Astronomisch Nieuws

De zonsverduistering van 20 maart 2015

Vrijdagochtend 20 maart 2015 is er vanuit een groot gedeelte van Europa een gedeeltelijke zonsverduistering zichtbaar. In Nederland zal de Zon maximaal ongeveer 84% bedekt worden. De verduistering begint om ongeveer 09.30 uur en is om ongeveer 11.50 uur weer helemaal afgelopen.

De volledige zonsverduistering is alleen in het noorden van Europa zichtbaar maar raakt nauwelijks bewoond gebied. Eclips-jagers zullen naar bijvoorbeeld de Faeröer-eilanden tussen Schotland en IJsland moeten reizen om de totale verduistering waar te kunnen nemen. Samen met Spitsbergen zijn dit de enige eilanden op Aarde waar de verduistering totaal zal zijn.

Pad zonsverduistering 20 maart 2015
Het donker gekleurde gebied is het pad waarin de zonsverduistering van 20 maart 2015 volledig zal zijn.

Wat is een zonsverduistering?

Tijdens een zonsverduistering bevindt de Maan zich Tussen de Aarde en de Zon in. Omdat de Zon aan de hemel 400 maal groter lijkt dan de Maan en de Maan 400 maal dichterbij staat past de schijf van de Maan precies voor de Zon. Een zonsverduistering kan alleen optreden bij Nieuwe Maan. Immers bij Nieuwe Maan staat de Maan tussen de Aarde en de Zon in en is ze niet zichtbaar. Op het moment dat de Maan voorlangs de Zon trekt kunnen de mensen die zich in de schaduw van de maankegel bevinden getuige zijn van een zonsverduistering.

Wat is een zonsverduistering?
Alleen in de kleine donkere schaduwkegel die de Maan op de Aarde werpt is een volledige zonsverduistering zichtbaar

De Maan draait in 28 dagen om de Zon heen dus waarom is er dan niet iedere keer ergens op Aarde een zonsverduistering zichtbaar? Dat kunnen we verklaren doordat de baan die de Maan om de Aarde maakt niet in hetzelfde vlak licht als de baan die de Aarde om de Zon maakt. Alleen in de knopen, de snijpunten van deze vlakken, is onder de juiste omstandigheden een eclips zichtbaar.

Waarnemen

Te Maastricht is het eerste contact om 09.28 uur. Dit is de eerste “aanraking” van de Maan met de schijf van de Zon. Om 10.36 uur is de bedekking maximaal. De Zon is dan voor 82% bedekt. De Zon staat dan iets meer dan 30° boven de horizon. Om 11.47 uur vindt het laatste contact plaats van de maan- met de zonneschijf. De verduistering is lang niet maximaal dus het zal ook niet donker worden maarde afname van de hoeveelheid licht is wel goed merkbaar. Het wordt schemerdonker. Je kan dat vergelijken met het kijken door een zonnebril op een zonnige dag.

Animatie van de gedeeltelijke zonsverduistering van 20 maart 2015 berekend voor Maastricht. Klik op de pijl om de animatie te starten

In andere delen van Nederland en België kunnen de tijden en de grootte van de verduistering verschillen. Zie onderstaande tabel.

Plaats Begin
(uur)
Maximum
(uur)
Einde
(uur)
Grootte
(%)
Amsterdam 09:30 10:37 11:48 84,7
Den Haag 09:29 10:36 11:47 84,7
Eindhoven 09:29 10:36 11:47 84,4
Groningen 09:33 10:40 11:51 84,7
Maastricht 09:28 10:36 11:47 82,1
Rotterdam 09:29 10:36 11:47 83,1
Utrecht 09:29 10:37 11:48 84,2
Antwerpen 09:28 10:35 11:46 83,5
Brussel 09:27 10:34 11:45 83,1
Gent 09:27 10:34 11:44 83,8
Luik 09:28 10:35 11:46 81,9
Bergen 09:26 10:33 11:44 82,8
Namen 09:27 10:34 11:45 82,2

Veiligheid

Het licht van de Zon is erg fel. Als je zonder bescherming naar de Zon kijkt dan doe je uit jezelf al je ogen dicht knijpen. Dat is goed want het zonnelicht is schadelijk voor je ogen. Als je op een onveilige manier naar de Zon kijkt dan leidt dit onherroepelijk tot onherstelbare schade aan je ogen.
Wat is veilig en wat moet je absoluut niet doen:

Veilig

  • Eclipsbril. Dit is een kartonnen brilletje dat is voorzien van een speciale folie die maar een heel klein beetje zonlicht door laat.
  • Lasglas met een densiteit >14
  • Projectie. Je kan met behulp van een verrekijker of een telescoop de Zon projecteren op een groot stuk papier. Let er dan wel op dat delen van de optiek die zich dicht in de buurt van het brandpunt bevinden erg warm kunnen worden. Moderne verrekijkers en telescopen hebben vaak meervoudige lenzen die aan elkaar zijn geplakt. Dergelijke lenzen kunnen beschadigd raken door de warmte.
  • Telescoop/verrekijker met filter. Je kan de objectief zijde van een telescoop of verrekijker voorzien van speciale folie die maar een klein gedeelte van het zonlicht doorlaat. De folie bevindt zich aan de voorzijde van de verrekijker of de telescoop en wordt daarom niet heet. Dit is een veilige manier om naar de Zon te kijken.

Onveilig

  • Fotonegatieven
  • CD’s/DVD’s
  • Zonnebrillen
  • Fotografische filters en/of oculairfilters

Verschillende van bovenstaande dingen houden wel veel zonlicht tegen maar ze laten het infrarode en het ultraviolette licht door. Dit licht is juist erg schadelijk voor je ogen.

Het is te hopen dat we 20 maart zonnig weer hebben want de eerstvolgende gedeeltelijke bedekking van dit formaat in ons land zal plaatsvinden op 12 augustus 2026 alhoewel er wel nog enkele meer scheiden gedeeltelijke bedekkingen zichtbaar zijn voor die tijd. De eerstvolgende volledige zonsverduistering die vanuit Nederland zichtbaar is zal pas op 7 oktober 2135 plaatsvinden!