Het sterrenbeeld Vela – Zeilen

Het sterrenbeeld Vela is een sterrenbeeld aan de zuidelijke sterrenhemel. De naam betekent “zeilen” in het Latijn. Vela maakte ooit deel uit van een veel grotere sterrenbeeld Argo Navis dat het schip van de Argonauten voorstelde maar het werd opgedeeld in drie kleinere sterrenbeelden: Vela – Zeilen, Carina – Kiel en Puppis – Achtersteven.

Argo Navis maakte deel uit van de sterrenbeelden die Ptolemeus in zijn stercatalogus opnam en het was de Franse astronoom Nicolas Louis de Lacaille die omstreeks 1750 het sterrenbeeld in drieën opdeelde.

Vela maakt samen met Carina, Columba, Delphinus, Equuleus, Eridanus, Piscis Austrinus, Puppis en Pyxis deel uit van de Hemelse Wateren-familie van sterrenbeelden.

 Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Zeilen Vela Vel Velorum
Zichtbaarheid Het sterrenbeeld is voor waarnemers in Nederland en België niet te zien.
Grootte In grootte is Vela het 32-ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 500 (°)2 aan de sterrenhemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Antlia, Pyxis, Puppis, Carina en Centaurus.
Meteorenzwermen De δ-Veliden, de γ-Veliden en de Puppiden-Veliden.

 Gegevens sterren

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

γ Vel Al Suhail – Regor  Schitterend juweel van het zuiden 1,75 1125
λ Vel Suhail 1), Suhail al Mulif Schitterend juweel van het zuiden 2,21 544
δ Vel Alsephina 1) 1,99
κ Vel Markeb 1) 2,47
Gliese 367 Añañuca 1) naam van een rode wilde bloem 9,80 31
WASP-19 Wattle 1) 12,3 882
Vela - Zeilen - kaart met de namen van de sterren
Vela – Zeilen – klik op de afbeelding voor een kaart met de namen van de sterren

Mythologie

afbeelding Vela – Zeilen

Vela stelt de zeilen voor van het schip Argo Navis waarmee Jason en de Argonauten op zoek gingen naar het Gulden Vlies. Het schip was vernoemd naar zijn bouwer Argus en er werd gezegd dat het schip was gemaakt met hulp van de godin Athena. Toen de expeditie succesvol was afgerond werd Argo aan de zeegoed Poseidon geofferd en als sterrenbeeld aan de sterrenhemel geplaatst.

Vela maakte, samen met Puppis en Carina, deel uit van het veel grotere sterrenbeeld Argo Navis en het werd in 1752 door Lacaille opgedeeld in drie afzonderlijke sterrenbeelden. Lacaille gebruikte slechts één set Griekse letters voor alle drie de sterrenbeelden en daarom heeft Vela geen alpha en beta sterren. De alpha en beta sterren van Argo Navis maken nu deel uit van het sterrenbeeld Carina – Kiel.

De sterren van Vela

Suhail – gamma Velorum – γ Velorum
γ Velorum – Suhail – is voor professionele astronomen een favoriet dubbelstersysteem. Ze noemen het wel eens de spectrale parel van de zuidelijke sterrenhemel. Het is een zesvoudig dubbelster-systeem waarvan de helderste sterren in snel tempo materie verliezen. Dit effect zorgt voor een vreemd spectrum. Naast Suhail heeft dit dubbelster-systeem ook nog een moderne naam.

Gamma Velorum heeft een helderheid van magnitude 1,7. De hoofdster bestaat uit twee sterren die visueel niet van elkaar zijn te scheiden. Eentje is een zogenaamde Wolf-Rayet-ster die in sneltreinvaart materie verliest. Een paar miljoen jaar geleden had deze ster nog een massa van 40 zonsmassa’s maar daar zijn tegenwoordig nog slechts 10 zonsmassa’s van over. Het hete gas dat door deze ster wordt uitgestoten veroorzaakt een merkwaardig spectrum voor deze ster. Deze Wolf-Rayet-ster heeft een nauwe begeleider die van het O-type is. Dit is een zware blauwe ster die in 79 dagen om de hoofdster heen draait. γ2 Velorum is een zogenaamde Wolf-Rayet-ster. Dit zijn redelijk zeldzame sterren die een enorm hoge oppervlakte temperatuur hebben van ongeveer 90 000 graden. Bovendien stoten ze voortdurend materie uit. We onderscheiden drie verschillende typen: WC-sterren stoten voornamelijk helium en koolstof uit, WN-sterren stoten veel stikstof en helium uit terwijl de WO-sterren veel zuurstof verliezen.

De sterren zijn genoemd naar C.J.E. Wolf en G. Rayet die dit type ster voor het eerst in 1867 beschreven. De sterren zijn de restanten van gigantische O-type sterren. De massa ligt rond de tien zonsmassa’s en het zijn vaak dubbelsterren.

Op 41″ zuid-zuidwesten bevindt zich een blauw-witte ster van magnitude 4 die in een verrekijker of kleine telescoop al goed is te zien. Waarnemingen gedaan met de Hipparchos-satelliet laten zien dat deze ster geen fysiek deel uitmaakt van de eerste twee zware sterren. Op een afstand van 62,3″ staat ng een begeleider die een helderheid heeft van magnitude 8,5 en op 94″ bevindt zich nog een begeleider. Deze laatste ster is weer dubbel: beide sterren staan 1,8″ van elkaar gescheiden. De beide sterren hebben helderheden van magnitude 9,4 respectievelijk 13,5.

γ Velorum bevindt zich op een afstand van ongeveer 1125 lichtjaar van ons vandaan en is alleen zichtbaar voor waarnemers beneden de 35-ste breedtegraad.

γ Velorum wordt Suhail genoemd maar de ster heeft ook een moderne naam die is bedacht door Gus Grissom, de commandant van de allereerste Apollo missie. De bemanning had γ Velorum uitgekozen als navigatiester. Grissom noemde de ster grappend “Regor” de van achteren naar voren gespelde voornaam van bemanningslid Roger Chaffee. Zoals bekend kwam de bemanning van Apollo-1 op 27 januari 1967 om bij een brand. Ook het derde bemanningslid Edward White liet het leven. Vanaf die tijd wordt Suhail informeel ook wel Regor genoemd.

Delta Velorum – δ Velorum
Delta Velorum heeft een visuele helderheid van magnitude 2,0 en bevindt zich op een afstand van 79,9 lichtjaar van de Zon. De ster bevindt zich nabij de grens met het sterrenbeeld Carina.

Ook Delta Velorum is een dubbelster. Het systeem bestaat uit Delta Velorum A en Delta Velorum B die in een wijde baan en in een periode van 142 jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt draaien. Delta Velorum A heeft een visuele helderheid van magnitude 2,0 en Delta Velorum B heeft een helderheid van magnitude 5,6. De hoofdcomponent zelf is een spectroscopische dubbelster met een periode van 45,2 dagen. Het is het helderste eclipserende dubbelstersysteem dat we kennen. Beide sterren bevinden zich niet meer op de hoofdreeks en ze draaien beiden ook zeer snel om hun as. De leeftijd van de twee sterren wordt geschat op slechts 400 miljoen jaar.

Op een afstand van 69 boogseconden bevindt zich een tweede dubbelstersysteem bestaande uit een ster van magnitude 11 en een ster van magnitude 13 die 6 boogseconden van elkaar staan.

Delta Velorum is in de Chinese astronomische cultuur bekend als Koo She en dat is Chinees voor “pijl en boog”.

Lambda Velorum – λ Velorum
Lambda Velorum heeft een visuele helderheid van magnitude 2,2 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 544 lichtjaar van de Zon. De ster deelt de traditionele naam Suhail met Gamma Volurum. In China is de ster bekend als Pinyin en dat betekent “de rechter voor het schatten van de leeftijd van dieren”.

Lambda Velorum is een onregelmatig veranderlijke ster met een amplitude van magnitude 2,14 tot 2.30. De ster heeft een massa van 8.5 zonsmassa en een lichtkracht van 10.000 * de Zon. De straal van de ster bedraagt 207 * de straal van de Zon en de leeftijd van de ster wordt geschat op iets meer dan 30 miljoen jaar.

Markab – Kappa Velorum – κ Velorum
Kappe Velorum is een spectroscopische dubbelster die ongeveer 572 lichtjaar van ons is verwijderd. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 2,5. De twee sterren draaien met een periode van 117 dagen om een gemeenschappelijk zwaartepunt.

De traditionele naam van de ster, Markab (soms geschreven als Markeb om een onderscheid te maken met alpha Pegasi) komt van het Arabische Markab en dat betekent “iets om op te rijden”.

Mu Velorum – μ Velorum
Ook Mu Velorum is een dubbelster. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 117 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 2.7. De twee sterren draaien met een periode van 116,2 dagen om een gemeenschappelijk zwaartepunt en ze zijn 1,4 boogseconden van elkaar gescheiden. De individuele sterren hebben een visuele helderheid van magnitude 2,7 en 6,4.

De helderste ster behoort tot spectraalklasse G5, heeft een massa van 3,3 zonsmassa en een straal van 13 * de Zon. De lichtkracht bedraagt 107 * de Zon. De begeleider is ook van spectraalklasse G.

N Velorum – HD 82668
N Velorum heeft een visuele helderheid van magnitude 3,2 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 239 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een straal van 29 * de Zon en een massa van 2 zonsmassa. De ster behoort tot spectraalklasse K5 en bevindt zich op de grens van de sterrenbeelden Vela en Carina.

Phi Velorum – φ Velorum
Phi Velorum heeft een visuele helderheid van magnitude 3,5 en is ongeveer 1590 lichtjaar van de Zon verwijderd. De ster behoort tot spectraalklasse B5.

De traditionele naam van de ster, Tseen Ke, komt uit het Chinees en betekent “sterrenkaart”.

Omicron Velorum – ο Velorum
Omicron Velorum heeft een visuele helderheid van magnitude 3,6 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 490 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een massa van 5 zonsmassa en een straal van 4,3 * de Zon. De lichtkracht bedraagt meer dan 1000 * de Zon en de ster behoort tot spectraalklasse B3.

Het is een veranderlijke ster waarvan de helderheid varieert tussen magnitude 3,55 en 3,67 met een periode van 2,78 dagen.

Psi Velorum – ψ Velorum
Psi Velorum is een dubbelster met een gezamenlijke visuele helderheid van magnitude 3,6. de dubbelster bevindt zich op een afstand van 60,5 lichtjaar van de Zon. Het is in Vela de meest nabije ster tot de Zon.

De dubbelster wordt gevormd door een hoofdcomponent van spectraalklasse F3 die een visuele helderheid heeft van magnitude 4,1 en een begeleider van spectraalklasse F0 die een visuele helderheid heeft van magnitude 4,6. De sterren draaien met een periode van 34 jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt en ze zijn 0,68 boogseconden van elkaar gescheiden.

WISE 1049-5319
WISE 1049-5319 is een dubbel bruine dwergsysteem dat zich op een afstand van slechts 6,6 lichtjaar van de Zon bevindt. Het zijn de meest nabije bruine dwergen tot de Zon en het is ook de meest nabije systeem dat sinds 1916 is ontdekt. In 1916 werd de ster van Barnard in het sterrenbeeld Ophiuchus – Slangendrager ontdekt.

De beide sterren draaien met een periode van ongeveer 25 jaar om elkaar heen en ze zijn 3 Astronomische Eenheden van elkaar gescheiden. Het systeem werd ontdekt door de astronoom Kevin Luhman en de ontdekking werd op 11 maart 2013 wereldkundig gemaakt.

c Velorum – HD 78004
c Velorum is een ster van spectraalklasse K2 die een visuele helderheid van magnitude 3,8 heeft en die ongeveer 309 lichtjaar van ons is verwijderd.

HD 74180
HD 74180 is een dubbelster met een gezamenlijke visuele helderheid van magnitude 3,8. De hoofdcomponent is een onregelmatig veranderlijke ster met een amplitude van magnitude 3,77 tot 3,91. de begeleider is een ster van de tiende magnitude die op een afstand van 37,5 boogseconden staat. Het dubbelstersysteem is ongeveer 3100 lichtjaar van de Zon verwijderd.

HD 92139
HD 92139 is een drievoudige ster op een afstand van 86,5 lichtjaar van de Zon. De gecombineerde visuele helderheid bedraagt magnitude 3,8. De hoofdcomponent is een ster van spectraalklasse F3 die een visuele helderheid van magnitude 4,5 heeft. Het is een spectroscopische dubbelster met een periode van 10,2 dagen. De derde ster in het systeem is een ster van spectraalklasse A die een visuele helderheid heeft van magnitude 5,1 en die op een afstand van 0,3 boogseconde staat van de spectroscopische dubbelster. Deze derde ster draait met een periode van 16,3 jaar om de dubbelster heen.

HD 75063
HD 75063 is een ster behorende tot spectraalklasse A1. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,9 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 1550 lichtjaar van de Zon.

HD 73526
HD 73526 heeft een visuele helderheid van magnitude 9,0 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 310 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een straal van 1,49 * de Zon, een lichtkracht van 1,77 * de Zon en ongeveer dezelfde massa als de Zon.

Er draaien tenminste twee planeten in een baan om deze ster. De eerste werd in 2002 ontdekt. Deze planeet draait in 187,5 dagen om de ster heen en de tweede, die in 2006 werd ontdekt, heeft er 376,9 dagen voor nodig. De planeten draaien in een 2:1 resonantie om de ster heen en dat betekent dat als de binnenste planeet 2 keer om de ster is gedraaid de buitenste planeet er 1 keer om heen is geweest. De binnenste planeet, HD 73526 b heeft een massa van ongeveer 2,1 * Jupiter en de buitenste planeet, HD 73526 c heeft een massa van ongeveer 2,3 * Jupiter.

WASP-19
WASP-19 is een ster van spectraalklasse G8 die ongeveer 815 lichtjaar van de Zon is verwijderd en een helderheid van magnitude 12,3 heeft. In 2009 werd een hete Jupiter in een baan om de ster ontdekt. Deze planeet draait in slechts 0,79 dagen om de ster heen.

Gliese 367
De ster Gliese 367 is een rode dwerg 31 lichtjaar van de Aarde is verwijderd. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 9,80 en is van spectraalklasse M1. Gliese 367 heeft een massa van 0,454 zonsmassa en een straal van 0,457 * de Zon.

Gliese 367 werd in februari-maart 2019 waargenomen door de TESS ruimtetelescoop en kreeg toen de aanduiding TOI 731 (Tess Object of Interest). In januari 2021 suggereerden radiale snelheidsdata de aanwezigheid van een planeet met een kleine periode. In december 2021 werd het bestaan van die planeet met behulp van telescopen op Aarde en in de ruimte bevestigd.

Gliese 367 b draait in slechts 7,7 uur (0,322 dagen) om zijn ster heen en dat is een van de snelste omlooptijden die we kennen. Vanwege zijn nauwe baan om de ster heen wordt de planeet gebombardeerd met meer dan 500 keer meer straling dan de Aarde van de Zon ontvangt. Vanwege de nauwe baan draait de planeet in een gebonden rotatie waarbij altijd dezelfde zijde naar de ster toe is gericht. Vanwege de hoge temperaturen zal de exoplaneet geen atmosfeer meer hebben. De kern van GJ 367b bestaat vermoedelijk uit nikkel en ijzer waarmee die sterk lijkt op de kern van Mercurius. De kern van GJ 367b is erg dicht en zorgt daarmee voor het grootste deel van de massa van de planeet.

Per 2022 is Gliese 367 b de kleinste bekende exoplaneet binnen 10 parsec van ons zonnestelsel en de op één na minste massieve na Proxima Centauri d.

Gliese 367 b heeft een massa van 0,546 * de Aarde en een straal van 0,718 * de Aarde. De gemiddelde afstand tot zijn ster bedraagt 0,0071 AE. De excentriciteit van de baan is 0 en de inclinatie 80,75°.

In het kader van de NameExoWorlds 2022 van de IAU werden de ster en de exoplaneet toegevoegd aan een lijst van 20 systemen die tijdens het derde NameExoWorld-project een naam kregen. Deze 20 systemen behoren tot de eerste exoplaneetsystemen die door de James Webb Space Telescope bestudeerd zullen worden.

Gliese 367 kreeg de naam Añañuca. Añañuca (Phycella cyrtanthoides) is de naam van een rode wilde bloem die groeit van de Coquimbo-regio tot de Maule-regio In Chili, waarvan de kleur verwijst naar die van de ster GJ 367.

De exoplaneet Gliese 367 kreeg de naam Tahay. Tahay (Calydorea xiphioides) is een kleine bloem die endemisch is in centraal Chili en slechts tussen de 7 en 8 uur per jaar bloeit. De bloeiperiode verwijst naar de lengte van een jaar voor de exoplaneet GJ 367 b, die slechts 7,7 uur is.

Beide namen zijn Spaans en werden ingediend door het naamgevingscomité uit Chili.

WASP-19

De ster WASP-19 heeft een visuele helderheid van magnitude 12,3 en is ongeveer 882 lichtjaar van de Aarde verwijderd. De ster heeft een massa van 0,97 zonsmassa en een straal van 0,885 * de Zon. WASP-19 is van spectraalklasse G8V. de ster is ouder dan de Zon en draait zeer snel om zijn as. Die snelle rotatie wordt mogelijk versneld door de aanwezigheid van een gasreus die in een nauwe baan om de ster heen draait. De leeftijd van WASP-19 wordt geschat op ongeveer 10 miljard jaar.

In December 2019 kondigde het SuperWASP-project de ontdekking van de hete Jupiter WASP-19b die in een nauwe baan om zijn ster draait in de tot dan toe snelste omlooptijd.

WASP-19b heeft een massa van 1,168 * Jupiter en een straal van 1,18 * Jupiter. De planeet draait op een gemiddelde afstand van 0,01634 AE om zijn ster heen en heeft daar 0,7888 dagen voor nodig. De excentriciteit van de baan bedraagt 0 en de inclinatie is 78,76°.

In 2019 werd de transitie van de planeet voorlangs de ster ook waargenomen met TESS. Uit deze waarnemingen werd een temperatuur aan de dagzijde van 2240 Kelvin berekend. Bovendien werd bepaald dat de planeet ± 16% van het invallende licht reflecteert. Vergeleken met andere planeten is dit veel.

In het kader van de NameExoWorlds 2022 van de IAU werden de ster en de exoplaneet toegevoegd aan een lijst van 20 systemen die tijdens het derde NameExoWorld-project een naam kregen.

De naamgevingsprocedure startte in 2022 en de definitieve namen werden begin juni 2023 bekend gemaakt.

De ster WASP-19 kreeg de naam “Wattle”. Wattle is een geslacht van ongeveer 1000 soorten struiken en bomen. De Golden Wattle (Acacia pycnantha), waarvan de kleur verwijst naar de G-type ster WASP-19, komt oorspronkelijk uit Australië en is het officiële bloemenembleem van Australië.

De exoplaneet WASP-19 b kreeg de naam “Banksia”. Banksia is een geslacht van Australische wilde bloemen en tuinplanten. Aboriginals en Torres Strait Islander-volkeren, de inheemse bevolking van Australië, hebben Banksia gebruikt voor medicijnen, water persen en als nectarbron om zoete dranken te maken. De rode bloemen van de dieprode banksia (Banksia coccinea) en gedroogde banksia-bloemkegels worden door inheemse volkeren gebruikt als brandhout en verwijzen naar de gloed van de hete dagzijde van de gigantische planeet WASP-19b.

V390 Velorum
V390 Velorum is een ster van spectraalklasse F3 die het rode reusstadium in zijn leven heeft bereikt en is begonnen met het uitstoten van zijn buitenste lagen die uiteindelijk een planetaire nevel zullen vormen.

De ster heeft een lichtkracht van meer dan 5000 * de Zon, een visuele helderheid van magnitude 10,5 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 2600 lichtjaar van de Zon. Het is een RV Tauri-veranderlijke ster die een begeleider heeft met een periode van 499 dagen.

Y Velorum
Y Velorum is een Mira-veranderlijke met een periode van 442 dagen. De helderheid varieert tussen magnitude 8,0 en 14,2.

Al Velorum
AI Velorum is een pulserende veranderlijke die deel uitmaakt van de zogenaamde dwerg-cepheïden. Er zijn 80 van dergelijke sterren bekend waarvan AI Velorum de helderste is. Dergelijke sterren hebben een typische periode van 2,4 tot 4,8 uur.
Pulserende veranderlijken veranderen in helderheid door een sporadische verandering in hu buitenste lagen. De pulsatie treedt op als er onbalans optreedt tussen de gravitationele druk naar binnen en naar buiten toe. Ondanks dat het de helderste dwerg-cepheide is, is de ster moeilijk te vinden.

Asterisme

Het Valse Kruis
Het Valse Kruis is een asterisme dat wordt gevormd door de sterren Delta Velorum, Kappa Velorum, Iota Carinae en Epsilon Carinae. Het wordt het Valse Kruis genoemd omdat het vaak wordt verward met het Zuiderkruis.

De Deep Sky objecten in Vela

Vela bevat verschillende deepsky objecten maar de meesten zijn niet echt speciaal.

IC 2391 – Caldwell 85 – de Omicron Velorum Cluster

IC 2391 in Vela
IC 2391 in Vela. By Roberto MuraOwn work, Public Domain, Link

IC 2391. De sterrenhoop Omicron Velorum is ook bekend als IC2391 (Caldwell 85). Het is een kleine groep sterren die goed zichtbaar is in een verrekijker of telescoop.

De sterrenhoop werd voor het eerst in 940 na Christus beschreven door de Perzische astronoom Al Sufi. Nicolas De Lacaille nam de sterrenhoop op 17 februari 1752 op in zijn catalogus.

De sterrenhoop wordt intensief bestudeerd door astronomen. Men dacht eerst dat de sterrenhoop ongeveer 35 miljoen jaar oud zou zijn maar uitgebreide waarnemingen en berekeningen aan het voorkomen van het element lithium laat zien dat de sterrenhoop ongeveer 50 miljoen jaar oud moet zijn. En dat is astronomisch gezien nog erg jong.

IC2391 ligt op een afstand van 500 miljoen lichtjaar van de Aarde en heeft een helderheid van magnitude 2.5. De sterrenhoop is ongeveer 60 boogminuten groot en bevat een dertigtal sterren. De sterrenhoop is te vinden door eerst δ Velorum op te zoeken. Ga dan ongeveer 2 graden noordwest. Bij goede waarneemomstandigheden is de sterrenhoop met het blote oog zichtbaar. Het lijkt een beetje op een dubbelster of drievoudige ster die niet helemaal scherp zichtbaar is.

In een verrekijker zijn 10-12 sterren zichtbaar die in twee groepen gescheiden zijn door een donkere lijn. Omicron Velorum is de helderste ster van de sterrenhoop, deze ster is groen-blauw van kleur. Andere sterren hebben een geel-witte kleur. Als je door een telescoop kijkt bij een vergroting van 30-50x heb je de hele open sterrenhoop in één beeldveld. IC2391 maakt deel uit van een grotere groep van ongeveer 60 sterren die uit één gaswolk zijn ontstaan en nu gezamenlijk door de ruimte trekken richting het sterrenbeeld Lepus (Haas).

IC 2395

IC 2395 in Vela
IC 2395 in Vela. By Roberto MuraOwn work, CC BY-SA 4.0, Link

IC 2395 is een open sterrenhoop van ongeveer 20 sterren. Ze staan op een afstand van 3000 lichtjaar. IC2395 ligt 6 graden ten oosten van γ Velorum in een dichtbevolkt gebied van de melkweg.

NGC 2547

NGC 2547 in Vela
NGC 2547 in Vela. By ESO – http://www.eso.org/public/images/eso1316a/, CC BY 4.0, Link

NGC 2547 Ongeveer 1° ten zuiden van γ Velorum bevindt zich de open sterrenhoop NGC 2547. Deze sterrenhoop heeft een helderheid van magnitude 4,7 en is ongeveer 20′ groot. De sterrenhoop heeft de vorm van een T en deze vorm is al zichtbaar in een kleine verrekijker. In een kleine telescoop is NGC 2547 al heel goed zichtbaar. NGC 2547 bevat minimaal 80 sterren. Op foto’s zijn reflectienevels zichtbaar maar die zie je visueel niet. De nevel wordt soms ook wel het “Kruis van de Heilige Petrus” genoemd. De sterrenhoop werd in 1751 ontdekt door Nicolas Louis de Lacaille tijdens zijn expeditie naar Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika.

NGC 3132 – Caldwell 74 – de Zuidelijke Ringnevel – de Eight Burstnevel

NGC 3132 in Vela
NGC 3132 in Vela. By Hubble Heritage Team (STScI/AURA/NASA/ESA) – http://www.spacetelescope.org/images/opo9839a/ (direct link), Public Domain, Link

NGC 3132 (Caldwell 74) is een planetaire nevel en wellicht het mooiste object in Vela. De nevel ligt in een dunbevolkt gedeelte van de Melkweg ongeveer 6 graden ten oosten van ψ Velorum op de grens met Antlia. De dichtstbijzijnde heldere ster is θ Velorum (magnitude 3,9). Zoekkaart voor NGC3132. De nevel is ongeveer net zo groot en net zo helder als de Ringnevel in de Lier. De afstand wordt geschat op 2500 lichtjaar. De nevel heeft een visuele helderheid van magnitude 9,9 en heeft een doorsnede van 0,5 lichtjaar. De naam Eight-Burst heeft de nevel te danken omdat hij in amateurtelescopen lijkt op het cijfer 8. De nevel bevat twee sterren, eentje van magnitude 10 en eentje van magnitude 16.

Gum 16 – de Vela Supernova restant
De Vela Supernova restant is het overblijfsel van een supernova explosie. De nevel heeft een helderheid van magnitude 12 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 815 lichtjaar. De nevel heeft een grootte van 8 graden en men denkt dat de ster die de nevel heeft veroorzaakt 11.000 tot 12.500 jaar geleden is geëxplodeerd. De Pencil-nevel – NGC 2736 maakt deel uit van de nevel en wordt ook geassocieerd met de Vela Pulsar.

De Vela Supernovarestant overlapt gedeeltelijk de Puppis Supernovarestant die zich vier keer verder weg bevindt.

In 1998 werd er in de richting van de Vela Supernova restant een tweede supernova waargenomen. Nu ging RX J0852.0-4622 af maar dat gebeurde dichterbij op een afstand van 650 lichtjaar van de Aarde.

Vela Pulsar – PSR B0833-45
De Vela Pulsar wordt in verband gebracht met de Vela Supernova restant. Dit werd in 1968 gedaan door astronomen van de universiteit van Sydney in Australië. Het was het eerste bewijs dat neutronensterren ontstaan uit supernova’s.

De pulsar is een sterke bron van radiostraling, gammastraling, röntgenstraling maar is ook in zichtbaar licht te zien. De pulsar heeft een helderheid van magnitude 23,6 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 959 lichtjaar van de Zon.

NGC 2736 – De Pencil-nevel
NGC 2736 is een nevel in de buurt van de Vela Pulsar op een afstand van ongeveer 815 lichtjaar van de Zon. Men vermoedt dat de nevel is ontstaan als een deel van de boeggolf die werd veroorzaakt door de Vela Supernovarestant. NGC 2736 heeft een visuele helderheid van magnitude 12 en werd op 1 maart 1835 vanaf Kaap de Goede Hoop ontdekt door de Engelse astronoom John Herschel.

Gum 12 – de Gum-nevel
De Gum-nevel is een emissienevel met een grootte van 40 graden die zich in de sterrenbeelden Vela en Puppis bevindt. De Vela Supernovarestant maakt deel uit van de nevel en men denkt dat de rest is ontstaan uit een supernova die ongeveer 1miljoen jaar geleden explodeerde. De nevel is in de jaren 50 van de vorige eeuw ontdekt door de Australische astronoom Colin Stanley Gum.

Gum 19
Gum 19 is een stervormingsgebied om een afstand van ongeveer 22.000 lichtjaar afstand. De nevel licht op door de grote, hete ster V391 Velorum. Deze ster heeft een oppervlaktetemperatuur van 30.000 °C.

NGC 2670
NGC 2670 is een open sterrenhoop met een visuele helderheid van magnitude 7,8 die ongeveer 3200 lichtjaar van ons is verwijderd. De sterrenhoop bevat ongeveer 50 sterren.

NGC 2899
NGC 2899 is een planetaire nevel op een afstand van ongeveer 6500 lichtjaar. De nevel werd in 1835 ontdekt door John Herschel.

NGC 2547
NGC 2547 is een open sterrenhoop op een afstand van ongeveer 1500 lichtjaar van de Zon. De sterrenhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 4,7 en werd in 1751 ontdekt door Nicolas Louis de Lacaille tijdens zijn expeditie naar Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika.

NGC 3201 – Caldwell 79
NGC 3201 is een bolvormige sterrenhoop op een afstand van ongeveer 16.300 lichtjaar en een visuele helderheid van magnitude 8,2. De bolhoop heeft een straal van 40 lichtjaar en wordt gedomineerd door rode reuzen. NGC 3201 werd op 28 mei 1826 door de Schotse astronoom James Dunlop gevonden.

kaart Vela - Zeilen
IAU-kaart van het sterrenbeeld Vela – Zeilen
IAU-kaart van het sterrenbeeld Vela – Zeilen
IAU-kaart van het sterrenbeeld Vela – Zeilen

Download de IAU-kaart van het sterrenbeeld Vela – Zeilen

Eerste publicatie: 29 juli 2009
Laatste keer bijgewerkt op: 10 juni 2023