De Mount Wilson sterrenwacht

De Mount Wilson sterrenwacht bevindt zich in de buurt van Los Angeles. De sterrenwacht bevat verschillende telescopen die door zowel astronomen als het publiek gebruikt kunnen worden. De sterrenwacht bevindt zich op een hoogte van 1524 meter op een bergtop en wordt al tientallen jaren gebruikt voor het bestuderen van sterren, sterrenstelsels en andere astronomische objecten.

De vermoedelijk belangrijkste ontdekking die vanaf de Mount Wilson sterrenwacht is gedaan is in de jaren ’20 toen Edwin Hubble fotografische platen, die met de 100 inch telescoop waren gemaakt, gebruikte bij zijn ontdekking dat het Andromedastelsel een sterrenstelsel op zichzelf was. Voorheen werd gedacht dat alle spiraalstelsels deel uitmaakten van ons eigen Melkwegstelsel.

Geschiedenis

De Mount Wilson sterrenwacht werd in 1904 door George Ellery Hale opgericht. Hale was een pionier in de astrofysica en hij bestudeerde chemische en fysische processen in sterren. Hale gebruikte de Snow Solar Telescope die vanuit de Yerkes sterrenwacht naar Mount Wilson was verplaatst.

Hale en zijn collega’s ontwikkelden nieuwe technieken om informatie die was opgeslagen in het licht van verre objecten te ontrafelen. Ze combineerden werk in het laboratorium met astronomische waarnemingen.

Maar Hale had grotere ambities: hij wilde een grotere telescoop in de sterrenwacht. Tijdens de periode dat Hale directeur was van de Yerkes sterrenwacht had zijn vader een spiegel van 60 inch gekocht. Hale gebruikte al zijn energie om die spiegel in de Mount Wilson sterrenwacht te krijgen. Met financiële hulp van het Cargenie Instituut lukte dit en in 1908 werd de 60 inch telescoop in gebruik genomen.

Tijdens de eerste wereldoorlog gebruikte Harlow Shapley de telescoop om aan te tonen dat de Zon niet het middelpunt is van ons sterrenstelsel. Shapley toonde met behulp van de telescoop aan dat ons zonnestelsel zich ongeveer halverwege het centrum en de rand bevindt.

Astronomen gebruikten de telescoop ook om een aan de hand van het lichtspectrum een classificatie van sterren op te stellen die een van de fundamenten van de astronomie is geworden. De 60 inch telescoop was ook een van de eerste telescopen die met adaptieve optiek werd uitgerust. Dit gebeurde tussen 1992 en 1995. Met adaptieve optiek kunnen astronomen de vorm van de spiegel aanpassen aan de turbulenties van de atmosfeer waardoor er veel meer scherpte wordt verkregen.

In 1917 werd tijdens het Hale tijdperk een andere grote telescoop in gebruik genomen. Het is de 100 inch Hooker telescoop. Deze telescoop is vernoemd naar John D. Hooker die een groot deel van de telescoop sponsorde. De Hooker telescoop was tot de ingebruikname van de 200 inch telescoop op Mount Palomar in 1948 de grootste telescoop ter wereld. Mount Palomar bevindt zich ongeveer 145 kilometer zuidoostelijk van Mount Wilson.

Mijlpalen

Met behulp van de 100 inch Hooker telescoop werd de weg bereid voor ons begrip van kosmische afstanden tot sterrenstelsels. In de jaren ’20 gebruikte Edwin P. Hubble de telescoop toen hij iets interessants ontdekte op fotografische platen van de Andromedanevel.

In die tijd dacht men dat de Andromedanevel een spiraalnevel was – een enorme verzameling gas in het heelal. Hubble ontdekte een Cepheïde-veranderlijke ster in de spiraalnevel. Dit soort sterren heeft een voorspelbare helderheid en dat betekent dat ze als een soort van “standaard kaars” kunnen worden gebruikt voor het berekenen van afstanden in het heelal.

Toen Hubble zijn berekeningen uitvoerde ontdekte hij dat de spiraalnevel zo ver weg was dat het een sterrenstelsel op zichzelf moest zijn. En als dat klopte voor de Andromedanevel, die zich relatief dichtbij de Aarde bevindt, dan moest dit ook gelden voor alle andere spiraalnevels.

Mount Wilson nam ook deel aan een experiment om de snelheid van het licht te bepalen. In 1907 had Albert Morrison de Nobelprijs gekregen voor de eerste experimenten omtrent de lichtsnelheid. Morrison bleef knutselen aan zijn metingen en dit resulteerde in werkzaamheden aan Mount Wilson. Dit werk werd tussen 1924 en 1926 uitgevoerd.

Er werd een erg heldere lichtbundel tussen twee bergen op en neer gekaatst. Een snel draaiende spiegel werd door samengeperste lucht aangedreven en de kleine hoek die de spiegel maakte tijdens de rondgang van de lichtbundel, ongeveer twee tienduizendste van een seconde, was voldoende om de snelheid van het licht te meten.

De tegenwoordige tijd

De sterrenwacht doet veel aan publieksvoorlichting en bezoekers kunnen gebruik maken van de 60 inch telescoop.

Eerste publicatie: 24 november 2019
Bron: Mount Wilson, wikipedia, space.com