De Meteorenzwerm der Leoniden in 2024
De Leoniden zijn een jaarlijkse meteorenzwerm die in november zichtbaar is. Ze worden Leoniden genoemd omdat hun radiant zich in het sterrenbeeld Leo Leeuw bevindt. De meteoren van de Leoniden worden geassocieerd met de komeet Tempel-Tuttle. De meteoren lijken allemaal uit een punt aan de hemel te komen in de buurt van de heldere ster Gamma Leonis – Algieba.
De Leoniden hebben jaarlijks hun maximum in de nacht van 17 of 18 november maar er zijn Leoniden zichtbaar tussen 13 en 21 november. De piek zelf verandert jaarlijks.
De meteorenzwerm treedt op als de Aarde zich door het spoort van deeltjes beweegt dat door de komeet in zijn baan om de Zon is achtergelaten. De Leoniden bewegen erg snel, ze hebben een inslagsnelheid van 71 kilometer per seconde als ze de atmosfeer van de Aarde raken.
Jaarlijks laat de Meteorenzwerm 12 tot 13 ton deeltjes achter op onze planeet. Grotere meteoroïden zijn slechts 10 millimeter in doorsnede met een massa van een halve gram. Maar die kunnen toch erg heldere meteoren veroorzaken die een helderheid van magnitude -1,5 kunnen bereiken.
In 2024 bereiken de Leoniden op zondag 17 november omstreeks 8 uur hun maximum. De Leoniden zijn snelle meteoren en ze zijn bekend van de meteorenstormen van 1799, 1833, 1866, 1966 en 1999. Wanneer de radiant in het zenit zou staan zouden we vermoedelijk dit jaar omstreeks 13 meteoren per uur kunnen zien. De radiant staat omstreeks 7 uur op zijn hoogste punt, ongeveer 60° boven de horizon. De Maan is voor 95% verlicht. Geen gunstige verschijning dus.
Meteorenstorm
De Leoniden hebben een aantal van de meest spectaculaire meteorenstormen geproduceerd die in de loop der eeuwen zijn gedocumenteerd. Meteorenstormen zijn grote uitbarstingen van meteoren, die meer dan duizend meteoren per uur produceren.
De grote Leonidenregen van 1833 gaf wetenschappers waardevolle inzichten in de aard van meteoren zelf, omdat ze eerder werden beschouwd als atmosferische verschijnselen.
Schattingen voor de meteorenstorm van 833 varieerden van meer dan 100.000 tot meer dan 240.000 meteoren per uur tijdens de negen uur durende storm in de nacht van 12 op 13 november, gezien vanuit Noord-Amerika. Het fenomeen werd o.a. opgemerkt door de abolitionisten Harriet Tubman en Frederick Douglas en Joseph Smith, de grondlegger van het mormonisme. De meteorenstorm was niet het gevolg van een recente passage van de komeet Tempel-Tuttle, maar van een directe impact met het stofspoor dat de komeet achterliet toen deze de Aarde in 1800 passeerde.
Dennis Olmsted gaf de meest nauwkeurige beschrijving van de meteorenstorm van 1833 nadat hij informatie over de gebeurtenis had verzameld. Hij merkte op dat de meteorenstorm in Europa niet zichtbaar was, niet erg lang duurde en dat de meteoren leken te komen vanuit een punt in het sterrenbeeld Leeuw.
Een andere Leoniden meteorenstorm vond plaats in 1866, toen honderden meteoren per minuut zichtbaar waren en een paar duizend meteoren per uur in Europa. De storm van 1866 werd veroorzaakt door de passage van de komeet in 1833.
De Leoniden verschenen ook sterk in 1867 en 1868 met ongeveer 1000 meteoren per uur tijdens het maximum.
De laatste spectaculaire meteorenstorm werd in 1966 boven Noord- en Zuid-Amerika gezien, met 40 tot 50 zichtbare meteoren per seconde. Dit was als gevolg van de passage van Tempel-Tuttle in 1899. Na het verzamelen van historische aantekeningen kwamen wetenschappers erachter dat de Leoniden al in 900 na Christus waren gezien.
In 1866-1867 werd de komeet Tempel – Tuttle voor het eerst aangewezen als de bron van de Leoniden. De komeet is vernoemd naar zijn ontdekkers, de Amerikaanse astronomen Horace P. Tuttle en de Duitse astronoom Wilhelm Tempel. Tempel ontdekte de komeet op 19 december 1865 nabij de Grote Beer en Tuttle vond hem onafhankelijk van elkaar op 6 januari 1866. De komeet Tempel-Tuttle doet er 33,17 jaar over om een baan om de Zon te voltooien.
Eerste publicatie: 15 november 2024
