GeschiedenisSpecials

De sterrenhemel in andere culturen

Wij richten ons voor verhalen over de sterrenhemel op de Griekse cultuur maar ook in andere culturen op Aarde kennen verhalen over de sterrenhemel. In dit artikel zijn enkele korte verhalen uit oude culturen verzameld.

De Navajo Indianen in Amerika

Bij de Navajo was Ahsonnutli de vader van de hemel en de oppergod. Hij schiep de hemel. De Aarde en de lucht. In de Navajo cultuur worden de vier windrichtingen of hoofdpunten ondersteund door een reus. Iedere richting wordt gesymboliseerd door een andere kleur: het oosten is wit, het zuiden is blauw, het westen is geel en het noorden is zwart van kleur.

Oude tekening over Ahsonnutli van de Navajo's.
Oude tekening over Ahsonnutli van de Navajo’s.

Deze kleuren worden ook door de shamanen (de medicijnmannen) en door zangers tijdens ceremonies gebruikt om mooie zandtekeningen te maken. De Navajo geloven dat iedere richting zijn eigen wind heeft die de wolken vormt. De wolken zijn de bewegingen van de vleugels van een witte zwaan in elk van de vier richtingen.

De Sumeriërs

In de Sumerische hemelmythologie speelt de god An een belangrijke rol. An was de god van de lucht en symboliseerde de hemel. De naam “An” betekent lucht. De Sumeriërs leefden in Mesopotamië, het gebied tussen de rivieren de Eufraat en de Tigris. Momenteel maakt dit gebied deel uit van de landen Irak en Koeweit.

An werd weergegeven als een stier die loeide als de donder. Ki was de vrouw van An en zij symboliseerde de Aarde. Uit hen ontstonden de bomen en de andere gewassen.

An leidde de de vergadering van de goden. Deze vergadering had de macht om goden en stervelingen te veroordelen en te straffen. De Sumeriërs geloofden dat de goden de Sumerische koningen aanstuurden om rituelen en andere verplichtingen uit te voeren voor An. De goden gebruikten de tempel van Enlil in de oude stad Nippur als vergaderplaats.

De Egyptenaren

In de oude Egyptische cultuur komen verschillende goden voor die verwijzen naar de sterrenhemel.

Horus is een oude en trotse Egyptische god. Hij is een zoon van Osiris die de god van de lucht en de Aarde is en de godin Isis. Osiris werd door zijn broer Seth gedood om op die manier d de troon in te pikken. Om zijn macht te beschermen probeerde Seth te voorkomen dat Osiris kinderen zou krijgen echter Isis verborg haar zwangerschap voor Seth en redde daarmee haar kind.

Horus, de schrijver van de Egyptische goden
Horus, de schrijver van de Egyptische goden

Horus groeide in het geheim op en werd opgevoed om de dood van zijn vader te wreken. Toen hij ouder werd daagde hij Seth uit. Dit gewelddadige gevecht, waarbij Horus een oog verloor, duurde zolang totdat de vergadering van de goden ingreep en Horus tot winnaar verklaarde waarmee hij de troon kon overnemen. Seth moest het oog van Horus vervangen. Ter herinnering herinnering aan zijn vader Osiris offerde Horus het gekregen valken-oog aan zijn vader en bedekte de wond met de giftige slang Uraeus. De slang werd het symbool van de Egyptische farao’s.

Osiris gaf zij macht aan Horus en vertrok naar de onderwereld van de goden. Horus werd de nieuwe koning van Egypte, hij regeerde onder de zonnegod Ra.

Uit de Egyptische mythologie kennen we ook de godin Nut. Zij is d godin van de lucht. Ze wordt voorgesteld als een reusachtige vrouw die de hemel op haar rug droeg. Haar gehele lichaam was blauw en bedekt met sterren. De Zon is in dit verhaal een kind van Nut.

Volgens een Egyptische legende trouwde Nut met de aardgod Geb zonder dat ze daarvoor toestemming hadden van de zonnegod Ra. Ra was zo boos op Nut en Geb dat hij hun vader dwong de twee te scheiden. Erger, Ra zorgde er voor dat Nut op geen enkele dag van het jaar kinderen kon krijgen.

De Egyptische godin Nut, afgebeeld op een rol papyrus
De Egyptische godin Nut, afgebeeld op een rol papyrus

Gelukkig wilde Thoth, de schrijver van de goden, haar wel helpen. De bedroog de Maan tijdens een spelletje waarbij de hoofdprijs het maanlicht was. Thoth won zoveel maanlicht dat de maan vijf nieuwe dagen aan de kalander moest toevoegen. Op die manier kon Nut vijf kinderen krijgen.

De Maori

Bij de Maori uit Nieuw Zeeland is Rangi de vader van de hemel en is zijn vrouw, Papa, de moeder van de Aarde. In het begin van de tijd waren Rangi en Papa altijd samen. Rangi wilde deze omhelzing om het ontstaan van de wereld te voorkomen. Hun goddelijke kinderen, zoals Tangaroa, de godin van de zee en anderen konden niet aan hun greep ontsnappen.

De Maori bosgod Tane Mahuta afgebeeld in zijn bos.
De Maori bosgod Tane Mahuta afgebeeld in zijn bos.

De gevangen goden probeerden verschillende keren om hun ouders van elkaar te scheiden. Het was de bosgod Tane die dit als eerste lukte. Hij duwde zijn vader weg met zijn hoofd en zijn moeder met zijn voeten. Hierdoor konden de maan en de Zon ontstaan en werd de hemel bedekt met sterren. Tane was ook degene die de eerste vrouw schiep. Haar naam was Hine, hij trouwde met haar. Hun kinderen waren de eerste bewoners van Polynesië. Eén van tane’s broers, de god van de wind Tawhiri was het er niet mee eens dat hun ouders van elkaar werden gescheiden en hij uitte zijn woede door stormen en orkanen over Tane zijn bossen te laten razen.

De Noorse mythologie

Tyr
In de Noorse mythologie is Tyr de god van de hemel. Hij offerde één van zijn handen voor het welzijn van de goden. In Asgard, het land van de goden, leefde ook Fenrir een demonische wolf. Hij was zo groot en sterk dat alleen Tyr het aandurfde om hem te benaderen. De goden besloten om de wolf te ketenen met aan een onbreekbare ketting die door dwergen was gesmeed.

De wolf wilde bewijzen dat de ketting niks waard was en bij vroeg een van de goden om zijn hand zijn de mond van de wolf te steken toen de ketting werd bevestigd. DDe wolf was teleurgesteld dat de ketting echt onbreekbaar was. Tyr had zijn hand opgeofferd om de goden een veiliger gevoel te geven. Omstreeks de achtste of negende eeuw nam Odin Tyr’s plaats over als god van de hemel.

Odin
In de Noorse mythologie is Odin de belangrijkste god. Hij wordt vaak afgebeeld als een man van middelbare leeftijd met lang krullend haar en een baard. Zijn wapen, met de naam Gungnir, is een speer die gemaakt is door dwergen. Om de geheimen van de runen (magische spreuken) die ontdekken hing Odin zich gedurende negen dagen op aan de Wereldboom.

Odin had speciale bedienden, dit waren vrouwelijke krijgers die bekend zijn als de Valkyrie. De Valkyrie namen de lichamen van tijdens een oorlog gestorven strijders mee naar het Walhalla. Omstreeks de achtste – negende eeuw nam Odin de rol over van de Noorse god Tyr. Samen met zijn broers Vili en Ve schiep Odin uit het lichaam van de reus Ymir de wereld.

In ons zonnestelsel zijn veel manen van Saturnus vernoemd naar goden uit de Noorse mythologie.

Hindoestaande mythologie

De Hindoestaanse mythologie kent de Rig Veda. Dit is een verzameling oude Hindoestaanse lofzangen. In deze lofzangen wordt Indra beschreven als de oppergod. Hij heeft de zeggenschap over de hemel en met zijn wapen, een bliksemschicht, kan hij regen maken. Indra wordt voorgesteld als een man met vier armen zittende op een witte olifant (Aravata).

Indra op de rug van de witte olifant Aravata
Indra op de rug van de witte olifant Aravata

Indra is ook de god van de oorlog. Voor iedere oorlog drinkt hij grote hoeveelheden van een drank die “soma” wordt genoemd. Zijn buik wordt hier enorm dik van. Soma is een goddelijke drank die het mogelijk maakt onmogelijke overwinningen te doen. Met zijn kracht versloeg hij de slang Vritra die al het water van de wereld had opgedronken en zo een enorme droogte had veroorzaakt.

Indra spleet de maag van de slang met zijn bliksemschicht. Hierdoor kwam al het water vrij en ontstond het leven. Door de slang te doden maakte Indra een scheiding tussen land en oceanen en zorgde hij er voor dat de zon opkwam. Indra is het equivalent van de Griekse oppergoed Zeus.

Afrika

Ook Afrikaanse stammen hebben oude verhalen over de goden en de hemel. Zo kent het Yoruba volk de hemelgod Olorun. De Yoruba leven in het westen van Afrika. Ze leven voornamelijk in wat wat nu Nigeria is. Olorun is ook bekend als Olodumare (de almachtige). Volgens de Yoruba schiep hij de Aarde en de mensheid.

Gedurende een periode was de Aarde voornamelijk water. Olorun nam een slakkenhuis, een kip, een duif en wat aarde. Hij gooide de aarde op een kleine plaats op de Aarde en hij plaatste het op de kip en de duif. De twee dieren verspreidden de aarde en maakten zo vaste grond.

Eerste publicatie: 30 juni 2013
Laatste keer bewerkt op 4 maart 2017