Asteroïden

Chariklo – een asteroïde met ringen

 

chariklo
Artist impression van Chariklo en zijn ringen (credit:ESO)

Chariklo is de grootste Centaur die we kennen. De asteroïde draait in een gebied tussen Saturnus en Uranus. Het is een voor astronomen zeer interessant object dat in 2014 zorgde voor een hele leuke verrassing. Tijdens de bedekking van de ster UCAC4 248-108672 door de asteroïde knipperde de ster een paar keer en werd duidelijk dat de asteroïde ringen heeft. Astronomen denken nu dat meer asteroïden een ringensysteem kunnen hebben.

Het is heel wel mogelijk dat andere centauren en trans-Neptuniaanse objecten ringen hebben dus om Chariklo nu de kleine Lord of the Rings te noemen (Saturnus is natuurlijk de echte Lord of the Rings in ons zonnestelsel) is nog enigszins voorbarig.

Chariklo heeft een doorsnede van ongeveer 250 kilometer heeft twee ringen. Eén ring is ongeveer 7 kilometer breed en de andere ring is ongeveer 3 kilometer breed. Ze zijn gescheiden door een opening van ongeveer negen kilometer. De ringen bevinden zich op 396 respectievelijk 405 kilometer van de asteroïde. Chariklo is het kleinste object dat we kennen met ringen en één van de vijf objecten met ringen in het zonnestelsel. Ook Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus hebben ringen.

Het was een verrassende ontdekking want astronomen dachten dat ringen in stabiele banen alleen maar bij grote zwaardere objecten konden voorkomen. Chariklo heeft echter een kleine massa en dat betekent dat de ringen maximaal enkele miljoenen jaren kunnen bestaan waarna ze verdwijnen in de ruimte. Astronomen concluderen daaruit dat de ringen dus nog betrekkelijk jong moeten zijn of actief in stand worden gehouden door zogenaamde herdersmaantjes die een massa hebben die vergelijkbaar is met de massa van de ringen. Dergelijke maantjes zijn te klein om vanaf de Aarde waar te nemen maar er zijn ringen van Saturnus die door eenzelfde mechanisme in stand worden gehouden.

Astronomen hadden er rekening mee gehouden dat ze middels sterbedekkingen eventueel ringen bij trans-Neptuniaanse objecten zouden kunnen ontdekken, dit was zelfs meegenomen in diverse onderzoeksvoorstellen, maar men had nooit kunnen bevroeden ringen te vinden bij een object met een doorsnede van slechts 250 kilometer.

Het meest waarschijnlijke is dat herdersmaantjes er voor zorgen dat de ringen worden afgebakend en niet “verwaaien” in de ruimte. Maar het is ook mogelijk dat er andere dynamische mechanismes zijn die er voor zorgen dat de ringen intact blijven

Deze ontdekking betekent dat mogelijk ook andere kleine asteroïden ringen kunnen hebben en men vermoedt zelfs dat een andere Centaur met de naam Chiron ook ringen heeft. In 2011 namen astronomen een sterbedekking door Chiron waar waarbij ook een verzwakking werd waargenomen die mogelijk duidt op een ring. Deze ontdekking is echter nog niet bevestigd.

Chiron heeft tenminste een gedeeltelijk ringensysteem en ander puin of stof. Het materiaal van deze mogelijke ring lijkt veel helderder te zijn met een hoger albedo dan de ringen van Chariklo.

Er zijn meer waarnemingen van Centauren en andere trans-Neptuniaanse objecten nodig waarbij gebruik wordt gemaakt va sterbedekkingen en gevoelige instrumenten zoals die ook gebruikt werden bij Chariklo. Overigens zijn ook de ringen van Uranus en de ringen van Neptunus ontdekt met behulp van sterbedekkingen. Dat was in 1977 respectievelijk 1984 dus wie weet is volgen er nog veel meer en is Chariklo niet de enige kleine Lord of the Rings.

Wat zijn centauren?

Centauren zijn ijsachtige asteroïden die zich in een baan tussen Jupiter en Neptunus bevinden. Tijdens hun reis om de Zon kruisen zede banen van één of meer van de gasplaneten. Deze grote planeten zorgen voor interacties waardoor de banen van deze asteroïden niet stabiel zijn. Ben denkt dat het objecten zijn die uit de Kuipergordel afkomstig zijn en dat ze op enig moment uit het zonnestelsel worden geslingerd of dat ze zich in een veranderproces bevinden van Kuipergordel object naar kometen die deel uit maken van de Jupiterfamilie

bewijs dat ze uit de Kuipergordel afkomstig zijn is gebaseerd op het feit dat ze in grootte, spectraaleigenschappen en kleurverdeling overeenkomen met Kuipergordel objecten. Dat ze eindigen als een komeet van de Jupiterfamilie (kortperiodieke kometen afkomstig uit de Kuipergordel) is gebaseerd op waarnemingen van Chriron, de eerst ontdekte Centaur.

Chiron was in eerste instantie als een asteroïde geclassificeerd maar heeft in de loop van de tijd een komeetachtige coma ontwikkeld en wordt tegenwoordig als zowel komeet als asteroïde geclassificeerd. Deze dubbele classificatie heeft geleid tot de naam Centaur voor dergelijke objecten. De Centauren komen uit de Griekse mythologie, het zijn wezens die half mens, half paard zijn.

Er zijn momenteel ongeveer 250 Centauren bekend.

Chariklo heet voluit 10199 Chariklo. De asteroïde werd op 15 februari 1977 ontdekt en kreeg toen de tijdelijke aanduiding 1997 CU26 mee. Chariklo werd ontdekt door James Scotti van het Spacewatch Program.

Chariklo is vernoemd naar de nymfe Chariclo, zij was de vrouw van Chiron en een dochter van Apollo.

Laatste bewerking: 15 september 2015
bron: phys.org

Meer over Asteroïden