De koudste planeet ooit gezien draait om een stellair lijk
De gloed van deze exoplaneet bevestigt zijn echtheid en hij heeft op de een of andere manier een stellaire doodsspiraal overleefd.
Astronomen hebben met behulp van de Webb Space Telescope direct de zwakke gloed gedetecteerd van een planeet die kouder is dan welke andere planeet waarvan het licht ook direct is waargenomen – een verbluffende detectie die de extreme omstandigheden van sommige planeten in ons heelal onthult.
De exoplaneet, WD 1856+534 b. werd voor het eerst in 2020 opgemerkt en is twee keer zo oud als ons zonnestelsel. De planeet is ongeveer zo groot als Jupiter maar ongeveer zes keer zwaarder en veel kouder, met ene gemiddelde temperatuur van slechts -87 °C. daarmee is het de koudste exoplaneet die ooit direct is waargenomen door zijn eigen uitgezonden licht. Het onderzoek van het team dat de exoplaneet en zijn thermische emissie beschrijft, wordt momenteel gehost op de preprintserver arXiv.
De exoplaneet draait in een baan om een witte dwerg, de spookachtige gloed van een dode ster. Sterker nog, dat is wat de detectie van het object mogelijk maakte; sterren zijn doorgaans zo helder dat ze de veel zwakkere gloed van de planeten die eromheen draaien, overstemmen. De ster van WD 1856 b is zo zwak dat de exoplaneet zelf zichtbaar was voor de Webb.
Wat misschien nog vreemder is, is waar deze planeet zich bevindt. WD 1856 b draait op slechts 0,2 Astronomische Eenheden afstand van zijn witte dwergster – dichterbij dan Mercurius bij de Zon. Volgens de onderzoekers is WD 1856 b nu de eerste intacte exoplaneet die is bevestigd binnen de “verboden zone” van een witte dwerg, een gebied waar planeten zouden zijn verzwolgen tijdens de rode reuzenfase van de ster. De aanwezigheid van de exoplaneet lever direct bewijs dat planetair emigratie naar nauwe banen – inclusief de bewoonbare zone – rond witte dwergen mogelijk is.
Het werk van het team plaatst WD 1856 b ook bovenaan de pikorde van koude planeten. Vlak daarachter staat Epsilon Indi Ab, een planeet die Webb vorig jaar nog bestudeerde en destijds de koudste planeet buiten ons zonnestelsel was met een geschatte temperatuur van 2 °C. het spreekt voor zich dat WD 1856 b veel kouder is.
De bevindingen lossen ook een slepende identiteitscrisis op. Tot nu toe had WD 1856 b een bruine dwerg met een lage massa kunnen zijn. Maar met zijn zwakke temperatuur en herziene massaschattingen (niet meer dan 5,9 Jupitermassa) maakt hij officieel deel uit van de catalogus van duizenden exoplaneten die wetenschappers de afgelopen decennia hebben samengesteld.
Het onderzoek is tevens een belangrijk bewijs voor het vermogen van de JWST om koude, volwassen planeten te bestuderen – en een herinnering dat zelfs planeten die rond de uitgebrande kernen van dode sterren draaien, nog steeds kunnen gloeien, hoe zwak ook.
Eerste publicatie: 3 mei 2025
Bron: NASA & anderen
