Apollo 10 – het oefenen van de landing op de Maan

De Apollo 10 missie simuleerde in 1969 de afdaling naar het oppervlak van de Maan. De bemanning bestond uit Thomas Stafford, Eugene Cernan en John Young. Deze bemanning oefende alle stappen van het loskoppelen van de maanmodule van de commandomodule en het afdalen met de maanmodule (maanlander) tot boven het oppervlak. En ofschoon Apollo 10 de landing stopte op een hoogte van 15 kilometer boven het oppervlak was deze test wel essentieel voor de succesvolle landing van Apollo 11 op 20 juli 1969. De astronauten van Apollo 10 behoorden tot de meest ervaren astronauten die de NASA had.

De bemanning

Stafford was commandant van de Apollo 10. Hij was afkomstig van de Amerikaanse luchtmacht en behoorde tot de tweede lichting astronauten die in 1962 toetraden tot NASA. Hij was aan boord van de Gemini 6 en de Gemini 9. Later was hij ook nog de commandant van de eerste Apollo-Sojoez-missie.

Cernan was de piloot van de maanlander van Apollo 10. Ook Cernan was aan boord van de Gemini 9 en maakte tijdens die vlucht een ruimtewandeling. Cernan was afkomstig van de Amerikaanse luchtmacht en trad in 1963 toe tot het astronautenkorps van de NASA. Cernan was later nog de commandant van de Apollo 17 en hij liep als voorlopig laatste mens op de Maan.

Young was de piloot van de commandomodule. Hij behoorde tot de bemanning van de Gemini 3 en hij was commandant van de Gemini 10. Young was voor hij astronaut werd testpiloot bij de marine. Als astronaut had Young de koppeling in de ruimte geoefend en dat was een belangrijke ervaring voor Apollo 10. Later was Young commandant van Apollo 16 en was hij de negende mens die op de Maan liep. Young was in 1981 ook de commandant van de allereerste space shuttle vlucht. In 1983 was hij ook de commandant van de negende space shuttlevlucht. Beide keren ging hij met de Columbia de ruimte in.

Richting de Maan

Binnen NASA waren er verschillende mensen die wilden dat Apollo 10 zou landen op de Maan maar het plan om de Maan aan te raken werd om verschillende redenen niet uitgevoerd. Ten eerste was de maanlander van de Apollo 10 te zwaar voor de afdaling en overschakelen naar een lichtere maanlander zou de vlucht ernstig vertragen. Ten tweede waren er veel te veel onzekerheden waaronder het probleem dat men het zwaartekrachtsveld van de Maan moeilijk kon voorspellen. De Maan kent concentraties van massa die een ruimtevaartuig dat in een baan draait, kunnen aantrekken waardoor het dichter bij het oppervlak komt. In een baan zijn die bewegingen geen probleem maar tijdens een landing kunnen ze een groot verschil maken.

De missie begon soepel, op de eerste dag van de missie had Apollo 10 een kleine primeur toen er voor het eerst in kleur vanuit de ruimte werd uitgezonden. De video toonde de koppeling tussen de commandomodule “Charlie Brown” en de maanmodule “Snoopy” en ook de binnenzijde van de commandomodule.

Een huiveringwekkend moment tijdens de afdaling

Op de vierde dag na de lancering bevond Apollo 10 zich in een baan om de Maan en Cernan en Stafford hadden Snoopy voorzichtig van Charlie Brown weggeleid. Tijdens de voorzichtige afdaling naar het oppervlak rapporteerde bemanning heel uitbundig wat ze allemaal zagen. Cernan zag de Aarde opkomen boven de Maan en enkele minuten later vlogen Cernan en Stafford over de toekomstige landingsplaats van Apollo 11 die dan ook nauwgezet werd gefotografeerd.

Maar er ontstond chaos toen de bemanning van Snoopy klaar was om terug te gaan naar Charlie Brown. Als gevolg van een serie van kleine fouten aan de zijde van de bemanning wees het geleidingssysteem de verkeerde kant op. Snoopy begon te tollen, volgens sommige bronnen hevig, en dat gebeurde op een hoogte van minder dan 12 kilometer boven het oppervlak van de Maan.

De geschrokken Cernan vuurde een stevige vloek af (son of a bitch!) over een openbaar kanaal dat de hele wereld kon volgen. Cernan en Stafford worstelden om Snoopy weer onder controle te krijgen voor ze het navigatiesysteem helemaal verloren. Of erger, dat Snoopy op de Maan zou crashen. Na een paar uitermate spannende seconden kregen de twee Snoopy weer onder controle en wisten ze het tollen van de module te stoppen. Opgelucht meldde Stafford aan de vluchtleiding dat ze al hun knikkers weer te pakken hadden.

Later verklaarde NASA dat het tollen van de module was veroorzaakt door een menselijke fout. Door een verkeerde instelling was het geleidingssysteem van de module op zoek naar de commandomodule en dat had op dat moment niet gemogen. Deze instelling zou in noodgevallen de maanmodule terug moeten brengen naar de commandomodule. NASA zorgde er voor dat toekomstige bemanningen werden gewaarschuwd voor deze ingebouwde optie.

Snoopy bracht de bemanning ongeveer 5,5 uur na het verlaten van Charlie Brown weer terug. De twee modules koppelden aan de andere kant van de Maan en nadat de bemanning weer compleet was meldde Stafford aan de vluchtleiding dat Snoopy en Charlie Brown elkaar weer knuffelden.

Op de weg terug naar huis had de bemanning nog een primeur in de ruimte: er werd voor het eerst geschoren in de ruimte. De bemanning gebruikte veiligheidsscheermessen, een dikke scheergel en een natte handdoek. Ze verschenen met vers geschoren koppen in een rechtstreekse televisie-uitzending waarin ze verklaarden zich “herboren” te voelen.

Op de terugreis naar de Aarde behaalde de bemanning een topsnelheid van bijna 39.000 kilometer per uur ten opzichte van de Aarde en op 26 mei plonsden ze, acht dagen na de lancering, veilig in de Stille Oceaan. De eerste helikopter die de commandomodule bereikte had de tekst “Hello there, Charlie Brown!” op zijn onderzijde geschreven.

De erfenis van Apollo 10

In 2019 is het 50 jaar geleden dat Apollo 10 werd gelanceerd. Charlie Brown staat tegenwoordig tentoongesteld in het Science Museum in Londen en Snoopy bevindt zich in een permanente baan om de Zon.

Apollo 10 was de generale repetitie voor Apollo 11 waarmee in juli 1969 twee mensen landden op de Maan. Hierna werden er tussen 1969 en 1972 nog zes andere maanlandingen geprobeerd waarvan alleen Apollo 13 als gevolg van ernstige technische problemen zijn doel niet haalde. Gelukkig kon de bemanning van Apollo 13 wel weer veilig de Aarde bereiken.

Na de Apollo-missies hield de NASA zich bezig met de space shuttle en de bouw van het International Space Station. In 2017 kreeg NASA opdracht van de regering Trump om eerst weer mensen naar de Maan te brengen voordat de stap naar Mars gemaakt gaat worden. NASA werkt aan een ontwerp voor Deep Space Gateway en aan de Orion waarmee de Amerikanen weer mensen naar de ruimte kunnen brengen.

Eerste publicatie: 9 juni 2019
Bron: space.com & anderen