Astronomisch NieuwsSterren

ALMA maakt nieuwe opnames van Betelgeuze

Betelgeuze waargenomen door de ALMA
Deze oranje vlek toont de ster Betelgeuze zoals die door de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) wordt gezien. Credit: ALMA/ESO/NRAO

De rode reus Betelgeuze markeert de schouder van het sterrenbeeld Orion. Betelgeuze is Alpha Orionis en de ster is onlangs met behulp van de Atacama Large Millimeter Array (ALMA) bestudeerd. Betelgeuze is een van de weinige sterren die groot genoeg zijn zo dat we ze kunnen oplossen in iets dat groter is dan een lichtpuntje.

Betelgeuze bevindt zich op een afstand van ongeveer 650 lichtjaar van de Aarde. Het is een ster die zijn brandstof er in een heel snel tempo doorheen jaagt en dus niet heel erg oud zal worden. De leeftijd van de ster wordt geschat op ongeveer 8 miljoen jaar en de ster zal binnen nu en enkele duizenden jaren als een supernova exploderen. Onze Zon daarentegen schijnt al 4,6 miljard jaar. Dat is ongeveer 500 maal zo lang.

Betelgeuze heeft een massa van ongeveer 12 zonsmassa en heeft een doorsnede van ongeveer 6 Astronomische Eenheden. Plaats je Betelgeuze op de plaats van de Zon in ons zonnestelsel dan reikt de buitenkant van de ster tot voorbij de baan van Jupiter.

De opnames van de ALMA worden pas spectaculair als je weet waar je naar kijkt. De oranje vlek op de foto is de hete chromosfeer van Betelgeuze die door de ALMA in het sub-millimeter gebied is waargenomen. Ofschoon we te maken hebben met een grote ster is het beeldje vanaf de Aarde gezien slechts 50 milliboogseconden groot. Er gaan 1000 milliboogseconden in een boogseconde en er gaan 60 boogseconden in een boogminuut. De Volle Maan heeft een doorsnede van 30 boogminuten oftewel 1,8 miljoen milliboogseconden. Betelgeuze heeft één van de grootste schijnbare diameters van alle sterren aan onze nachtelijke hemel. Alleen R Doradus is met een grootte van 57 milliboogseconden groter.

Op de opname is te zien dat Betelgeuze een beetje uitstulpt. De ster draait met een periode van 8,4 jaar om zijn as. Als je de ster in infrarood licht bekijkt dan is te zien dat de ster is omhuld door een enorme boeggolf.

Gelukkig bevindt Betelgeuze zich ver buiten de dodelijke zone van 25 tot 100 lichtjaar. Binnen deze zone zou een supernova explosie schadelijk kunnen zijn voor onze planeet en het leven daar op. Samen met Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Virgo – Maagd die zich op een afstand van ongeveer 250 lichtjaar bevindt, zijn deze twee sterren de belangrijkste nabije supernova kandidaten die ooit een schitterend schouwspel aan de hemel gaan zorgen. Betelgeuze heeft nu een visuele helderheid van magnitude +0,5 en zal tijdens een supernova explosie in de negatieve magnitudes terechtkomen en ook overdag zichtbaar zijn.

We weten niet wanneer Betelgeuze zal exploderen. Dat kan bij wijze van spreke morgen zijn maar het kan ook nog enkele jaren duren. Misschien is de ster zelfs al als supernova geëxplodeerd en is het licht van die explosie nu nog de 650 lichtjaar naar ons toe aan het overbruggen. De laatste supernova die met het blote oog in ons sterrenstelsel zichtbaar was dateert van 1604. Dit was de Ster van Kepler. Die supernova vond plaats net voordat Galileo Galilei in 1610 voor het eerst een primitieve telescoop naar de hemel richtte.

Je zou dus wel kunnen stellen dat we er weer aan toe zijn.

 

Eerste publicatie: 27 juni 2017