zaterdag, december 7, 2024
Saturnus

De atmosfeer van Saturnus

Saturnus is één van de vier gasreuzen in ons zonnestelsel. De planeet heeft geen vast oppervlak. Atmosfeer en binnenste vloeien zonder duidelijke scheiding in elkaar over.

Atmosferische samenstelling

Saturnus bestaat voornamelijk uit waterstof dat in de vroege jeugd is ingevangen. Van de overige gassen vormt helium de hoofdcomponent. Andere gassen zoals methaan en ammoniak zijn in kleine hoeveelheden aanwezig evenals stikstof en zuurstof.

Ofschoon helium verantwoordelijk is voor ongeveer 25 procent van de massa van de planeet bevat de atmosfeer slechts 7 procent helium. Vermoedelijk zakt het meeste helium door de waterstoflagen heen naar het binnenste van de planeet.

Door de grote afstand tot de Zon blijft de planeet koud. In de atmosfeer komen sporen water voor dat voornamelijk als ijs aanwezig is.

Het oppervlak van de planeet wordt gedefinieerd als de zone waar de druk gelijk is aan één bar. Dit is ook de druk op Aarde op zeeniveau.

Klimaat en weer

Net als Jupiter heeft ook Saturnus verschillende wolkenlagen, echter de banden zijn veel minder duidelijk zichtbaar dan die van zijn grote broer. Vooral rond de evenaar zijn de banden breder. De koudere banden, daar waar gassen opstijgen zijn bekend als zones terwijl de banden in de warmere gebieden gordels worden genoemd. In deze gebieden zakken gassen terug naar de planeet. Saturnus bevat meer zwavel dan Jupiter en dat zorgt voor een oranje kleur in de zones en gordels.

Temperatuur en druk nemen toe als je vanuit de buitenkant richting het binnenste van de planeet gaat maar ook de samenstelling van de wolken verandert. De bovenste wolkenlagen bevatten ammoniakijs. Richting de kern bestaan de wolken uit waterijs gemengd met bevroren ammoniumwaterstofsulfide. De onderste lagen van de atmosfeer zijn warmer en hebben een hogere druk. In deze gebieden komen waterdruppels voor, gemengd met ammoniak.

Op Saturnus komen hele sterke winden voor. De Voyager ruimtesonde heeft windsnelheden van meer dan 1800 kilometer per uur gemeten aan de evenaar. Meestal bewegen de winden zich oostwaarts. Op hogere hoogtes doven deze winden uit.

Wolkenpatronen op Saturnus

Saturnus heeft enkele unieke eigenschappen. Toen de Voyagers begin 1980 de planeet bezochten ontdekten ze een zeshoekig wolkenpatroon boven de noordpool. Vijfentwintig jaar later lieten infrarood opnames van de Cassini zien dat dit patroon nog steeds aanwezig was. In dit patroon zijn windsnelheden van 100 meter per seconde gemeten. Ook op Saturnus komt een eeuwigdurende storm voor waar gemakkelijk twee Aardes inpassen.

Ook komen er gigantische onweersstormen voor die we Grote Witte Vlekken noemen. Deze stormen komen eens in de 30 jaar voor tijdens de zomer op het noordelijk halfrond.

 

Eerste publicatie: 23 december 2012
Laatste keer aangepast op: 15 oktober 2017

Meer artikelen over Saturnus