Observatoria

De Lowell sterrenwacht – hier werd Pluto ontdekt

Percival Lowell bestudeert de planeet Venus
Percival Lowell bestudeert in 1914 de planeet Venus vanaf de Lowell sterrenwacht. Door Onbekend – Reconstructed from several online sources by Joe Haythornthwaite, Publiek domein, Koppeling

De Lowell sterrenwacht werd in 1894 opgericht. De sterrenwacht is vermoedelijk het best bekend geworden vanwege de ontdekking van Pluto. Maar die ontdekking is niet de enige bijdrage aan de astronomie. Astronomen hebben vanaf deze sterrenwacht de komeet Halley bestudeerd. Bovendien was de sterrenwacht in 2007 betrokken bij de ontdekking van een exoplaneet. De Lowell sterrenwacht biedt plaats aan verschillende telescopen waaronder de originele Clark telescoop. Recent is er nog de moderne Discovery Channel Telescope aan toegevoegd.

Gebouwd voor Mars maar Pluto werd ontdekt

De sterrenwacht werd door de astronoom Percival Lowell opgericht. Hij koos Flagstaff in Arizona als vestigingsplaats omdat hij van mening was dat hij van grote hoogte en met een ijle atmosfeer veel beter de planeet Mars zou kunnen bestuderen. Lowell werd beroemd nadat hij beweerde dat met behulp van een telescoop kanalen op mars had gezien. Later werd dit met behulp van close-ups weerlegd maar de astronomische nalatenschap van Lowell bestaat nog steeds in de vorm van zijn sterrenwacht.

Zoals later bleek werd de sterrenwacht beter bekend door de ontdekking van Pluto dan door de studie van Mars. Meer dan een generatie later voegde Clyde Tombaugh zich bij de sterrenwacht voor de zoektocht naar Planeet X. Wetenschappers hadden onregelmatigheden in de baan van Neptunus ontdekt en ze geloofden dat die werden veroorzaakt door een nog onontdekte grotere planeet in de buitenste delen van het zonnestelsel.

Aan de hand van fotografische platen die waren gemaakt met een 13 inch telescoop (tegenwoordig de Pluto Discovery Telescope genoemd) zag Tombaugh op 18 februari 1930 verschillen tussen de verschillende platen. De 13 inch telescoop was overigens door Abbott Lawrence Lowell, een broer van Percival Lowell, gefinancierd.

Het was de kleine planeet Pluto die Tombaugh had gevonden. Na de ontdekking van andere ijswerelden in de buitenste delen van het zonnestelsel werd Pluto in 2006 tot dwergplaneet gedemotiveerd.

De Lowell sterrenwacht werkte ook mee aan de ontdekking van de atmosfeer van Pluto. Ook bij het nauwkeurig bepalen van de banen van Nix en Hydra, twee manen van Pluto, was de sterrenwacht nauw betrokken.

Gasachtige werelden en stellaire mysteries

Naast onderzoek van planeten is de sterrenwacht ook bekend van het onderzoek aan de komeet Halley. Tijdens de laatste passage van de komeet in 1985/1986 leidde de sterrenwacht een onderzoek naar de productie van stof en ijs van de komeet

De sterrenwacht heeft ook veel baanbrekend werk verricht aan het onderzoek van sterren. Zo zijn er gedetailleerde onderzoeken gedaan aan de energieproductie van sterren en werd in de jaren ’50 een van de fundamentele kalibratieschalen van stellaire temperaturen opgesteld.

Discovery Channel Telescope
De 4,3 meter Discover Channel Telescope van de Lowell sterrenwacht in Flagstaff Arizona. By SSR2000Own work, CC BY-SA 3.0, Link

Ook een van de grootste onderzoeken naar bewegingen van sterren werd vanaf de Lowell sterrenwacht uitgevoerd. Vanaf de Lowell sterrenwacht bestudeerden astronomen ook tientallen jaren lang de langzaam variërende helderheid van sterren zoals de Zon.

In 2007 was de Lowell sterrenwacht leidend bij de ontdekking van de grootste bekende exoplaneet TrES-4. Dit is een gasachtige wereld die 1,7 * zo groot is als Jupiter.

Deze exoplaneet heeft een gemiddelde dichtheid van slechts 0,2 gram per cm3. Dat komt overeen met de dichtheid van balsahout. Omdat de aantrekkingskracht van de planeet van de buitenste lagen van de atmosfeer gering is lekt mogelijk een deel als een komeetachtige staart weg.

De sterrenwacht omvat tegenwoordig drie locaties in Arizona en heeft een jaarlijks budget van ongeveer 6 miljoen dollar. De Lowell sterrenwacht is vanwege zijn ligging geschikt voor de lange termijn studie van astronomische fenomenen die niet met een paar nachten waarneemtijd zijn te bestuderen.

Met het ouder worden van de sterrenwacht is die steeds gemoderniseerd. In 2013 werd een met succes een crowdfunding campagne gelanceerd om de originele 24 inch (60 cm) Clark refractor te restaureren.

Het nieuwste instrument van de Lowell sterrenwacht is de 4,3 meter Discovery Channel Telescope. Deze telescoop werd in 2012 in gebruik genomen. De DCT kan tegelijkertijd opnames maken in zichtbaar licht en spectra opnemen. De telescoop wordt o.a. gebruikt voor onderzoek hoe dwergsterrenstelsels zijn ontstaan en hoe het zonnestelsel tot stand is gekomen.

 

Eerste publicatie: 17 november 2019
Bron: Lowell Observatory, Wikipedia, space.com