meteoren

De December-Phoeniciden: een verdwenen meteorenzwerm?

Meteoor
Meteoor. Credit: Wikimedia Commons

Een groep Japanse wetenschappers heeft misschien een verklaring gevonden voor het lot van een meteorenzwerm die in de jaren ‘50 van de vorige eeuw plotseling verdween.

Volgens een bericht van het Japanse Instituut voor Natuurwetenschappen werd de meteorenzwerm der Phoeniciden (vernoemd naar het sterrenbeeld Phoenix) voor het eerst op 5 december 1956 door de eerste Japanse Antarctische Research Expeditie waargenomen boven de Indische Oceaan. De meteorieten die door de Aardse atmosfeer scheerden leken uit het sterrenbeeld Phoenix te komen.

Maar sinds 1956 zijn de Phoeniciden niet meer waargenomen en Japanse wetenschappers denken te weten waarom.

Meteorenzwermen treden op als de Aarde door de baan van ruimtepuin beweegt dat daar voornamelijk door kometen die om de Zon draaien, is achtergelaten. Daarom zijn de meeste meteorenzwermen ieder jaar ook op dezelfde tijd zichtbaar. Er is nog een andere Phoeniciden meteorenzwerm actief en die is jaarlijks in juli zichtbaar maar die heeft geen relatie tot de December-Phoeniciden.

De onderzoekers verzamelden bewijs door de December-Phoeniciden te koppelen aan de komeet Blanpain. Deze komeet werd in 1819 voor het eerst geïdentificeerd maar was daarna tot 2003 spoorloos totdat een groep onderzoekers een kleinere ruimtesteen vonden die leek op de staart van een komeet en die zich in dezelfde baan als komeet Blanpain bevond. Vermoedelijk is de komeet in stukken gebroken waarbij er een kleiner object achterbleef (waarvan de onderzoekers zeggen dat het eerder een asteroïde dan een komeet is) en een spoor van stof.

Astronomen waren van mening dat als Blanpain verantwoordelijk is voor de Poeniciden het overgebleven stofspoor nog steeds in staat moet zijn om een meteorenzwerm te genereren. Ze testten hun idee op 1 december 2014. Twee waarneemteams verzamelden gegevens van alle meteoren die die nacht zichtbaar waren en de volgden hun pad terug naar hun oorsprong.

Van de 138 meteoren die die nacht werden waargenomen traceerden de astronomen er 29 terug tot de Phoeniciden. De meteorenzwerm piekte binnen een uur van de voorspelde tijd. Deze resultaten leken hun idee te ondersteunen maar de astronomen zagen dat het aantal meteoren ongeveer 10% was van het aantal dat ze voorspelden en dat is dan de reden zijn dat men dacht dat de jaarlijkse meteorenzwerm was verdwenen. Het lage aantal meteoren kan de onderzoekers wellicht ook meer informatie verschaffen over hoeveel materiaal de oorspronkelijke komeet heeft achtergelaten tijdens het ontstaan van de meteorenzwerm in 1956.

De onderzoekers willen de toegepaste techniek ook gebruiken voor andere meteorenzwermen waarvan het moederlichaam onduidelijk is. De resultaten zijn gepubliceerd in de Publicaties van de Astronomical Society of Japan. De resultaten van het tweede waarneemteam zullen gepubliceerd worden in het tijdschrift “Planetary and Space Science”.

Eerste publicatie: 6 september 2017

Meer informatie: Yasunori Fujiwara et al, Optical observations of the Phoenicid meteor shower in 2014 and activity of comet 289P/Blanpain in the early 20th century, Publications of the Astronomical Society of Japan (2017).