Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Lupus – Wolf

Het sterrenbeeld Lupus bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel. Lupus is het Latijnse woord voor wolf. Het sterrenbeeld werd in de tweede eeuw voor het eerst opgetekend door Ptolemeus maar ondanks dat het al een oud sterrenbeeld is zijn er geen mythes aan verbonden.

Lupus bevat twee sterren waarbij planeten zijn ontdekt. Omdat het een zuidelijk sterrenbeeld is zijn er geen Messier-objecten benoemd maar het sterrenbeeld bevat wel verschillende interessante deep sky objecten. Er zijn geen meteorenzwermen bekend die hun radiant in het sterrenbeeld hebben.

De sterren die nu het sterrenbeeld Lupus vormen behoorden vroeger tot Centaurus. Ze stelden een geofferd dier voor dat gespietst was door de Centaur die het omhoog hield richting het sterrenbeeld Ara, het Altaar.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Wolf Lupus Lup Lupi
Zichtbaarheid Lupus is vanuit Nederland en België niet zichtbaar. Het is alleen zichtbaar voor waarnemers tussen de 35ste en de -90ste breedtegraad
Grootte In grootte is Lupus het 46ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 334 (°)2 aan de sterrenhemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Norma, Scorpius, Circinus, Centaurus en Libra
Meteorenzwermen Er zijn geen meteorenzwermen beschreven in Lupus
Kaart van het sterrenbeeld Lupus
Kaart van het sterrenbeeld Lupus. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden/Cartes du Ciel
IAU-kaart van het sterrenbeeld Lupus
IAU-kaart van het sterrenbeeld Lupus – Wolf
IAU-kaart van het sterrenbeeld Lupus – Wolf

Download de kaart van het sterrenbeeld Lupus – Wolf.

Beschrijving

Er was geen speciaal dier verbonden aan het sterrenbeeld totdat in de Renaissance de Latijnse vertaling van het werk van Ptolemeus opdook waarin het dier een wolf werd genoemd.

De Grieken kenden het sterrenbeeld als Therium, een wild dier en de Romeinen noemden het Bestia, het beest.

In de Griekse tijd werd het sterrenbeeld mogelijk gebruikt om een schepsel voor te stellen dat op de Babylonische boze hond leek.

Dit schepsel had een menselijk hoofd, lijf en benen maar de staart van een leeuw. Het schepsel werd geassocieerd met de god van de zon en de UR.IDIM, een ander schepsel uit de Babylonische mythologie. UR refereert naar een grote vleeseter, mogelijk een leeuw, een wolf of een hond.

Lupus op oude sterrenkaarten

Lupus – uit de Uranometria van Johann Bayer uit 1603.

Lupus – uit de Atlas Celeste van John Bevis (ca. 1750)

Lupus – uit de Uranographia van Hevelius (ca. 1690)

Lupus - Urania's Mirror
Lupus – uit Urania’s Mirror (ca. 1825) samen met de sterrenbeelden Corvus, Crater, Sextans, Hydra, Centaurus, Antlia, Pyxis en de niet meer erkende sterrenbeelden Noctua, Felis en Argo Navis. By Sidney Hall – This image is available from the United States Library of Congress’s Prints and Photographs divisionunder the digital ID cph.3g10053.This tag does not indicate the copyright status of the attached work. A normal copyright tag is still required. See Commons:Licensing for more information., Public Domain, Link

De sterren van de Wolf

α Lupi (Alpha Lupi)
α Lupi bevindt zich op een afstand van 460 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,3. De ster heeft een massa van 10 zonsmassa’s en straalt 25.000 keer zo veel licht uit als onze Zon.

Het is een Cepheide-veranderlijke ster, de periode bedraagt 7 uur en 6 minuten en het helderheidsverschil bedraagt magnitude 0,03.

β Lupi (Beta Lupi)
β Lupi bevindt zich op een afstand van 393 lichtjaar. De ster heeft een helderheid van magnitude 2,7. Ook β Lupi is een Cepheide-veranderlijke ster. De periode bedraagt 0,23 dagen. De ster heeft een massa van 8,8 zonsmassa en men denkt dat beta Lupi ongeveer 25 miljoen jaar oud is. De ster heeft een hoge eigenbeweging en bevindt zich in de buurt van het supernova restant SN 1006.

γ Lupi (Gamma Lupi)
γ Lupi is een ster met een visuele helderheid van magnitude 2,8. De ster bevindt zich op een afstand van 420 lichtjaar van de Zon. Het is een dubbelstersysteem waarvan de hoofdster een spectroscopische dubbelster is met een periode van 2,8 dagen.

δ Lupi (Delta Lupi)
δ Lupi bevindt zich op een afstand van 900 lichtjaar. De ster heeft een helderheid van magnitude 8,2. De ster heeft een massa van 12 zonsmassa’s en straalt 10.000 keer zo veel licht uit. Delta Lupi is 6,1 keer groter dan de Zon en men schat de leeftijd van de ster op 15 miljoen jaar.

Ook δ Lupi is een Cepheide-veranderlijke ster. De periode bedraagt slechts 0,166 dagen.

ε Lupi (Epsilon Lupi)
Epsilon Lupi is een meervoudig stersysteem. De visuele helderheid bedraagt magnitude 3,4 en de ster is 510 lichtjaar verwijderd van de Zon.

Het is een spectroscopische dubbelster waarvan we van beide sterren de emissielijnen kunnen bestuderen. De sterren draaien met een periode van 4,5597 dagen om elkaar heen. De spectroscopische dubbelster heeft een begeleider op een afstand van 26,5 boogseconden die met een periode van 64 jaar om de dubbelster heen draait.

ζ Lupi (Zeta Lupi)
ζ Lupi bevindt zich op een afstand van 116 lichtjaar. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,4 en behoort tot spectraalklasse G.

η Lupi (Eta Lupi)
η Lupi heeft een helderheid van magnitude 3,4 en bevindt zich 493 lichtjaar van de Zon.

ι Lupi (Iota Lupi)
ι Lupi bevindt zich op een afstand van 352 lichtjaar en heeft een visuele helderheid van magnitude 3,5

φ Lupi (Phi Lupi)
De aanduiding φ Lupi wordt gedeeld door 2 sterren. Phi-1 Lupi heeft een helderheid van magnitude 3,6 en bevindt zich op een afstand van 326 lichtjaar van de Zon. Phi-2 Lupi heeft een helderheid van magnitude 4,5 en bevindt zich op een afstand van 606 lichtjaar van de Zon.

π Lupi (Pi Lupi)
π Lupiis een dubbelstersysteem. De helderheid bedraagt magnitude 4,0 en de ster is 497 lichtjaar verwijderd van de Zon.

KT Lupi
KT Lupi heeft een helderheid van magnitude 4,5 en bevindt zich op een afstand van 434 lichtjaar van de Zon. KT Lupi is een zogenaamde Be-ster. Dit is een ster behorende tot spectraalklasse B met sterke emissielijnen van waterstof en zwakke verbonden neutrale en laag-geioniseerde emissie lijnen in zijn spectrum.

τ Lupi (Tau Lupi)
De aanduiding τ Lupi wordt gedeeld door twee sterren. Tau-1 Lui heeft een helderheid van magnitude 4,55 en is 1035lichtjaar van ons verwijderd. Tau-2 Lupi heeft een helderheid van magnitude 4,4 en bevindt zich op een afstand van 314 lichtjaar. Tau-1 is een Beta Cepheide-veranderlijke.

1 Lupi
1 Lupi heeft een helderheid van magnitude 4,9 en bevindt zich op een afstand van 1140 lichtjaar.

ν Lupi (NU Lupi)
ν Lupi moet de aanduiding delen met twee sterren. Nu-1 Lupi heeft een helderheid van magnitude 4,0 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 111 lichtjaar. Nu-2 Lupi bevindt zich op een afstand van slechts 48,3 lichtjaar. De ster lijkt wel op onze Zon. Nu-2 Lupi heeft een massa van 1,02 zonsmassa en een straal van 1,01 die van de Zon. De ster straalt 0,99 keer zo veel licht uit als onze Zon.

In september 2011 werden er 3 planeten ontdekt bij nu-2 Lupi. De binnenste en de buitenste planeet zijn zogenoemde super-Aardes; planeten met een massa van 5,28 en 9,59 Aardmassa. Super-Aardes zijn planeten die zwaarder zijn dan de Aarde maar veel lichter dan de kleine gasplaneten in ons zonnestelsel (Uranus en Neptunus). De middelste planeet is te zwaar om een super-Aarde te zijn. De massa van de middelste planeet bedraagt 11,38 Aardmassa. Alle drie de planeten draaien om de ster op een afstand minder dan 0,5 astronomische eenheden en dat betekent dat ze veel te heet zijn voor leven.

GQ Lupi
GQ Lupi is een veranderlijke T Tauri-ster. De ster bevindt zich op 500 lichtjaar van de Zon en heeft een helderheid van magnitude 11,4. De ster is minder dan 2 miljoen jaar oud en heeft een massa van 0,7 zonsmassa.

In 2005 werd er een planeet ontdekt bij de ster die GQ Lupi b is genoemd. Het was een van de eerste extrasolaire planeten die rechtstreeks werd gefotografeerd.

RU Lupi
RU Lupi heeft een helderheid van magnitude 10,5 en bevindt zich op een afstand van 400 lichtjaar. Ook RU Lupi is een T Tauri-ster; een jonge ster met een lage massa die nog niet op de hoofdreeks is aangekomen. De leeftijd van RU Lupi wordt op 2-3 miljoen jaar geschat.

De ster heeft een massa van 0,7 zonsmassa en een straal van 1,6 * de Zon en is twee keer zo helder. De ster is omringd door een schijf van stof. In het ultraviolette licht en in röntgenlicht vertoont RU Lupi onvoorspelbare variaties in helderheid.

De ster heeft mogelijk een begeleider die 27 keer zo zwaar is als Jupiter en met een periode van 3,71 dagen om de ster heen draait.

SN 1006
SN 1006 is een supernova die eind april-begin mei 1006 door veel waarnemers over de hele wereld werd gezien. De supernova vond plaats op een afstand van 7200 lichtjaar en het was de helderste stellaire gebeurtenis die ooit is vastgelegd.

Men denkt dat het gaat om een Type 1a supernova die een visuele helderheid van magnitude -7,5 heft bereikt.

De Egyptische astronoom Ali ibn Ridwan omschreef de supernova als een cirkelvormig lichaam dat 2,5 – 3 keer groter was dan Venus. De hemel werd verlicht door het licht van de supernova en de intensiteit was meer dan een kwart van het Maanlicht.

In 1985 werd het supernova restant geïdentificeerd als de voorheen bekende radiobron PRS 1459-41 die zich in de buurt van de ster β Lupi bevindt. Men denkt dat de supernova het gevolg was van het samensmelten van twee dwergsterren.

Lupus TR-3
Lupus TR-3 is een zwakke oranje hoofdreeksster met een visuele helderheid van magnitude 174.De ster bevindt zich op een afstand van 8950 lichtjaar van de Zon. In 2007 werd er de exoplaneet Lupus TR-3 b ontdekt. Deze planeet heeft een massa van 0,82 Jupitermassa en draait in 3,914 dagen om de ster heen. Het is tot nu toe de zwakste planeet die met behulp van de transitie methode vanaf de Aarde is ontdekt.

De Deep Sky Objecten van de Wolf

IC 4406 – de Netvlies-nevel

IC 4406 in Lupus
IC 4406 in Lupus. By NASA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA);Acknowledgment: C.R. O’Dell (Vanderbilt University) – http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2002/14/, Public Domain, Link

IC 4406 is een planetaire nevel die zich op een afstand van 2000 lichtjaar bevindt. Het is een zogenaamde bipolaire nevel waar we van de zijkant tegenaan kijken. Zouden we de nevel van boven bekijken dan zou die overeenkomen met de Ring-nevel in het sterrenbeeld Lyra- Lier.

NGC 5749

NGC 5749 is een open sterrenhoop met een visuele helderheid van magnitude 11,3 en een schijnbare grootte van 10,0′ . De open sterrenhoop werd op 7 mei 1826 door James Dunlop ontdekt.

NGC 5822

NGC 5822 in Lupus
NGC 5822 in Lupus. Door Roberto MuraEigen werk, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 5822 is een grote open sterrenhoop die zich op een afstand van 6000 lichtjaar bevindt. De sterrenhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 10,3 en is te vinden 3° ten zuidwesten van ζ Lupi.

NGC 5822 werd op 3 juli 1836 ontdekt door de Britse astronoom John Herschel.

NGC 5824

NGC 5824 in Lupus
NGC 5824 in Lupus. Door Own work – datafile from http://hla.stsci.edu/hlaview.html, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 5824 is een bolvormige sterrenhoop die een visuele helderheid heeft van magnitude 9,1 en zich op een afstand van 104.400 lichtjaar van de Zon bevindt. De bolhoop bevindt zich aan de westelijke grens met het sterrenbeeld Centaurus. De bolhoop is zichtbaar in een kleine telescoop maar je hebt een grotere telescoop nodig om de bolhoop in afzonderlijke sterren op te lossen.

NGC 5824 werd op 14 mei 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop.

NGC 5882

NGC 5882 in Lupus
NGC 5882 in Lupus. By ESA/Hubble & NASA – http://spacetelescope.org/images/potw1114a/, Public Domain, Link

Nabij het centrum van het sterrenbeeld staat de planetaire nevel NGC 5882. De nevel heeft een visuele helderheid van magnitude 9.4. De planetaire nevel bevindt zich op een afstand van ongeveer 3000 lichtjaar van de Aarde.

NGC 5882 werd op 27 september 1834 ontdekt door John Herschel.

NGC 5927

NGC 5927 in Lupus
NGC 5927 in Lupus. Door Own work – datafile from http://hla.stsci.edu/hlaview.html, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 5927 is een bolhoop op de grens met het sterrenbeeld Norma – Winkelhaak. De bolhoop is ongeveer 24.800 lichtjaar van ons verwijderd en heeft een visuele helderheid van magnitude 8,0.

James Dunlop ontdekte de bolhoop op 8 mei 1826.

NGC 5986

NGC 5986 in Lupus
NGC 5986 in Lupus. Door en:NASA, en:STScI, en:WikiSkyen:WikiSky’s snapshot tool – [1], Publiek domein, Koppeling

NGC 5986 is een bolvormige sterrenhoop die zich op een afstand van 33.900 lichtjaar bevindt. De bolhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 8,0 en eens chijnbare grootte van 5′. De bolhoop bevindt zich 2,5° ten noordwesten van eta Lupi.NGC 5986 werd op 10 mei 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop.

 

Eerste publicatie: 25 juli 2009
Laatste keer bijgewerkt op: 21 november 2020