De Very Large Array radiotelescoop
Koppeling
De Karl G. Jansky Very Large Array (VLA) is een radiotelescoop in de buurt van Socorro in de Amerikaanse staat New Mexico. De sterrenwacht bestaat uit 27 radioschotels met elk een diameter van 25 meter die in een Y-vorm staan opgesteld. De schotels werken samen en vormen dan een radiotelescoop met een doorsnede van 36 kilometer.
Radioastronomen bestuderen het heelal in radiogolven. Dit is een band die zich aan de linkerkant van het elektromagnetisch spectrum bevindt en dat betekent dat ze lange golflengtes hebben die variëren van 1 millimeter tot meer dan 100 kilometer. Onderzoekers kunnen licht in deze band gebruiken om een grote verscheidenheid aan kosmische verschijnselen beter te begrijpen. Ze kunnen o.a. planeten, sterren, gas- en stofwolken, sterrenstelsels, pulsars en zwarte gaten op deze manier bestuderen.
Wanneer werd de Very Large Array gebouwd?
Vanaf de jaren ’60 begonnen wetenschappers na te denken over een reeks van grote radioschotels die het werk van observatoria met één radioschotel zouden kunnen aanvullen. Uitgaande van de wetten van de optica kunnen verschillende telescopen samenwerken en hun gegevens worden gecombineerd tot één grotere telescoop. Deze techniek staat bekend als interferometrie.
In 1972 keurde het Amerikaanse Congres de financiering goed en in 1973 werd begonnen met de bouw. In 1980 werd de Very Large Array officieel in gebruik genomen. De kosten bedroegen destijds ongeveer 78 miljoen dollar.
De Very Large Array is gebouwd op de vlakte van San Agustin. Dit is een vlakke lege woestijn ongeveer 80 kilometer ten noordwesten van Sorocco. Omdat de telescoop ver van grote steden ligt en aan alle kanten is omgeven door bergen heeft de locatie geen last van radiostoringen.
Een ander voordeel is het zeer droge klimaat. Radiogolven worden namelijk geabsorbeerd door watermoleculen in de atmosfeer van de Aarde waardoor een radiotelescoop op een plek met een extreem lage luchtvochtigheid een beter zicht heeft op gebeurtenissen aan de sterrenhemel.
Waar wordt de Very Large Array voor gebruikt?
Sinds de ingebruikname heeft de Very Large Array gezorgd voor een enorme stroom aan wetenschappelijke resultaten. De telescoop is ingezet bij meer dan 11.000 verschillende waarneemprojecten en heeft een grote invloed gehad op bijna alle takken van de astronomie. Op basis van gegevens van de Very Large Array zijn ondertussen meer dan 200 astronomen gepromoveerd en zijn er heel veel artikelen in wetenschappelijke bladen gepubliceerd.
Bij het grote publiek is de Very Large Array bekend uit de film “Contact” die in 1997 verscheen. Deze film verhaalt over een signaal dat wordt opgevangen van een buitenaardse beschaving. De telescoop is ook een toeristische trekpleister. Ten tijde van “Contact” was de Very Large Array overigens nog nooit ingezet voor SETI-onderzoek (Search for ExtraTerrestrial Intelligence) maar sinds die tijd is de radiotelescoop wel gebruikt om te zoeken naar bewijs van andere technologische beschavingen in het heelal.
De Very Large Array was een van de vijf telescopen die een bijdrage leverden aan bovenstaande afbeelding van de Krabnevel. De afbeelding werd gemaakt door data van de Very Large Array (radio) in rood; de Spitzer Space Telescope (infrarood) in geel; de Hubble Space Telescope (zichtbaar licht) in groen; XMM-Newton (ultraviolet) in blauw en de Chandra röntgentelescope (röntgen) in paars, te combineren.
De toekomst van de Very Large Array
In 2012 werd de Very Large Array vernoemd naar Karl G, Jansky. Hij was een Amerikaanse pionier die in 1932 als eerste ontdekte dat er radiostraling uit het centrum van ons sterrenstelsel komt. De naam werd gekozen uit meer dan 23.000 inzendingen uit 65 verschillende landen. Jansky werd gekozen vanwege zijn rol als een van de grondleggers van de radioastronomie.
Radioastronomen dringen er nu op aan dat de Very Large Telescope wordt gemoderniseerd zodat deze aan de frontlinie van het radioastronomische onderzoek kan blijven functioneren. Ze stellen een nog grotere reeks schotels voor namelijk 244 schotels van 18 meter die in een spiraalvormige formatie over een gebied van 8900 kilometer worden verspreid. In het centrum van deze enorme interferometer zouden dan 19 extra schotels met een doorsnede van 6 meter worden geplaatst. Op die manier kunnen astronomische objecten met een nog grotere gevoeligheid dan de huidige instrumenten worden opgelost.
Men schat dat een dergelijk project meer dan 2 miljard dollar kost en omstreeks 2034 klaar kan zijn (mits de financiering rond komt). Een dergelijke grote radiotelescoop kan worden gebruikt voor het bestuderen van zwarte gaten, het ontstaan van zonnestelsels en de zoektocht naar chemische bouwstenen van leven rond jonge sterren. Ook zou de telescoop dan kunnen assisteren bij het bestuderen van zwaartekrachtgolven die door het Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory (LIGO) worden waargenomen.
Eerste publicatie: 5 februari 2021
Bron: space.com & anderen
https://www.space.com/very-large-array.html
