Amateurwetenschappers vinden nieuwe planeet met de Kepler telescoop
Amateurastronomen hebben in de data van de Kepler Space Telescope een planeet gevonden die ongeveer twee keer zo groot is als de Aarde en die zich in de bewoonbare zone van zijn ster bevindt. De bewoonbare zone is het gebied rond een ster waar vloeibaar water aan het oppervlak van een planeet kan voorkomen. De nieuwe planeet heet K2-288Bb en kan zowel rotsachtig als rijk aan gas zijn, vergelijkbaar met Neptunus. Planeten van deze grootte zijn zeldzaam buiten ons zonnestelsel.
De planeet bevindt zich op een afstand van 226 lichtjaar van de Aarde in het sterrenbeeld Taurus – Stier. De planeet hoort bij het stersysteem K2-288, dit bestaat uit twee zwakke, koele sterren van spectraalklasse M die ongeveer 8,2 miljard kilometer van elkaar zijn verwijderd. Dat is ruwweg 6 keer de afstand tussen de Zon en Saturnus. De helderste ster heeft een massa en grootte van ongeveer de helft van de Zon en de begeleider heeft een grootte en massa van ongeveer 1/3de van de Zon. De nieuw ontdekte planeet draait met een periode van 31,3 dagen om de zwakste ster.
In 2017 was deze ster al eens boven komen drijven toen astronomen op zoek waren naar regelmatig zwakker wordende sterren. Dit kan namelijk wijzen op de aanwezigheid ban een planeet. Destijds werden er twee mogelijk planeetovergangen gezien maar wetenschappers eisen voor een positieve bevestiging drie transities en dat derde signaal was in de onderzochte gegevens niet aanwezig.
Naar nu blijkt analyseerden de astronomen destijds niet alle beschikbare gegevens.
Tijdens de K2-mode van de Kepler, die liep van 2014 tot 2018, positioneerde de telescoop zich iedere drie maanden op een ander stukje van de sterrenhemel. Astronomen waren oorspronkelijk bang dat dit zou leiden tot systematische fouten in de metingen.
Het steeds opnieuw richten ten opzichte van de Zon veroorzaakte hele kleine veranderingen in de vorm van de telescoop en de temperatuur van de elektronica waardoor ook, tijdens de eerste dagen van iedere nieuwe campagne, de gevoeligheid van de Kepler werd beïnvloed. Om hier rekening mee te houden negeerden de eerste versies van de software die gebruikt werd om de gegevens voor te bereiden voor een analyse op aanwezigheid van planeten, de eerste dagen van iedere nieuwe campagne en precies in die periode vond de derde transitie plaats.
Toen wetenschappers hadden geleerd hoe ze de systematische fouten moesten corrigeren werd deze stap er uit de software verwijderd.
Alle gegevens van eerdere campagnes werden opnieuw door de aangepaste software gehaald en opnieuw onderzocht op kandidaat planeten maar de gegevens werden nooit visueel beoordeeld. Dat is wel een cruciale stap omdat ruis en andere astrofysische gebeurtenissen zich kunnen voordoen als een transitie.
In plaats daarvan werden deze gegevens rechtstreeks doorgezet naar de Exoplanet Explorers. Dit is een project waarbij het grote publiek de k2-waarnemingen van de Kepler doorzoekt op de aanwezigheid van exoplaneten. De derde transitie werd in mei 2017 door de vrijwilligers opgemerkt en men begon te speculeren over wat toen leek op een planeet met de grootte van de Aarde.
De professionele astronomen maakten gebruik van de Spitzer Space Telescope van de NASA en de Keck II telescoop van de W.M. Keck sterrenwacht en de Infrared Telescope Facility van de NASA. Ook werden gegevens van de Europese Gaia-telescoop gebruikt.
De grootte van K2-288Bb wordt geschat op 1,9 * de massa van de Aarde. De planeet is daar mee half zo groot als Neptunus en valt daarmee precies in een onlangs ontdekte categorie van exoplaneten die de Fulton leegte wordt genoemd. Onder planeten die dichtbij om hun ster draaien zijn er opvallend weinig met een grootte van ongeveer 1,5 tot 2 * de grootte van de Aarde. Dit is vermoedelijk het resultaat van intens sterlicht dat atmosferische moleculen afbreekt en op die manier na verloop van tijd de atmosfeer van sommige planeten helemaal laat verdwijnen waarna er twee populaties planeten achterblijven.
Op 30 oktober 2018 was de Kepler, na een verlengde missie van 9 jaar, door zijn brandstof heen. De telescoop ontdekte in die periode 2600 bevestigde planeten bij andere sterren en er zijn nog eens duizenden kandidaat-planeten die nog bevestigd moeten worden. Ondertussen heeft de Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) van de NASA het stokje overgenomen maar de nu ontdekte exoplaneet laat zie dat er mogelijk nog meer verrassingen verstopt zitten in de gegevens van de Kepler.
Bron: jpl.nasa.gov
Eerste publicatie: 9 januari 2019
