ster van de week

Alrescha – de knoop in de Vissen

Pisces - Urania's Mirror
Pisces – uit Urania’s Mirror (ca. 1825)

Alresha – Alpha Piscium is niet bepaald een van de helderste sterren die we kunnen zien. De ster is van de vierde magnitude en dat betekent zelfs dat we een donkere hemel nodig hebben om de ster goed te kunnen zien. Maar Alresha is wel een fascinerende ster die zich op een opvallende plaats in het dierenriemsterrenbeeld Vissen – Pisces bevindt. Het sterrenbeeld Vissen – Pisces heeft de vorm van een hele grote V. Alresha bevindt zich in het puntje van de V waar de twee lijnen samen komen. Let ook eens op het asterisme “de cirkel” in de Vissen.

Op zoek naar Alresha

Je hebt er wel een donkere sterrenhemel voor nodig maar dan is Alresha gemakkelijk in het sterrenbeeld Vissen – Pisces te vinden.

Het sterrenbeeld Vissen wordt altijd afgebeeld als twee vissen die in tegengestelde richting weg zwemmen. De westelijke vis strekt zich uit onder de sterren van het Grote Vierkant van Pegasus en de noordelijke vis bevindt zich ten oosten van Pegasus. Alresha is de denkbeeldige knoop in het touw aan de staart van de vissen. De naam “Alresha” komt uit het Arabisch en betekent “koord” of “touw”.

Vanaf het noordelijk halfrond kunnen we het sterrenbeeld Vissen het beste in de herfstmaanden waarnemen. Het sterrenbeeld is dan in de avonduren te zien; begin november bereikt het sterrenbeeld omstreeks 22 uur zijn hoogste positie aan de sterrenhemel. Begin december is dat al om 20 uur.

Zoek het Grote Vierkant van Pegasus op en je hebt eigenlijk ook de twee Vissen gevonden. Je hebt er wel een donkere, maanloze nacht voor nodig want de sterren van de vissen zijn niet erg helder. De westelijke vis is het gemakkelijkste te herkennen want deze vis bevat een opvallend asterisme in de vorm van een cirkel van zwakke sterren. Dit cirkeltje bevindt zich naast de zuidelijke hoek van het Grote Vierkant van Pegasus. De rest van het sterrenbeeld Vissen vormt een V aan twee zijden van het Vierkant.

Alresha - zoekkaart
Alresha ligt ongeveer op de lijn van Scheat naar Algenib toe. De kaart is gemaakt voor 15 november 22 uur.

Alresha – geschiedenis en mythologie

Alresha is geen heldere ster maar toch gaf Johann Bayer in 1603 in steratlas Uranometria (vernoemd naar Urania, de Griekse muze van de astronomie) de ster de aanduiding Alpha maar de positie van de ster, in de punt van de V van de Vissen, maakt de ster wel opvallend en dat zal vermoedelijk de reden zijn dat Bayer deze ster de aanduiding Alpha gaf want in helderheid is het slechts de derde ster in het sterrenbeeld. Volgens zijn eigen systeem had Alresha dus eigenlijk Gamma Piscium moeten heten en niet Alpha Piscium.

Meestal is de Alpha-ster de helderste ster in een sterrenbeeld maar dat is niet altijd het geval. Er zijn twee helderdere sterren in Vissen en dat zijn Eta Piscium en Gamma Piscium. Overigens is Alresha één van de weinige sterren in Vissen met een eigen naam.

In de Romeinse mythologie wordt het sterrenbeeld Vissen geassocieerd met de legende van Venus en Cupido (of in de Griekse mythologie met Aphrodite en haar zoon Eros). De twee ontsnapten aan het monster Typhoon door zichzelf in vissen te veranderen en in de rivier te springen. Men zegt dat Venus en Cupido zich aan elkaar hadden gebonden zodat ze elkaar niet kwijt zouden raken op hun vlucht voor Typhoon. Deze goden waren blij dat de twee het overleefden en plaatsten daarom de Vissen aan de sterrenhemel.

Alresha in de wetenschap

Voor het blote oog lijkt Alresha een enkelvoudige ster maar in werkelijkheid hebben we te maken met een nauwe dubbelster die ongeveer 120 Astronomische Eenheden van elkaar zijn verwijderd, dat is globaal te vergelijken met de afstand tussen de Zon en Pluto. Ze draaien om een gemeenschappelijk zwaartepunt en daar hebben ze 720 jaar voor nodig. Amateurastronomen hebben goede waarneemomstandigheden en een goede telescoop nodig om de twee sterren van elkaar te kunnen onderscheiden en dat heeft ook de maken met de hoek waaronder wij de beide sterren zien. Volgens berekeningen staan de sterren omstreeks 2060, vanaf de Aarde gezien, het dichtste bij elkaar. Het zijn beiden witte sterren maar er zijn waarnemers die kleine kleurverschillen hebben gemeld.

Alresha heeft een gezamenlijke visuele helderheid van magnitude 3,8 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 139 lichtjaar van de Zon. De hoofdster heeft een massa van 2,3 zonsmassa en is 31 * helderder dan onze Zon De begeleider heeft een massa van 1,8 zonsmassa en een helderheid van 12 * de Zon.

Eerste publicatie: 8 november 2017