Beroemde komeet Halley begonnen aan terugreis naar de Aarde
Het is eenzaam daarbuiten in het ijskoude buitenste zonenstelsel. Op zaterdag 9 december 2023 bereikt de beroemdste van alle kometen, 1P/Halley, een kenmerkend punt op zijn 75-jarige reis door het zonnestelsel, waarbij de komeet het aphelium bereikt, het verst verwijderde punt van de Zon.
Je zou kunnen zeggen dat december 2023 het middelpunt vormt tussen de laatste verschijning van de komeet in 1986 en de volgende verschijning in 2061. Niemand heeft de komeet Halley gezien sinds de Very Large Telescope van de ESO hem nog in 2003 in beeld bracht. Destijds bevond de komeet zich op een afstand van 28 Astronomische Eenheden en had toen een helderheid van magnitude 28.
Het exacte moment van aphelium is op 9 december om 2 uur Nederlandse tijd. Op dat moment zal de komeet zich op een afstand van 35,14 AE (5,3 miljard kilometer) van de Zon bevinden. Hierdoor bevindt de komeet zich voorbij de baan van Neptunus en heeft hij een helderheid van magnitude +35 en bevindt hij zich in het zuidelijke sterrenbeeld Hydra – Waterslang. De komeet beweegt dan ook op zijn langzaamste snelheid van 0,91 km/sec ten opzichte van de Zon.
Dit plaatst de komeet ver buiten het bereik van amateur- en zelfs grote professionele telescopen. Op het moment van schrijven heeft NASA geen plannen om komeet 1P/Halley met behulp van de Hubble of de Webb tijdens zijn aphelium in beeld te brengen. Een eventuele waarneming zou ook geen wetenschappelijk voordeel opleveren.
Een korte geschiedenis van de komeet Halley
D komeet van Halley heeft zeker zijn stempel op de geschiedenis gedrukt. Sir Edmond Halley merkte in 1696 voor het eerst de periodiciteit van de komeet op, waarbij hij de ene verschijning met de andere verbond. Halley voorspelde met succes de terugkeer van de komeet, die nu zijn naam draagt, in 1758. Hij leefde niet lang genoeg om dit mee te maken.
De “1P” in de naam geeft aan dat dit de eerste periodieke komeet was die is ontdekt. Periodieke kometen hebben een baan van minder dan 200 jaar. Tot op heden zijn er 472 periodieke kometen bekend. Naarmate hemelonderzoeken dieper op de helderheidsschaal gaan ontdekken we steeds zwakkere periodieke kometen en hebben we vermoedelijk al alle “grote” kometen gevonden.
Chinese waarnemingen van de komeet Halley gaan terug tot 467 voor Christus. De verschijning van de komeet in 1066 werd wereldwijd algemeen gezien. De verschijning ervan werd opgevat als een voorteken voorafgaand aan de dood van koning Harold II in de Slag bij Hastings en de kroning van Willem de Veroveraar.
Een, mogelijk onwaar, verhaal stelt dat paus Callixtus III de komeet “excommuniceerde” als een waarschuwing tegen de invasie van het Ottomaanse rijk in Oost-Europa.
Moderne verschijningen
Ook de Amerikaanse schrijver Mark Twain is geassocieerd aan de komeet van Halley. Twain werd in 1835 geboren tijdens de passage van de komeet en hij voorspelde dat hij zou overlijden in het jaar dat de komeet zou herverschijnen (hetgeen ook gebeurde).
Nu we het daar over hebben, de verwachting voor komeet Halley dat jaar werd feitelijk overschaduwd door een van de grootste kometen van de 20ste eeuw: de Grote Komeet van 1910. De ontdekking van giftig cyanidegas in de staart van de komeet (dankzij de nieuwerwetse methode van spectroscopie) leidde tot de Grote Komeetpaniek van 1910.
De verschijning van komeet Halley in 1986 was een beetje een teleurstelling, de komeet stond relatief laag aan de horizon. Maar er werden wel, voor het eerst in de geschiedenis, drie ruimtesondes naar de komeet gestuurd. Het waren de Russische Vega 1 en 2 en de Europese Giotto.
Twee jaarlijkse meteorenzwermen worden door stof afkomstig van de komeet Halley veroorzaakt: de Eta Aquariden en de Orioniden.
Zou je dit weekend op de komeet zitten dan zou de Zon een sterretje zijn van magnitude -19, slechts 250 keer helderder dan de Volle Maan.
De komeet Halley in de komende jaren
Vanuit ons aards perspectief zal de komeet de komende decennia rondhangen in de sterrenbeelden Hydra – Waterslang en Canis Minor – Kleine Hond. In 2050 zal de komeet vlak langs de ster Procyon passeren. Op 28 juli 2061 zal de komeet zijn perihelium bereiken en kan in de maanden daarna een negatieve magnitude bereiken (erg helder worden). In september 2061 zal de komeet voor waarnemers op het noordelijk halfrond laag boven de noordwestelijke horizon verschijnen.
Eerste publicatie: 9 december 2023
Bron: Universe Today
