Astronomisch Nieuws

Bewijs dat een ster in de prehistorie kometen in ons zonnestelsel verstoorde

De ster van Sholz
Artist impression van de ster van Sholz bestaande uit een rode dwerg waar een bruine dwerg om heen draait.

Ongeveer 70.000 jaar geleden naderde een kleine rode ster ons zonnestelsel tot op een afstand van ongeveer 1 lichtjaar en zorgde er daarmee voor dat kometen en asteroïden in ons zonnestelsel werden verstoord. Astronomen van de Complutense Universiteit van Madrid en de Universiteit van Cambridge hebben aangetoond dat de beweging van sommige van deze objecten is te herleiden tot het bezoek van de rode dwergster.

Ongeveer 70.000 jaar geleden begon de moderne mens Afrika te verlaten en leefden er ook nog steeds Neanderthalers. In die tijd passeerde de Ster van Sholz – vernoemd naar de Duitse astronoom die de ster ontdekte – ons zonnestelsel op minder dan 1 lichtjaar afstand. De ster is momenteel ongeveer 20 lichtjaar van ons verwijderd maar 70.000 jaar geleden passeerde de ster door de Oortwolk. Dit is een reservoir van trans-Neptuniaanse objecten die zich aan de rand van ons zonnestelsel bevinden.

De ontdekking werd in 2015 door een team van astronomen onder leiding van professor Mamajek van de Universiteit van Rochester, gepubliceerd. De details van die stellaire scheervlucht, de meest nabije die tot nu toe is gedocumenteerd, werden gepubliceerd in het tijdschrift “The Astrophysical Letters”.

Nu hebben twee astronomen van de Complutense Universiteit van Madrid samen met een onderzoeker van de Universiteit van Cambridge bijna 340 objecten in het zonnestelsel met een hyperbolische baan onderzocht. Ze concludeerden dat de banen van sommige van deze objecten was beïnvloed door de Ster van Sholz.

Met behulp van uitgebreide computerberekeningen hebben ze de posities aan de sterrenhemel waarvan al die hyperbolische banen lijken te komen, berekend. In principe zou je verwachten dat de posities gelijk verdeeld zouden zijn aan de sterrenhemel en zeker in het geval van objecten die uit de Oortwolk komen. Ze ontdekten echter een significant afwijkende verdeling. De berekeningen lieten een oververtegenwoordiging zien in de richting van het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen en die past precies met de ontmoeting met de Ster van Sholz 70.000 jaar geleden.

De periode waarin de ster de Oort Wolk passeerde en de positie in de prehistorie vallen samen met de resultaten van het nieuwe onderzoek. Het kan een toeval zijn maar het is onwaarschijnlijk dat zowel plaats als tijd overeenkomen. Echter een slag om de arm is geboden want de nieuwe berekeningen suggereren dat de Ster van Sholz dichterbij kwam dan de ondergrens van 0.6 lichtjaar die in de studie in 2015 was berekend.

De dichte nadering van die ster ruim 70.000 jaar geleden verstoorde niet alle hyperbolische objecten in ons zonnestelsel maar alleen de banen van die objecten die het dichtste bij de ster kwamen. Zo maakt de radiant van de mysterieuze interstellaire asteroïde ‘Oumuamua in het sterrenbeeld Lyra – Lier (ver van de Tweelingen) geen deel uit van de aangetoonde afwijking. De onderzoekers zijn ervan overtuigd dat nieuwe onderzoeken zullen bevestigen dat er relatief kortgeleden een ster op bezoek is geweest in ons zonnestelsel.

De Ster van Sholz is in feite een dubbelster bestaande uit een kleine rode dwerg met een massa van ongeveer 9 zonsmassa waar een veel minder heldere en kleine bruine dwerg draait. De kans is groot dat onze voorouders de zwak rode kleur van de ster tijdens een prehistorische nacht hebben kunnen zien.

Eerste publicatie: 21 maart 2018
Bron: diverse persberichten

 

Meer informatie: Carlos de la Fuente Marcos et al. Where the Solar system meets the solar neighbourhood: patterns in the distribution of radiants of observed hyperbolic minor bodies, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters (2018).