt zich in de buurt van de ecliptica en kan dus door de Maan worden bedekt. In 1930 ontdekte Clyde Tombaugh op 0,5° van de ster de dwergplaneet Pluto.

Ook Wasat draait met een snelheid van 129,7 kilometer per uur zeer snel om zijn as. De leeftijd van de ster wordt geschat op 1,6 miljard jaar. Over 1,1 miljoen jaar bevindt Wasat zich op een afstand van 6,7 lichtjaar van de Zon.

In werkelijkheid is Wasat een drievoudige ster. De binnenste sterren vormen een spectroscopische dubbelster waarvan de componenten met een periode van 6,1 jaar om elkaar heen draaien. Deze dubbelster heeft een begeleider van spectraalklasse K die met een periode van 1200 jaar om de dubbelster heen draait. Deze begeleider is zichtbaar met behulp van een telescoop.

Kappa Geminorum – κ Geminorum
Kappa Geminorum bevindt zich op een afstand van ongeveer 143 lichtjaar. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,6 en een lichtkracht van 78 * de Zon. Kappa Geminorum is een dubbelster.

Lambda Geminorum – λ Geminorum
Lambda Geminorum is een veranderlijke ster met een gemiddelde helderheid van magnitude 3,6. De ster bevindt zich op een afstand van 94,3 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een massa van 2,1 zonsmassa, een straal van 2,8 * de straal van de Zon en een lichtkracht van 28 * de Zon. Lambda Geminorum behoort tot spectraalklasse A3.

Propus – Iota Geminorum – ι Geminorum
Propus heeft een visuele helderheid van magnitude 3,8 en behoort tot spectraalklasse G9. Het is een veranderlijke ster die ongeveer 326 lichtjaar van ons verwijderd. De traditionele naam van de ster, Propus, betekent “de voorvoet” in het Latijn.

Mekbuda – Zeta Geminorum – ζ Geminorum
Mekbuda is een veranderlijke ster van het Delta Cephei-type. De helderheid varieert met een periode van 10,48 dagen en varieert tussen magnitude 3,68 en 4,16. De ster heeft een lichtkracht van 2900 * de Zon.

De traditionele naam van de ster, Mekbuda, komt uit het oud-Arabisch en betekent “de gevouwen klauw van de leeuw”.

Tau Geminorum – τ Geminorum
Tau Geminorum is een ster behorende bij spectraalklasse K. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 4,4 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 321 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een massa van 2 zonsmassa en een straal van 27 * de Zon. De lichtkracht van de ster is ongeveer 224 * de Zon.

De ster heeft een begeleider. Dit is een bruine dwerg, Tau Geminorum b, die een massa heeft van 18,1 * Jupiter. Deze bruine dwerg draait in 305 dagen om de hoofdster heen en werd pa sin 2004 ontdekt.

U Geminorum
U Geminorum is een dwergnova. Het is een dubbelster bestaande uit een witte dwerg die op korte afstand om een rode dwerg draait. De ster heeft ongeveer om de 100 dagen een uitbarsting die zorgt voor een grote toename van de helderheid. De beide dwergen hebben een omlooptijd van 4 uur en 11 minuten en dit is ook de belangrijkste reden dat U Geminorum veranderlijk is. Meestal heeft het systeem een helderheid die varieert tussen 14,0 en 15,1 maar tijdens een uitbarsting kan de ster de 9-de magnitude bereiken. De periode is erg onregelmatig, tussen 62 en 257 dagen.

U Geminorum bevindt zich op een afstand van ongeveer 400 lichtjaar van de Zon. De ster werd tijdens een uitbarsting in 1855 ontdekt door de Engelse astronoom John Russell Hind.

R Geminorum
R Geminorum is een langperiodieke Mira-veranderlijke met een helderheidsverandering tussen magnitude 6,0 en 14,0. De periode bedraagt 370 dagen.

Omicron Geminorum – ο Geminorium – Jishui

Omicron Geminorium, ook wel Jishui genoemd is een ster met een visuele helderheid van magnitude 4,9. De ster is ongeveer 166 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Het is een ster van spectraalklasse F dir een straal heeft van ongeveer 3,7 * de straal van de Zon.

In 2016 organiseerde de IAU de Working Group on Starnames. Deze werkgroep kreeg als opdracht het catalogiseren en standaardiseren van sternamen. De WGSN gaf op 30 juni 2017 omicron Geminorum officieel de naam Jishui. Jishui is een traditionele Chinese naam.

De Deep Sky Objecten in Gemini

Messier 35 – M35 – NGC 2168

Messier 35 in Gemini
Messier 35 in Gemini. Public Domain, Link

Andere benamingen: M35, NGC 2168, Caldwell 39
Type Object: open sterrenhoop
Afstand: 2800 lichtjaar
Visuele helderheid: 5.3
Schijnbare grootte: 28 boogminuten

Open sterrenhopen ontstaan als gigantische moleculaire wolken onder hun eigen zwaartekracht in elkaar storten en in een snel tempo uit elkaar vallen in honderden, soms duizenden sterren. Soms blijven alle sterren dicht bij elkaar en vormen ze een compacte sterrenhoop maar ook vaak driften en uit elkaar. Met behulp van grotere telescopen is een begeleidende sterrenhoop zichtbaar die zich in hetzelfde veld bevindt als M35: NGC 2158. Er is geen verband tussen beide sterrenhopen. NGC 2158 staat ongeveer vier maal verder weg en is ongeveer tien maal ouder.

Messier 35 staat op een afstand van 2800 lichtjaar en heeft een leeftijd van omstreeks 100 miljoen jaar. Relatief jong dus voor een open sterrenhoop.

Als je bekend bent met het sterrenbeeld Gemini dan is het niet moeilijk om M35 te vinden: vlakbij Eta Gem, één van de vier sterren die de voeten van de Tweelingen vormen. M35 is groot dus gebruik een kleine vergroting om de sterrenhoop goed te kunnen waarnemen. Ook bij storend maanlicht of een lichtvervuilde hemel is M35 nog goed te vinden. Om de begeleider, NGC 2158, te vinden is een telescoop met een doorsnede van 25 cm of meer nodig.

Deze open sterrenhoop is in 1745-174 ontdekt door Philippe Loys de Chéseaux. John Bevis merkte ‘m al op voor 1750 en Charles Messier nam de open sterrenhoop in de nacht van 30 op 31 augustus 1764 op in zijn catalogus. Uit zijn aantekeningen: ik ontdekte een groep erg kleine sterren dicht bij de linkervoet van Castor, vlak bij de sterren Mu en Eta van het sterrenbeeld Gemini. Toen ik met een kleine telescoop keek dacht ik iets van neveligheid waar te nemen maar gekeken door een goede refractor bij een vergroting van 104 maal blijkt het een groep erg kleine sterren te zijn. De doorsnede is rond de 20 boogminuten. Ook William Herschel bekeek M35 maar bij miste de begeleidende sterrenhoop NGC 2158.

NGC 2392 – de Eskimo-nevel – Caldwell 39

NGC 2392 in Gemini
NGC 2392 in Gemini. Door NASA, ESA, Andrew Fruchter (STScI), and the ERO team (STScI + ST-ECF) – http://www.spacetelescope.org/images/heic9910a/, Publiek domein, Koppeling

In Gemini vinden we ook de beroemde Eskimo-nevel (NGC 2392). De nevel staat op 10000 lichtjaar afstand en heeft een centrale ster van magnitude 10. Om de Eskimo te kunnen herkennen is een grotere telescoop nodig. In kleine telescopen is alleen een blauwgroen object zichtbaar. In grote telescopen is ook het gezicht van de Eskimo zichtbaar: de ogen, neus, mond en de kraag van de muts zijn dan te zien. De kleine planetaire nevel is lastig te vinden: hij ligt op de denkbeeldige lijn tussen Κ Geminorum en λ Geminorum. Trek een snijlijn van uit δ Geminorum: net boven het denkbeeldige snijpunt van beide lijnen vinden we de Eskimo terug. Zoekkaartje voor de Eskimo-nevel. in Angelsaksische landen is de nevel ook wel gekend onder de naam “clowns-gezicht”. De foto is gemaakt met de Nordic Telescope. Deze telescoop is eigendom van de ESO en staat op het Spaanse eiland La Palma.

De eskimo-nevel is een bipolaire planetaire nevel die op 17 januari 1787 werd ontdekt door de Engelse astronoom William Herschel. Hij zag een ster van de negende magnitude met een nevelachtig gebied er om heen. De planetaire nevel is ontstaan uit een ster die veel leek op onze Zon. De eskimo-nevel wordt soms ook wel de Clown-nevel genoemd.

De Eskimo-nevel heeft een helderheid van magnitude 10,1 en bevindt zich op een afstand van 2870 lichtjaar. De nevel is al in een kleinere amateurtelescoop zichtbaar maar het gezicht van de eskimo is alleen goed herkenbaar op langbelichte fotografische opnames.

IC 443 – Sharpless 248 – de Kwalnevel

IC 443 in Gemini
IC 443 in Gemini. By The original uploader was Abdelqader at English Wikipedia. – Credits: Giovanni Benintende., CC BY-SA 3.0, Link

IC443 wordt geflankeerd door de sterren μ en η Geminorum.

IC 443 is een supernova restant op een afstand van ongeveer 5500 lichtjaar van de Zon. De nevel bevindt zich in de buurt van de heldere ster Eta Geminorum. Men denkt dat de Kwal-nevel het restant van een Type II supernova is die 3000 – 5000 jaar geleden heeft plaatsgevonden. De nevel heeft een doorsnede van ongeveer 70 lichtjaar.

De Medusa-nevel – Sharpless 2-274 – Abell 21

Abell 21 in Gemini
Abell 21 in Gemini. By Jschulman555Own work, CC BY 3.0, Link

De Medusa-nevel is een planetaire nevel op de grens van Gemini en het sterrenbeeld Canis Minor. Het is een oude en grote nevel die een doorsnede heeft van meer dan vier lichtjaar. De naam heeft de nevel te danken aan de filamenten van gloeiend gas die lijken op het haar van de Gorgon Medusa, het mythologische monster dat door Perseus werd verslagen. De nevel werd in 1955 voor het eerst waargenomen door de astronoom George O. Abell.

In eerste instantie dacht men dat het een restant was van een supernova-explosie tot dat Russische astronomen in de jaren 70 van de vorige eeuw bevestigden dat het een planetaire nevel is. De Medusa-nevel heeft een visuele helderheid van magnitude 7.68 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 1500 lichtjaar van de Zon. De nevel heeft een hele lage oppervlakte helderheid en daardoor heb je een telescoop met een opening van minimaal 20 cm nodig in combinatie met een OIII-filter.

Geminga
Geminga is de naam van een neutronenster.. Dit is de kern van een oude zware ster die aan het einde van zijn leven als een supernova is ontploft. Men schat dat dit ongeveer 300.000 jaar geleden moet zijn gebeurd. De naam is afkomstig van het Italiaanse ghe’è minga wat betekent “het is er niet” maar het is ook de samentrekking voor Gemini gamma-ray source. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 25,5 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 815 lichtjaar van de Zon.

Geminga was de eerste niet-geïdentificeerde bron van gammastraling die werd ontdekt en tevens ook de eerste pulsar die op radiogolflengtes rustig was. De bron werd ontdekt door de SAS-2 satelliet van de NASA (Small Astronomy Satellite 2). SAS-2 was een telescoop voor het waarnemen van gammastraling.

NGC 2129

NGC 2129 In Gemini
NGC 2129 in Gemini. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/en/tools/chart/navi.aspx, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 2129 is een open sterrenhoop die een visuele helderheid van magnitude 6,7 heeft en die zich op een afstand van ongeveer 7200 lichtjaar van de Zon bevindt. De sterrenhoop bevindt zich in de Lokale spiraalarm, een kleine spiraalarm van ons sterrenstelsel. De leeftijd wordt geschat op slechts 10 miljoen jaar.

De helderste sterren van de sterrenhoop zijn twee sterren van spectraalklasse B die dezelfde eigenbeweging hebben en waarvan men aanneemt dat ze een dubbelster vormen.

NGC 2129 werd op 16 november 1784 ontdekt door William Herschel.

 

NGC 2371/2

NGC 2371/2 in Gemini
NGC 2371/2 in Gemini. Door The Hubble image was created from HST data from proposal 11093: K. Noll, H. Bond, C. Christian. L. Frattare, F. Hamilton, Z. Levay, M. Mutchler, W. Januszewski (Hubble Heritage Team/STScI) – http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2008/13/image/a/, Publiek domein, Koppeling

NGC 2371/2372 is een planetaire nevel die uit twee objecten lijkt te bestaan. Dat is dan ook de reden dat het object onder twee nummers is opgenomen in de NGC-catalogus. De nevel bevindt zich op een afstand van ongeveer 4400 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 13.

NGC 2371/2372 is op 12 maart 1785 ontdekt door de Engelse astronoom William Herschel en bevindt zich ten zuidwesten van de helder ster Castor.

NGC 2355

NGC 2355 in Gemini
NGC 2355 in Gemini. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/SkyServerWS/ImgCutout/getjpeg?TaskName=Skyserver.Chart.Image&ra=109.2588&dec=+13.7600&scale=0.45&width=2000&height=2000&opt=&query=, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 2355 is een open sterrenhoop die uit oude sterren bestaat. De sterrenhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 9,7 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 5400 lichtjaar. De leeftijd van de sterrenhoop wordt geschat op 1 miljard jaar.

De open sterrenhoop werd op 8 maart 1784 ontdekt door William Herschel.

IAU-kaart van het sterrenbeeld Gemini

IAU-kaart van het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen
IAU-kaart van het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen

Download de kaart van het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen.

Eerste publicatie: 20 juli 2009
Laatste keer gewijzigd op: 4 september 2022