De Chinese kalender

In China wordt tegenwoordig de Gregoriaanse kalender gebruikt maar er is nog een speciale Chinese kalender voor het bepalen van feestdagen en festivals. Deze Chinese kalender wordt ook door Chinese gemeenschappen over de hele wereld gebruikt.

Het begin van de Chinese kalender kan terug worden gevolgd tot de 14-de eeuw voor Christus. Een legende zegt dat de kalender is uitgevonden in 2637 v. Chr. door keizer Huang Di.

De Chinese kalender is gebaseerd op exacte astronomische waarnemingen van de lengtegraad van de Zon en de fases van de Maan. Dit betekent dat beginselen van de moderne wetenschap van invloed zijn geweest op de Chinese kalender.

Hoe ziet een Chinees jaar er uit?

De Chinese kalender is net als de Hebreeuwse kalender een gecombineerde zon/maan-kalender die probeert om het jaar samen te laten vallen met het tropische jaar en de maanden parallel wil laten lopen met de synodische maand. Het is dan ook niet verrassend dat er overeenkomsten zijn tussen de Chinese kalender en de Hebreeuwse kalender.

• Een gewoon jaar heeft 12 maanden, een schrikkeljaar heeft 13 maanden.
• Een gewoon jaar heeft 353, 354 of 355 dagen en een schrikkeljaar heeft 38, 384 of 385 dagen.

Als je wilt weten hoe een Chinees jaar er uit ziet dan moet je een aantal astronomische berekeningen doen:

Bepaal als eerste de datums van de Nieuwe Manen. Een Nieuwe Maan is een volledig zwarte maan ( als de Maan in conjunctie is met de Zon) en niet de eerst zichtbare smalle maansikkel die zichtbaar is zoals in de Islamitische en de Hebreeuwse kalenders. De datum van een Nieuwe Maan is de eerste dag van een nieuwe maand.

Ten tweede, bepaal de datums waarop de lengtegraad van de Zon een veelvoud is van 30° (De lengtegraad van de Zon is 0° op de lente equinox, 90° op het zomer solstice, 180° op de herfst equinox en 270° op de winter solstice). Deze datums worden de Belangrijkste Voorwaarden genoemd en ze worden gebruikt om het nummer van iedere mand te berekenen:

• Belangrijkste Voorwaarde 1 vindt plaats als de lengtegraad van de Zon 330° is.
• Belangrijkste Voorwaarde 2 vindt plaats als de lengtegraad van de Zon 0° is.
• Belangrijkste Voorwaarde 3 vindt plaats als de lengtegraad van de Zon 30° is.
• etc.
• Belangrijkste Voorwaarde 11 vindt plaats als de lengtegraad van de Zon 270° is
• Belangrijkste Voorwaarde 12 vindt plaats als de lengtegraad van de Zon 300° is.

Iedere maand draagt het nummer van de Belangrijkste Voorwaarde die die maand plaatsvindt.

In zeldzame gevallen heeft een maand twee Belangrijkste Voorwaardes. In dat geval worden de nummers van de maand doorgeschoven. Belangrijkste Voorwaarde 11 (wintersolstice) moet altijd in de elfde maand vallen.

Alle astronomische berekeningen zijn uitgevoerd oor de meridiaan op 120° ten oosten van Greenwich. Dat komt ongeveer overeen met de oostkust van China.

In verschillende Chinese gemeenschappen kunnen er variaties voorkomen in deze regels.

Welke jaren zijn schrikkeljaren?

Schrikkeljaren hebben 13 maanden. Om te bepalen of een jaar een schrikkeljaar is bereken je het aantal nieuwe manen tussen de elfde maand in een jaar (dit is de maan waarin de wintersolstice plaatsvindt) en de elfde maand van het volgende jaar. Als er 13 nieuwe manen zijn vanaf de start van de elfde maand in het eerste jaar tot de start van de elfde maand in het tweede jaar dan moet er een schrikkelmaand worden toegevoegd.

In een schrikkeljaar is een minimaal één maand zonder Belangrijkste Voorwaarde. De eerste van deze maanden is de schrikkelmaand. Deze maand heeft hetzelfde nummer als de voorgaande maand met de toevoeging dat het een schrikkelmaand is.

Hoe wordend de jaren geteld?

Anders dan andere kalenders telt de Chinese kalender de jaren niet door maar hebben de jaren namen die zich iedere 60 jaar herhalen.

Historisch gezien werden de jaren geteld sinds het aantreden van een keizer maar na de revolutie in 1911 werd dit afgeschaft.

Binnen iedere 60-jarige cyclus heeft ieder jaar een naam die uit twee componenten bestaat:

De eerste component is een Hemelse Stam:

De tweede component is een Aardse Tak:

De namen van de dieren uit de dierenriem van 12 dieren zijn er achter gezet.

Elk van de twee componenten wordt achtereenvolgens gebruikt. Het eerste jaar in de 60-jarige cyclus is jia-zi, het tweede jaar is yi-chou, het derde jaar heet bing-yin, etc. Aan het eind van de serie starten we opnieuw vanaf het begin: het 1-de jaar is gui-you, het 11-de jaar is jia-xu (waarmee de Hemelse Stam opnieuw begint), het 12-de jaar is yi-hai en he 13-de jaar is bing-zi (waarmee de Aardse Tak opnieuw begint). Uiteindelijk heet het 60-ste jaar gui-hài.

Deze manier om de jaren een naam te geven binnen een 60-jarige cyclus is ongeveer 2000 jaar oud. Er is een gelijkaardig systeem geweest om de dagen en de manden een naam te geven maar dit systeem wordt niet meer gebruikt.

De 60-jarige cyclus is sinds 2637 v. Chr. in gebruik toen de kalender door keizer Huang Di werd uitgevonden of de cyclus startte 60 jaar eerder in 2697 v. Chr. toen de regeringsperiode van de keizer begon. In één van deze jaren begon dus de 60-jarige cyclus en dat betekent dat we nu, 2016, in de 78-ste of 79-ste 60-jarige cyclus zijn.

Wat is het actuele jaar in de Chinese kalender?

De huidige 60-jarige cyclus begon op 2 februari 1984. Deze datum heeft de naam bing-yin in de 60-dagen cyclus, en de eerste maand in dat eerste jaar heeft de naam gui-chou in de 60-maandse cyclus.

Dit betekent dat het jaar bing-shen, het 33-ste jaar in de huidige cyclus begon op 8 februari 2016. Op 28 januari 2017 begint ding-you, het 24-ste jaar van de cyclus.

Eerste publicatie: 21 januari 2017
© 2016, Claus Tøndering. Dit artikel is vertaald en gepubliceerd volgens de richtlijnen van de copyright houder.