De september equinox
Dit jaar valt de equinox op 23 september om 01:54 uur UTC. Dat komt overeen met 03:54 uur lokale tijd in Nederland.
De september equinox valt dit jaar op 23 september om 03:54 uur en ofschoon het overal op de wereld op hetzelfde moment equinox is hangt de tijd wel af van de tijdzone waarin je je bevindt. Tijdens een equinox zijn dag en nacht ongeveer even lang. Voor ons, bewoners van het noordelijk halfrond, komt de Zon later op en wordt het eerder donker. We krijgen te maken met de koelere dagen van de herfst. Ten zuiden van de evenaar, op het zuidelijk halfrond, begint dan de lente.
Wat is een equinox?
De allereerste mensen waren veel meer uren buiten dan wij. Ze gebruikten de hemel als klok en als kalender. Ze konden eenvoudig zien dat het pad van de Zon door de hemel, de duur van het daglicht en de plaats van zonsopkomst en zonsondergang door het jaar heen met een regelmatige periode varieert.
Onze voorouders bouwden de eerste observatoria om de beweging van de Zon te volgen. Een voorbeeld is Machu Pichu in Peru waar de Intihuatana steen die hierboven is afgebeeld, nauwkeurig de datum van de twee equinoxen en andere belangrijke hemelse momenten zijn afgebeeld. Het woord “Intihuatana” betekent letterlijk “het binden van de Zon”.
Tegenwoordig weten we dat een equinox en een solstice een astronomische gebeurtenis is die wordt veroorzaakt door de helling van de as van de Aarde en de baan van onze planeet om de Zon.
Omdat de as van de Aarde niet rechtop staat ten opzichte van zijn baan om de Zon maar een hoek maakt van 23,5° wisselen het noordelijk en het zuidelijk halfrond tijdens het jaar van plaats voor wat betreft het ontvangen van zonlicht en warmte.
We hebben twee keer per jaar een equinox, in de lente en in de herfst, op het moment dat een bepaalde combinatie van de helling van de as van de Aarde en de baan van de Aarde ervoor zorgen dat de as van de Aarde niet naar de Zon toe maar ook niet van de Zon af wijst.
Rond de periode van de equinox ontvangen beide halfronden evenveel zonnestralen. De Zon bevindt zich op de evenaar om middag recht boven je hoofd en dag en nacht zijn ongeveer even lang. De naam “equinox” komt van het Latijnse “aequus” (gelijk) en “nox” (nacht).
Natuurlijk stopt de Aarde nooit tijdens zijn reis om de Zon en dat zorgt ervoor dat de dagen van gelijke hoeveelheden zonlicht en nacht weer snel veranderen.
Wat merken we van de equinox in de natuur
Rond deze tijd wordt het merkbaar dat het gedaan is met de zomer en dat de winter er weer aan zit te komen. Als bewoners van het noordelijk halfrond merken we dat de Zon later opkomt en eerder onder gaat.
Dat is ook te zien aan de boog die de Zon dagelijks aan de hemel beschrijft. Die boog beweegt steeds meer naar het zuiden en met het verschuiven van die boog beginnen ook vogels weer aan hun jaarlijks trektocht naar het zuiden.
De kortere dagen zorgen ook voor koeler weer. Er zijn landen maar men donkerdere gekleurde kleding gaat dragen en ook in de natuur krijgen veel dieren een andere, winterse vacht.
Bomen en planten beëindigen hun jaarlijkse groeicyclus. Voordat het winter wordt belonen ze ons nog met schitterend gekleurde herfstbladeren of een laatste bloesem.
Aan de nachtelijke sterrenhemel kunnen we in deze tijd van het jaar de heldere, eenzame ster Fomalhaut waarnemen.
Komt de Zon tijdens de equinox op pal in het oosten en gaat weer pal in het westen onder? Ja, in het algemeen wel. En het maakt niet uit waar je woont want we zien allemaal dezelfde hemel.
Overal op Aarde, behalve op de noordpool en de zuidpool, is er aan je horizon een punt precies in het westen en een punt precies in het oosten. Dat punt markeert de kruising van je horizon met de hemelevenaar. Dit is de denkbeeldige lijn boven de echte evenaar van de Aarde.
Tijdens de equinoxen staat de zon, gezien vanaf de evenaar, tijdens de middag recht boven je hoofd. Dat is ook waarom de Zon voor iedereen pal in het oosten op komt en pal in het westen weer onder gaat. De Zon bevindt zich op de hemelequator en de hemelequator snijdt ieders horizon op de punten pal west en pal oost.
Dit feit maakt de dag van de equinox een hele goede dag om vanuit je tuin pal oost en pal west te bepalen. Ga rond zonsopkomst of zonsondergang naar buiten en kijk waar de Zon de horizon raakt ten opzichte van bepaalde kenmerken aan de horizon. Als je dit doet dan kan je deze landschapskenmerken later weer gebruiken om het westen en oosten vanuit je tuin te vinden.
Eerste publicatie: 23 september 2018
