De Pistoolster

De Pistoolster, ook bekend als V4647 Sagittarii is een blauwe hyperreus in het sterrenbeeld Boogschutter – Sagittarius. De ster is ongeveer 25.000 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Het is met een lichtsterkte van 1.600.000 * de lichtsterkte van de Zon, een van de helderste sterren die we kennen.

Uit eerdere waarnemingen hadden astronomen afgeleid dat het de helderste ster is die we kennen. De lichtsterkte was berekend op ongeveer 10 miljoen * de lichtsterkte van de Zon maar latere onderzoeken reduceerden dat tot ongeveer 1/3^de van de lichtsterkte van Eta Carinae. De Pistoolster heeft een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 11.900 Kelvin en een visuele helderheid van > 28. De ster is dus niet met het blote oog zichtbaar.

De Pistoolster bevindt zich in het centrum van de Pistoolnevel. Deze nevel is zo genoemd omdat die op een pistool lijkt. Deze ster is een lid van de Quintuplet Cluster en net als veel andere extreem zware en heldere sterren in deze groep kunnen we V4647 Sagittarii niet rechtstreeks waarnemen. Het licht van deze sterren wordt namelijk tegen gehouden door interstellair stof en stof van de omringende nevel. Als de Pistoolster met het blote oog zichtbaar zou zijn dan zou het op een afstand van 25.000 lichtjaar een ster van de vierde magnitude zijn.

Feiten

De leeftijd van de ster is onbekend maar wordt geschat op 4 tot 10 miljoen jaar. De ster zal zijn leven vermoedelijk eindigen als een supernova of een hypernova. Dat zal ergens in de komende 1 tot 3 miljoen jaar gaan gebeuren.

Men denkt dat de Pistoolster 4000 tot 6000 jaar geleden tijdens enkele grote uitbarstingen ongeveer 10 zonsmassa aan materie heeft uitgestoten. Toen de ster ontstond had die een massa van meer dan 100 zonsmassa maar door het uitstoten van enorme hoeveelheden materie is dat tegenwoordig veel minder.

De huidige massa van de ster is onbekend maar uitgaande van het spectrum schatten astronomen dat er V4647 Sagittarii nog een massa van 27,5 zonsmassa heeft. De ster heeft een straal van 306 * de straal van de Zon en de sterwind is meer dan 10 miljard maal sterker dan de wind van onze eigen Zon. De ster straalt iedere 20 seconden evenveel energie uit dan de Zon in een heel jaar doet.

De Pistoolster is in het begin van de jaren ’90 van de vorige eeuw ontdekt met behulp van de Hubble Space Telescope. Ten tijde van de ontdekking dacht men dat het, voordat de ster begon met het uitstoten van materie, de zwaarste ster ooit was. Men dacht zelfs dat de ster zwaarder was dan theoretisch voor mogelijk wordt gehouden. De oorspronkelijke massa van V4647 Sagittarii werd geschat op 200 zonsmassa. Astronomen vermoeden dat de extreme massa van de ster te maken heeft met de positie van de ster dicht bij het centrum van ons sterrenstelsel.

De ster werd in het begin van de jaren ’90 ontdekt maar pas in 1995 werd de relatie van de ster met de Pistoolnevel gelegd.

De Pistoolnevel

De Pistoolnevel bevat ongeveer 9,3 zonsmassa aan geïoniseerd gas. Dit gas is enkele duizenden jaren geleden door de Pistoolster uitgestoten. De nevel omhult de ster volledig. De grootste schil heeft een lengte van 4 lichtjaar. Dat is ongeveer gelijk aan de afstand tussen de Zon en alfa Centauri. Het gas in deze buitenste schil dijt met een snelheid van 60 kilometer per seconde uit.

De Pistoolnevel wordt voornamelijk geïoniseerd door hete Wolf-Rayetsterren in de Quintuplet Cluster en is ook fysiek verbonden met de sterwinden van deze sterren.

De Pistoolnevel heeft een rechthoekige vorm en het uitgestoten materiaal is in twee schillen verdeeld die gecentreerd liggen rond de Pistoolster. De nevel kreeg in de jaren ’80 zijn naam toen opnames met een lage resolutie een pistoolachtige vorm lieten zien.

De Pistoolster in cijfers

Eerste publicatie: 19 februari 2020