Apollo 15 – het debuut van de maanrover

Apollo 15 werd op 26 juli 1971 gelanceerd en het was het begin van een van de meest uitdagende bemande missies naar de Maan. Deze missie zou het langste verblijf op de maan worden tot dan toe. Er waren drie maanwandelingen gepland en voor het eerst zou de maanrover gebruikt worden. Na Apollo 15 volgden er nog twee missies: Apollo 16 en Apollo 17.

Tijdens de training voor Apollo 15 lag de nadruk voor de drie astronauten op geologisch werk. Ze spendeerden vele uren in het veld om te leren hoe ze verschillende soorten gesteente en rotsformaties konden herkennen. De bemanning bestond volledig uit voormalige piloten van de Amerikaanse luchtmacht. Ze hadden in het verleden al samen getraind want ze waren alle drie al back-up geweest voor de Apollo 12-missie.

De bemanning

Commandant Dave Scott had al twee ruimtevluchten op zijn naam staan. Hij was de piloot van de commandomodule van Apollo 9 die de eerste koppeling in de ruimte uitvoerde. Hij vloog in 1966 ook tijdens de Gemini 8-missie. Gemini 8 had last van een defecte motor die er voor zorgde dat het ruimtevaartuig zo snel begon te draaien dat de astronauten bijna hun bewustzijn verloren. Het lukte Neil Armstrong uiteindelijk om de Gemini 8 weer onder controle te krijgen

Jim Irwin was de piloot van de maanlander en Al Worden was de piloot van de commandomodule. Irwin had bij de Amerikaanse luchtmacht gewerkt als testpiloot en als F-12 piloot en Worden was instructeur van de Aerospace Research Pilot School van de Amerikaanse luchtmacht. Voor beide astronauten was Apollo 15 de enige ruimtevlucht.

Een hobbelige testrit

Gedurende de verschillende missies had NASA gekozen voor steeds uitdagendere landingsplaatsen en voor Apollo 15 wilde NASA de lat nog hoger leggen. Apollo 15 moest gaan landen bij de Hadley Rille aan de rand van Mare Imbrium. Geologisch gezien is dit zeer interessant terrein bestaande uit bergen, kraters en natuurlijk de grote Hadley kloof.

Anders dan de eerdere Apollobemanningen kozen de Apollo 15-astronauten er voor om na de landing op de Maan te slapen in plaats van meteen aan een maanwandeling te beginnen. Dit gebeurde op 30 juli. Deze rustperiode stelde de bemanning in staat om hun energie te sparen voor een langere missie. Voordat ze begonnen aan hun missie opende Scott het luik aan de bovenkant van de maanlander Falcon en maakte hij een serie foto’s om zo een panoramabeeld van de site te krijgen.

De volgende morgen sprong Scott langs de lander naar beneden en bekeek hij het omliggende terrein. “De mensheid moet onderzoeken en dit is onderzoek op zij best”, sprak hij. Hierna bouwde hij samen met Irwin de maanrover op die aan de zijkant van Falcon was bevestigd.

Hierna volgde de eerste proefrit met de maanrover. Het was geen verrassing dat die rit een nogal ongemakkelijke ervaring was want het oppervlak van de Maan is bepaald geen geplaveide weg. De aandrijving van de voorwielen werkte niet maar Scott ontdekte dat hij ook kon rijden met alleen de aandrijving op de achterwielen.

De astronauten reden in totaal ongeveer 28 kilometer over de Maan heen en de bemanning had eigenlijk maar één klacht over de maanrover: de konden de veiligheidsgordels erg lastig bedienen want de geringe zwaartekracht op de Maan zorgde ervoor dat de astronauten de veiligheidsriemen niet gemakkelijk over hun ruimtepakken heen konden bevestigen.

Wetenschappelijke ontdekkingen

Irwin en Scott waren op jacht naar anorthosieten, dit is het oudste gesteente op de Maan. Ze vonden dit materiaal tijdens hun tweede dag op de Maan. Ze vonden de gezochte stenen bij de Spur krater. De meest bekende van deze groep stenen werd later Genesis genoemd omdat de leeftijd van de steen op ongeveer 4,5 miljard jaar werd geschat.

Terug bij Falcon moest Scott een gat in de bodem boren om zo de lagen gesteente zichtbaar te maken. Het regoliet was ter plekke erg hard en er was nauwelijks doorheen te boren. Scott, die moe was van 7 uur buitenwerk, had niet genoeg energie om de boor er weer uit te trekken. Hij kreeg opdracht van NASA om de boor te laten zitten tot de volgende dag. Nadat Irwin en Scott voor hun derde maanwandeling naar buiten gingen lukte het hen om de boorkern naar boven te trekken en mee te nemen naar Falcon.

Na een geologisch georiënteerde rit naar de Hadley Rille reden de twee terug naar hun maanlander. Scott voerde daar, ter ere van Galileo, een mini-experiment voor de tv-camera uit. Hij liet een veer en een hamer vallen. Er wordt gezegd dat Galileo een veer en een hamer liet vallen vanaf de Toren van Pisa om aan te tonen dat verschillende massa’s met dezelfde snelheid vallen.

Toen hamer en veer van Scott tegelijkertijd het regoliet van de Maan raakten kreeg hij een groot applaus vanuit het vluchtleidingscentrum.

In de tijd dat Scott en Irwin hun werk deden op de Maan deed orden vanuit een baan om de Maan zijn eigen waarnemingen. Vanuit de commandomodule Endeavour beschreef Worden de krater Littrow waarvan wetenschappers in die tijd dachten dat die ooit deel had uitgemaakt van een vulkanisch gebied op de Maan. Later zou Apollo 17 landen in deze krater.

De bemanning verliet op 2 augustus het oppervlak van de Maan en voor het eert was dit vanaf de Aarde live via televisie te volgen. Vlak voordat de hun baan om de maan verlieten werd nog de Particles and Fields-satelliet gelanceerd. Deze satelliet was ontworpen om de massa van de Maan te onderzoeken en de verschillen in zwaartekracht te bepalen. Daarnaast werd de samenstelling van de deeltjes in de buurt van de maan onderzocht en de interactie tussen het magneetveld van de Maan en het magneetveld van de Aarde.

De astronauten van Apollo 15 werkten in totaal 18 uur en 37 minuten op de Maan en dat is bijna gelijk aan de tijd die Apollo 8 besteedde aan hun baan om de Maan. De bemanning van Apollo 15 zette nog meer records neer, zo stelden ze het record van de langste tijd in een baan om de Maan scherper op ongeveer 145 uur en pakten ze het record voor de langste maanmissie (295 uur). De bemanning keerde op 7 augustus terug op Aarde en ze hadden veel materiaal voor geologen bij zich. Bovendien maakten ze het voor NASA mogelijk om de lat voor de volgende missies nog hoger te leggen.

Na Apollo 15

Endeavour wordt tentoongesteld in het National Museum van de Amerikaanse luchtmacht dat is gevestigd op de Amerikaanse luchtmachtbasis Wright-Patterson in Dayton in de Amerikaanse staat Ohio. De eerste trap van de Falcon is op 3 augustus 1971 te pletter geslagen op de Maan. In 2021 is het 50 jaar geleden dat Apollo 15 werd gelanceerd.

Apollo 15 was de eerste van de meer ambitieuze maanlandingen waarbij de resterende bemanningen verschillende dagen op de Maan bleven en rotsen van verschillende soorten en formaten verzamelden. NASA verkoos midden jaren ’70 echter om de aandacht te verleggen naar de lage aardbaan en daarmee kwam er een einde aan het Apolloprogramma. NASA ging verder met het space shuttleprogramma (1971-2011) en het International Space Station (1998 tot heden).

De regering Trump heeft NASA opgedragen om weer mensen naar de Maan te gaan brengen en dat zal ergens de komende tien jaar moeten gaan gebeuren. Als voorbereiding daarop werkt NASA aan een concept ruimtestation, de Deep Space Gateway, dat in een baan om de Maan moet gaan draaien. NASA doet ook testen met de Orion en de daarbij behorende raket, het Space Launch System. Hiermee krijgt NASA weer de beschikking over een systeem dat geschikt is voor bemande ruimtevaart. Als er genoeg geld beschikbaar komt dan gaat NASA vermoedelijk ergens tussen 2030 en 2040 ook mensen naar Mars sturen.

Eerste publicatie: 15 juli 2019
Bron: space.com & anderen