Zonnestelsel Nieuws

Apophis versnelt – wetenschappers berekenen kans op inslag in 2068

Apophis gefotografeerd door de Herschel Space Telescope
De Herschel Space Telescope van de ESA maakte op 5-6 januari 2013 deze opnames van Apophis. De afbeelding toont de asteroïde in drie verschillende golflengtes: 70, 100 en 160 micrometer. Credit: ESA/Herschel/PACS/MACH-11/MPE/B.Altieri (ESAC) and C. Kiss (Konkoly Observatory)

Astronomen houden de aardscheerder  Apophis nauwgezet in de gaten want de ruimterots zou in 2068 wel eens een gevaar voor de Aarde kunnen vormen. Er is nog geen reden tot paniek want de kans op een inslag lijkt nog steeds erg klein.

Onder bepaalde omstandigheden kan de Zon een asteroïde ongelijkmatig verwarmen waardoor deze ruimterots asymmetrisch warmte gaat uitstralen. Het resultaat kan een klein duwtje in een bepaalde richting zijn. Dit effect wordt de Yarkovsky-versnelling genoemd en die kan de baan van een asteroïde veranderen.

Omdat astronomen dit Yarkovski-effect nooit eerder hebben gemeten voor Apophis hebben ze er bij hun berekeningen voor een mogelijke inslag in 2068 ook geen rekening mee gehouden. Die eerdere berekeningen toonden een kans van 1: 150.000 op een inslag.

Een nieuwe studie toont aan dat de asteroïde jaarlijks ongeveer 170 meter wegdrijft van zijn voorheen voorspelde baan. Dit komt dus door het Yarkovski-effect.

In feite geeft de warmte die de asteroïde uitstraalt hem een klein zetje. Het warmere halfrond van de asteroïde zou iets meer duwen dan het koelere halfrond en dat zorgt ervoor dat de asteroïde wegdrijft van wat een zuivere zwaartekrachtbaan zou voorspellen.

Apophis is in 2004 ontdekt en astronomen dachten dat ze gedurende de jaren voldoende waarnemingen hadden gedaan van het 340 meter grote rotsblok dat ze een inslag in 2068 wel min of meer konden uitsluiten. Die berekeningen waren echter gebaseerd op een baan die niet door het zonlicht wordt beïnvloed. Uiteindelijk betekent dit dat astronomen nog niet weten of Apophis in 2068 een bedreiging is of niet.

Gelukkig zal de asteroïde in 2029 onze planeet van dichtbij naderen waardoor telescopen op de grond, inclusief hopelijk ook de krachtige radarschotel van de Arecibo sterrenwacht, een meer gedetailleerd beeld kunnen krijgen van het oppervlak en de vorm van Apophis. Apophis zal de Aarde zo dicht naderen dat hij zichtbaar zal zijn met het blote oog. De asteroïde zal een visuele helderheid van magnitude 3 halen.

Die scheervlucht zal plaatsvinden op vrijdag 13 april 2029. Astronomen zullen na de passage precies weten waar Apophis was en dan zal het veel gemakkelijker worden om toekomstige inslagscenario’s te voorspellen.

De onderzoekers ontdekten het Yarkovski-effect na vier waarnemingsnachten in januari en maart. Ze deden deze waarnemingen met de Subaru telescoop op Hawaï. Dit is een optische-infrarood telescoop. De onderzoekers verzamelden 18 waarnemingen van de asteroïde met een erg hoge resolutie. Deze opnames hebben een fout van slechts 10 milli-boogseconden per waarneming (een milli-boogseconde is 1/1000ste boogseconde. De boogseconde is een hoekmeting die wetenschappers helpt bij het bepalen van afstanden in de ruimte).

De positie van de asteroïde was dus extreem nauwkeurig bekend en van daaruit kon men de Yarkovski-versnelling goed berekenen. Men verwachtte dit effect al een tijdje.

Apophis is voor astronomen een lastig geval. Er zijn al verschillende inslag-scenario’s voorspeld (en daarna weer uitgesloten) sinds het object in 2004 voor het eerst werd waargenomen. Aanvankelijk berekenden astronomen een kans van 3% dat Apophis in 2029 zou botsen met de Aarde. Nadat meer waarnemingen bekend werden van de asteroïde liet men deze berekeningen ook weer snel vallen.

Als er echt sprake is van een mogelijke inslag dan weten astronomen dat al lang voor 2068. Ingenieurs over de hele wereld ontwikkelen ideeën over hoe gevaarlijke astroïden van onze planeet kunnen worden afgebogen. Dit zijn concepten die variëren van kinetische impactors tot zwaartekrachtsleepboten die een inkomende rots van koers zouden moeten kunnen veranderen.

Een gezamenlijke Europees-Amerikaanse missie gaat de afbuiging van asteroïden testen en studeren. In 2022 zal de DART-missie van de NASA (Double Asteroid Redirection Test) te pletter slaan op “Didymoon”, een maantje in een baan om de asteroïde Didymos. In 2023 of 2024 zal de ESA de HERA-missie lanceren. Deze missie zal twee jaar later aankomen bij Didymos om te kijken in hoeverre de kinetische impactor de baan van het maantje heeft veranderd.

NASA heeft een eigen Planetary Defense Coordination Office dat waarnemingen verzameld van een netwerk van telescopen en dat samen met andere Amerikaanse organisaties scenario’s doorneemt om asteroïden af te weren (of in het ergste geval gebieden waar een mogelijke inslag plaats kan vinden te evacueren). Tot dusver hebben decennia aan waarnemingen geen gevaarlijke asteroïde of komeet voor onze planeet gevonden.

 

Eerste publicatie: 19 november 2020
Bron: Diverse persberichten