Mars

De samenstelling van Mars

Schematische opbouw van de planeet Mars
Schematische opbouw van de planeet Mars

 

Mars wordt de rode planeet genoemd en daar is een hele goede reden voor: het oppervlak bestaat uit een dikke laag van geoxideerd gesteente en rotsen met dezelfde kleur. De roestige kleur van het oppervlak vertelt echter niet het hele verhaal over de samenstelling van deze planeet.

Stoffige korst

Het stof dat het oppervlak van Mars bedekt is net zo fijn als talkpoeder. Onder de laag stof bevindt zich een korst die voornamelijk uit vulkanisch basaltgesteente bestaat. De bodem van mars bevat ook voedingsstoffen zoals natrium, kalium, chloride en magnesium. De korst is ongeveer 50 kilometer dik.

Men vermoedt dat de korst uit een geheel bestaat. Anders dan op de Aarde, komen er op Mars geen tektonische platen voor die over de mantel heen bewegen en daardoor het uiterlijk van de planeet veranderen. Omdat er weinig tot geen beweging is in de korst stroomt vloeibaar gesteente steeds op dezelfde plaats naar het oppervlak en daardoor zijn de gigantisch grote vulkanen ontstaan die we op de planeet kunnen zien.

Dat betekent niet dat de korst rustig is. Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat er krachtige landverschuivingen voorkomen die snelheden tot 725 kilometer per uur kunnen halen. IJs speelt vermoedelijk een belangrijke rol want dat dient als een soort van smeermiddel voor de landverschuivingen op de planeet. Zelfs in de gebieden rond de evenaar waar Valles Marineris zich bevindt is dit het geval.

Als er ooit leven op Mars aanwezig is geweest dan heeft dit te maken gehad met de sterke kosmische straling. Mogelijk is er ondergronds leven geweest. Astronomen zoeken nog steeds naar bewijzen voor biologische activiteit nu of in het verleden maar er is nog nooit overtuigend bewijs gevonden.

Mantel en kern

Bewijs suggereert dat er al miljoenen jaren geen vulkanische uitbarstingen meer zijn geweest. De mantel onder de korst bevindt zich in een slapende toestand. Deze mantel bestaat voornamelijk uit silicium, zuurstof, ijzer en magnesium en is vermoedelijk elastisch. De mantel is ongeveer 5400 tot 7200 kilometer dik.

De kern van Mars is vast en bestaat uit nikkel, ijzer en zwavel. Deze kern is ongeveer 3000 tot 4000 kilometer dik. De kern beweegt niet en daardoor is er geen planeet omspannend magneetveld. Wel duiken er zo nu end an veldlijnen op. Omdat er geen alles omspannend magneetveld is heeft straling uit de ruimte vrij spel en dat maakt de planeet, vergeleken met de Aarde niet erg vriendelijk voor leven.

Water en atmosfeer

Immense stofstorm op Mars, waargenomen vanuit een baan om de planeet
Immense stofstorm op Mars, waargenomen vanuit een baan om de planeet

Mars is te koud om vloeibaar water te hebben maar kenmerken aan het oppervlak suggereren dat er vroeger wel water heeft gevloeid. Tegenwoordig komt water voor in de bodem in de vorm van ijs en in lagen ijs aan de polen van de planeet. De gemiddelde temperatuur bedraagt -60 °C maar die kan variëren tussen -125 °C aan de polen tijdens de winter tot 20 °C tijdens de middaguren aan de evenaar.

De atmosfeer van Mars is te ijl om leven te herbergen zoals wij dat kennen. De atmosfeer bestaat voor 95% uit koolstofdioxide (CO2). De extreem ijle lucht op Mars kan ook uitermate stoffig zijn. Stof van het oppervlak wordt de atmosfeer ingeblazen door zogenaamde stofduivels. Het kan gebeuren dat grote delen van de planeet zijn gehuld in stofstormen.

Het kan soms ook sneeuwen op Mars. De sneeuwvlokken op de rode planeet bestaan niet uit water maar uit koolstofdioxide (CO2) en ze zijn heel erg klein; ongeveer de grootte van een menselijke rode bloedcel. De vlokken in het noorden hebben een grootte tussen 8 en 22 micron en de vlokken in het zuiden zijn slechts 4 tot 13 micron groot.

Tegenwoordig is het oppervlak vijandig voor leven zoals wij dat kennen maar planeetonderzoekers hebben kenmerken gevonden die erop duiden dat de planeet in een ver verleden wel bewoonbaar is geweest. De Curiosity van de NASA heeft het element Borium (B) gevonden en dat element speelt een belangrijke rol bij het stabiliseren van suikers die nodig zijn om RNA te maken. RNA is een van de bouwstenen voor leven. Dar zegt iets over condities die potentieel geschikt zijn voorleven vroeger op Mars maar dat zegt helemaal niks over of er inderdaad ooit leven is geweest.

 

Eerste publicatie: 31 maart 2013
Volledige revisie: 10 mei 2018

Meer over Mars