De Grote Rode Vlek van Jupiter voedt zich met kleinere stormen

De stormachtige, eeuwenoude maalstroom van de Grote Rode Vlek van Jupiter wordt gekneed door  een reeks anticyclonen die er de afgelopen jaren tegenaan botsten maar wordt er niet door vernietigd. De kleinere stormen zorgen ervoor dat brokken rode wolken afbladderen waardoor de grotere storm in het proces kleiner wordt. Maar een nieuwe studie wijst uit dat deze verstoringen oppervlakkig zijn. Ze zijn voor ons zichtbaar maar ze spelen zich slechts aan het oppervlak af en ze hebben geen invloed op de volledige diepte.

Het nieuwe onderzoek werd gepubliceerd in het tijdschrift “Journal of Geophysical Research: Planets”.

De Grote Rode Vlek (GRV) is de afgelopen 150 jaar gekrompen van een lengte van ongeveer 40.000 kilometer in 1879 tot ongeveer 15.00 kilometer tegenwoordig. Onderzoekers zijn nog steeds niet zeker over de oorzaken van het kleiner worden of zelfs hoe de vlek is ontstaan. De nieuwe bevindingen tonen aan dat de kleine anticyclonen kunnen helpen om de GRV in stand te houden.

Stormachtige botsingen

Vóór 2019 werd de GRV slechts door een paar anticyclonen per jaar getroffen. Meer recent zijn dat er maar liefst 2 dozijn per jaar geworden. De GRV wordt geteisterd en dat alarmeerde de wetenschap. De onderzoekers waren benieuwd om te zien of deze relatief kleine stormen de draaiing van hun grote broer hadden verstoord.

Het iconische kenmerk van de gasreus bevindt zich in de buurt van zijn evenaar en doet aardse concepten van een grote zware storm ten minste 150 jaar sinds de eerste bevestigde waarneming in de schaduw staan, hoewel waarnemingen in 1665 van dezelfde storm kunnen zijn geweest. De Grote Rode Vlek is ongeveer twee keer zo groot als de diameter van de Aarde en kan aan zijn randen snelheden tot 540 kilometer per uur bereiken.

Volgens de onderzoekers is de GRV het archetype voor alle draaikolken in planetaire atmosferen.

Cyclonen zoals orkanen of tyfoons draaien meestal rond een centrum met lage atmosferische druk. Op het noordelijk halfrond draaien ze tegen de klok in en op het zuidelijk halfrond met de klok mee. Dit is zo op Aarde en ook op Jupiter. Anticyclonen draaien in tegenovergestelde richting als cyclonen en ze doen dit rond een centrum met hoge atmosferische druk.

De GRV zelf is een anticycloon maar dan wel zes tot zeven keer groter dan de kleine anticyclonen die ermee in botsing komen. Maar zelfs deze kleinere stormen op Jupiter zijn ongeveer half zo groot als de Aarde en ongeveer 10 keer zo groot als de grootste aardse orkanen.

De onderzoekers bestudeerden beelden van de GRV die de afgelopen drie jaar werden gemaakt door de Hubble Space Telescope, de Juno ruimtesonde en een netwerk van amateurastronomen.

Verslinder van stormen

Het team ontdekte dat de kleinere anticyclonen door de snelle buitenste ring van de GRV gingen voordat ze rond het ovaal cirkelden. De kleinere stormen creëren wat chaos in een toch al dynamische situatie waardoor de 90-daagse oscillatie in  de lengtegraad van de GRV tijdelijk verandert en de rode wolken van het grote ovaal worden gescheurd en er streamers ontstaan.

Het afschilferen van rood materiaal dat we zien lijkt op een crème brûlée-effect, met een werveling die enkele kilometers zichtbaar is aan het oppervlak maar die niet veel impact heeft op de 200 kilometer diepte van de GRV.

De onderzoekers weten nog steeds niet waardoor de GRV in de afgelopen decennia kleiner is geworden. Maar deze anticyclonen kunnen de gigantische storm voorlopig nog wel in stand houden.

Volgens de onderzoekers is het opslokken van anticyclonen door de GRV niet noodzakelijk destructief; het kan de rotatiesnelheid van de GRV verhogen en misschien over een langere periode in en stabiele toestand houden.

Artikel: Jupiter’s Great Red Spot: strong interactions with incoming anticyclones in 2019 (pdf)

Eerste publicatie: 20 maart 2021
Bron: Spacedaily en anderen