De meteorenzwerm der Lyriden in 2025

De Lyriden is een van de oudste bekende meteorenzwermen, met waarnemingen die meer dan 2600 jaar terug gaan.

De Lyriden hebben jaarlijs rond 22-23 april hun maximum maar er is activiteit van deze zwerm tussen 16 april en 25 april. Het modderlichaam van de Lyriden is komeet C/1861 G1 – komeet Thatcher. Wanneer de Meteorenzwerm zijn maximum bereikt zijn er gemiddeld tussen de 5 en 20 Lyriden zichtbaar. De Zenithal Hourly Rate ligt op 10 meteoren per uur.

Vanuit landelijke gebieden zijn er meer Lyriden zichtbaar dan vanuit stedelijke gebieden en zonder storende Maan zijn er ook meer meteoren te zien. De beste tijd om de Lyriden te bekijken is in de uren vlak voor zonsopkomst.

In 2025 bereiken de Lyriden op dinsdag 22 april omstreeks 18 uur hun maximum. Lyriden zijn snelle en heldere meteoren die soms vuurballen vertonen. Zou de radiant in het zenit staan dan zouden er ongeveer 15 meteoren per uur zichtbaar zijn. Omstreeks 6 uur staat de radiant op zijn hoogste punt aan de hemel, op ± 70°. De beste tijd om Lyriden waar te nemen is omstreeks 4 uur in de ochtend. Er zijn dan 5-10 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is wel een storende factor dit jaar want die komt ± 5 uur op en is voor 30% verlicht. Omstreeks 05:45 uur treedt de schemering in en om 6:30 uur komt de Zon op.

De Lyriden hebben doorgaans een schijnbare helderheid van magnitude 2 maar sommige heldere meteoren, bekend als vuurballen, staan erom bekend dat ze kortstondig schaduwen werpen voordat ze sporen van puin achterlaten. De sporen van de Lyriden-vuurballen kunnen minutenlang zichtbaar blijven.

Eens in de 60 jaar zijn de Lyriden intenser want dan beweegt de Aarde door een dichter stofspoor dat de komeet in zijn baan om de Zon heeft achtergelaten. Dit stofspoor is dan pas één jaar oud en veroorzaakt dan een uitbarsting van de Lyriden.

In 1922 en 1982 telden waarnemers 90 meteoren per uur tijdens het maximum. In 1803 produceerden de Lyriden een nog grotere meteorenstorm met tot wel 700 meteoren per uur tijdens het maximum.

De radiant van de Lyriden, het punt aan de hemel waar alle Lyriden vandaan lijken te komen, licht in de richting van het kleine sterrenbeeld Lyra – Lier.

Lyra – Lier kan vrij gemakkelijk worden gevonden omdat het de heldere ster Wega bevat. Wega is de vijfde helderste ster aan de hemel en een van de sterren die de Zomerdriehoek vormen. De radiant zelf bevindt zich in de buurt van Wega. De Lyriden zijn echter overal aan de hemel te zien.

Wetenswaardigheden

De Lyriden zijn de sterkste jaarlijkse meteorenzwerm die door een langperiodieke komeet wordt gegenereerd. Komeet Thatcher – C/1861 G1, is vernoemd naar de Amerikaanse amateurastronoom A.E. Thatcher die hem op 5 april 1861 ontdekte.

De komeet kwam in mei 1861 binnen 50,1 miljoen kilometer van de Aarde en naderde de Zon het dichtst in juni 1861. De periheliumafstand van de komeet is 0,9207 Astronomische Eenheden en zijn aphelium (de grootste afstand tot de Zon) is 110 Astronomische Eenheden. Dat brengt de komeet tot voorbij de baan van Eris.

Komeet Thatcher heeft een baanperiode van ongeveer 415 jaar en zal omstreeks 2276 weer zijn perihelium bereiken.

De eerste registratie van de Lyriden komt uit China waar in 687 voor Christus een Lyriden meteorenstorm werd waargenomen. Zuo Zhuan, een van de vroegste en belangrijkste Chinese werken over verhalende geschiedenis, vermeldt dat “ ’s nachts vaste sterren onzichtbaar zijn, om middernacht vallen sterren als regen naar beneden.”

Voor het Boorong-volk in Australië vertegenwoordigt de Lyriden het krabben van de thermometervogel, een Australische vogel die op de grond leeft en bekend staat om de grote nestheuvels die het mannetje bouwt. De hemelse thermometervogel zelf wordt vertegenwoordigd door de heldere ster Wega.

De Lyriden

Eerste publicatie: 20 april 2025