Het sterrenbeeld Antinous

15 mei 2019 kuuke 2148 weergaves antinous, brahe, caspar vogel, hadrianus, mercator, verouderde sterrenbeelden

*Antinous – De kaart is afkomstig uit de Uranographia van Johann Bode die in 1801 verscheen.*

De jongeling Antinous was de geliefde van de Romeinse keizer Hadrianus. En ofschoon het verhaal zich laat lezen als een roman gaat het hier dus om een echt bestaand karakter en niet om een mythologisch personage. Antinous werd in 110 na Christus geboren in de plaats Bythinium (ook wel Claudiopolis genoemd). Deze plaats ligt in de buurt van het tegenwoordige Bolu in het noordwesten van Turkije. In die tijd was dit gebied een Romeinse provincie en men gaat er vanuit dat Hadrianus tijdens een officieel bezoek Antinous heeft ontmoet. Hadrianus was de eerste Romeinse keizer die openlijk homofiel was. Hij werd verliefd op de jongen en Antinous maakte sinds die tijd deel uit van het gezelschap rond de keizer.

Het geluk van Hadrianus duurde helaas niet lang. Tijdens een trip over de Nijl in 130 na Christus verdronk Antinous in de buurt van het tegenwoordige Mallawi in Egypte. Er werd gezegd dat een orakel had voorspeld dat de keizer gered zou worden van een groot gevaar door het object waar hij het meeste van hield op te offeren. Antinous realiseerde zich dat deze omschrijving op hem van toepassing was.

Of het nu zelfmoord, een ritueel offer of gewoon een verdrinking door een ongeluk, het hart van Hadrianus was gebroken. Hij stichtte in de buurt van de verdrinkingsplaats de stad Antinoöpolis, verklaarde Antinous tot god en plaatste hem, net ten zuiden van het sterrenbeeld Aquila – Arend, in een leeg gebied aan de sterrenhemel.

In de Almagest van Ptolemeus komt Antinous in een onderverdeling van Aquila voor maar het sterrenbeeld maakt geen deel uit van de 48 klassieke sterrenbeelden. Ptolemeus werkte in Alexandrië in de monding van de Nijl en hij stelde de Almagest ongeveer 20 jaar na de verdrinkingsdood van Antinous op dus het is heel wel mogelijk dat hij het verhaal kende en mogelijk heeft hij zelfs, op verzoek van Hadrianus, een hand gehad in het opstellen van het sterrenbeeld.

Volgens Ptolemeus bestaat Antinous uit zes sterren die we tegenwoordig kennen als Eta Aquilae, Theta Aquilae, Delta Aquilae, Iota Aquilae, Kappa Aquilae en Lambda Aquilae.

Het sterrenbeeld werd in 1536 door de Duitse wiskundige en cartograaf Caspar Vopel (1511 – 1561) afgebeeld op een hemelglobe. In 1551 was het sterrenbeeld ook zichtbaar op een hemelglobe van Gerardus Mercator. Tycho Brahe nam het sterrenbeeld in 1602 op in zijn stercatalogus. Het sterrenbeeldje werd tot in de negentiende eeuw algemeen geaccepteerd tot het uiteindelijk werd samengevoegd met Aquila.

Antinous werd altijd afgebeeld in de klauwen van Aquila. Maar Antinous werd ook vaak verwisseld met Ganymedes, een andere hemelse schandknaap die door de arend van Zeus werd weggedragen.