Amateurastronoom vindt zeldzame zichtbare nova
In het sterrenbeeld Cassiopeia is momenteel met behulp van een verrekijker of kleine telescoop een nieuwe nova zichtbaar. Een nova is astronomisch fenomeen van tijdelijke aard. De “nieuwe ster”, nova V1405 Cas, is dus maar beperkte tijd zichtbaar.
De nova werd op 18 maart 07:10 uur lokale tijd voor het eerst waargenomen door de Japanse amateurastronoom Yuji Nakamura. Hij rapporteerde zijn ontdekking direct aan het National Astronomical Observatory van Japan (NAOJ). De volgende dag, om 04:40 uur lokale tijd werd de nova met behulp van de Seimei telescoop van de universiteit van Kyoto bevestigd.
Deze laatste waarneming werd slechts een halve dag na de ontdekking gedaan, een uitstekende samenwerking tussen amateur- en professionele astronomen. Novae zijn onvoorspelbaar dus waarnemingen van amateurastronomen leveren een belangrijke bijdrage aan de kennis over deze fenomenen.
Tijdens de ontdekking had nova V1405 Cas een visuele helderheid van magnitude 9,6 en was daarmee te zwak om met het blote oog te kunnen zien. De dagen na de ontdekking nam de helderheid behoorlijk toe. Momenteel heeft de nova een helderheid van ongeveer magnitude 7,0 en is daarmee zichtbaar in een verrekijker of kleine telescoop. Onder hele optimale omstandigheden kan het menselijk oog objecten met een helderheid van magnitude 6,5 waarnemen. Als de nova nog wat helderder wordt gaat dit dus wellicht lukken (uitgaande van de enorme lichtvervuiling in Nederland is hier bij ons de kans overigens redelijk klein).
Voor amateurastronomen is het overigens best de moeite waard om de nova proberen op te zoeken. Nova’s komen algemeen voor in ons sterrenstelsel maar zichtbare nova’s zijn relatief zeldzaam. Een van de laatste blote oog-nova’s was V1369 Cen. Deze nova was in 2013 zichtbaar en dan alleen nog op het zuidelijk halfrond. Nova 1405 Cas is een tijdelijk object en zal de komende weken en maanden weer veel zwakker worden.
De nova is eenvoudig te vinden. Eerst zoek je het sterrenbeeld Cassiopeia op. Dit sterrenbeeld is na zonsondergang in het noordnoordwesten te zien. Vanuit de twee onderste sterren van Cassiopeia trek je een lijn naar rechts. Deze lijn is ongeveer gelijk aan de afstand tussen de twee sterren. Aan het einde van die lijn ga je op zoek naar een kleine sterrenhoop die M52 heet. Vanuit hier zou je de nova moeten kunnen zien. Als je een sterrenkaart hebt dan zie je daar een ster staan die niet op de kaart staat. De beste tijd om de nova waar te nemen is kort na het vallen van de avond of net voor zonsopkomst.
V1405 Cas moet niet worden verward met een Type Ia supernova; het gaat hier niet om een ster die is ontploft. We hebben te maken met een klassieke nova bestaande uit een witte dwerg en een hoofdreeksster die in een nauwe baan om elkaar heen draaien. De kleine, dichte witte dwerg trekt waterstof weg van zijn metgezel en deze waterstof wordt steeds compacter en warmer. Uiteindelijk leidt dit tot kernfusie waardoor de witte dwerg 50.000 tot 100.000 keer helderder wordt dan normaal. De witte dwerg overleeft deze explosies aan zijn oppervlak en het proces begint dan ook opnieuw.
Eerste publicatie: 24 maart 2021
Bron: diverse persberichten
