De Meteorenzwerm der Orioniden in 2022

De Orioniden die wij zien zijn afkomstig van de komeet Halley. Deze komeet draait om de 76 jaar om de Zon en net als stoom die uit een locomotief komt, worden stofdeeltjes uit de kern van de komeet verdreven en op zijn pad achtergelaten. Jaarlijks doorkruist de Aarde eind oktober dit pad. De kern van de komeet verliest bij iedere passage ongeveer 1 tot 3 meter aan materiaal. Met afmetingen van 8 bij 5 kilometer kan de komeet dus nog enorm veel rondjes om de Zon draaien.

Orioniden - Radiant
De radiant bevindt zich boven de heldere ster Betelgeuze in het sterrenbeeld Orion op de grens met het sterrenbeeld Gemini – Tweelingen.

Voorspeld maximum: 22 oktober, 10 uur Nederlandse tijd

Wanneer kijken: Kijk uit naar meteoren van de Orioniden op zowel 20 als 21 oktobr in de kleine uurtjes na middernacht en voor zonsopkomst.

Totale duur van de zwerm: 26 september tot 22 november.

Radiant: de radiant komt voor middernacht op en is omstreeks 2 uur ’s nachts op zijn hoogste punt aan de sterrenhemel.

Dichtstbijzijnde maanfase: Nieuwe Maan valt op 25 oktober om 00:49 uur Nederlandse tijd. Tijdens het voorspelde maximum van de Orioniden zal het dus een afnemende maansikkel zijn en komt de Maan ook pas in de vroeg ochtenduren op. De Maan zal dus storen maar niet heel erg veel.

Verwachte aantal meteoren tijdens maximum: Onder een donkere maanloze sterrenhemel zullen er tijdens het maximum, als  de radiant op zijn hoogste punt staat ongeveer 10 – 20 meteoren zichtbaar zijn.

Opmerking: De Orioniden zijn snel bewegende meteoren die af en toe zorgen voor nalichtende sporen. Ook produceren ze soms heldere vuurballen.

De moederkomeet van de Orioniden

De Orioniden die wij zien zijn afkomstig van de komeet Halley. Deze komeet draait om de 76 jaar om de Zon en net als stoom die uit een locomotief komt, worden stofdeeltjes uit de kern van de komeet verdreven en op zijn pad achtergelaten. Jaarlijks doorkruist de Aarde eind oktober dit pad. De kern van de komeet verliest bij iedere passage ongeveer 1 tot 3 meter aan materiaal. Met afmetingen van 8 bij 5 kilometer kan de komeet dus nog enorm veel rondjes om de Zon draaien.

De officiële naam voor komeet Halley is 1p/Halley. Het was namelijk de allereerste komeet waarvan de terugkeer werd voorspeld en die berekeningen werden gedaan voor Edmond Halley. De komeet wordt meestal helder genoeg om gemakkelijk zichtbaar te zijn en wordt al sinds 240 voor Christus waargenomen. Het is een van de weinige kometen die niet vernoemd is naar zijn ontdekker maar naar de persoon die de baan heeft berekend.

In tegenstelling tot de meeste objecten in het zonnestelsel draait de komeet Halley in een retrograde baan om de Zon, dat is dus in de tegenovergestelde richting dan wij. Zijn baan is ook een beetje naar de onze toe gekanteld en hij brengt het grootste deel van zijn tijd onder het vlak van onze baan door. Momenteel bevindt de komeet zich op zijn verste punt van de Zon. Nabij de kop van Hydra – Waterslang, en is veel te zwak om te kunnen worden gezien.

De Orioniden worden geproduceerd uit deeltjes van komeet Halley op zijn inkomende deel van zijn baan. Ze bewegen in één richting, wij bewegen in bijna tegenovergestelde dichting en de gecombineerde snelheden produceren snel bewegende meteoren. Maar we komen ook deeltjes tegen van zijn uitgaande baan om de Zon wanneer de komeet het binnenste zonnestelsel weer verlaat. Dat punt bereiken we in mei en die Meteorenzwerm die we dan kunnen zien heet de Eta Aquariden. Komeet Halley produceert dus twee meteorenzwermen.

Komeet Halley hebben we in 1986 voor het laatst gezien, de volgende keer zal dat in 2061 zijn. Maar de Orioniden gaan nooit weg, die kunnen we iedere oktober zien.

De Orioniden pieken tijdens afnemende Maan

Zoals voor de meeste meteorenzwermen geldt zijn de uren tussen middernacht en zonsopkomst de beste voor de Orioniden. In de vroege ochtenduren komt de smalle maansikkel op.

De Orioniden zijn niet de sterkste meteorenzwerm van het jaar. Ze produceren ook nooit enorme uitbarstingen. Vanaf een donkere locatie zie je tijdens het maximum misschien 10 tot 20 meteoren per uur. Als het op meteorenzwermen aankomt hebben we altijd te maken met het element van onzekerheid en mogelijke verrassingen.

De Orioniden snellen door de lucht

Als je dit jaar naar de Orioniden besef je dan dat het zeer snelle meteoren zijn die met ongeveer 66 kilometer per uur de atmosfeer van de Aarde raken. De meteoren van de Orioniden zijn aan de zwakke kant. Maar ze compenseren hun zwakte door nalichtende sporen achter te laten. Dit zijn sporen van geïoniseerd gas die een paar seconden aanhouden nadat de meteoor zelf is verdwenen. Ongeveer de helft van de Orioniden laat nalichtende sporen achter.

Ook kan een Orionide soms uitzonderlijk helder zijn en in fragmenten uiteenvallen. Hoe weet je dat je met een Orionide te maken hebt? Als je de baan terug volgt lijken ze allemaal uit het sterrenbeeld Orion te komen.

De Orioniden komen uit het sterrenbeeld Orion

De meteoren van de jaarlijkse meteorenzwermen worden genoemd naar het punt aan onze hemel van waaruit te lijken te komen.de radiant van de Orioniden is in de richting van het sterrenbeeld Orion de Jager dat je in oktober in de uren na middernacht hoog in het oosten kan zien opkomen. Vandaar dan ook de naam Orioniden.

Je hoeft het sterrenbeeld zelf niet te kennen of er naar te kijken om de meteoren te zien. De meteoren worden vaak pas zichtbaar als ze 30° zij verwijderd van hun radiant. En onthoud, ze schieten in alle richtingen uit de radiant. Ze zullen dus ook in alle delen van de lucht zichtbaar zijn.

Maar als je een meteoor ziet – en zijn baan achterwaarts volgt – dan zou je kunnen zien dat hij uit Orion komt. De radiant van de Orioniden ligt boven de oranjerode ster Betelgeuze.

Dus, in welke richting kijk je …? Het maakt eigenlijk niks uit. Zoek een wijd open gebied op. Soms kijken vrienden graag samen, in verschillende richtingen.

Samengevat: in 2022 zullen de Orioniden in de ochtend van 22 oktober vermoedelijk het grootste aantal meteoren laten zien.

Eerste publicatie: 17 oktober 2022
Bron: EarthSky