Deimos – maan van Mars

Er zijn verschillende overeenkomsten tussen Mars en de Aarde. Zo zijn het beiden aardse planeten (dat wil zeggen dat ze zijn opgebouwd uit mineralen en silicaathoudend gesteente). Beide planeten hebben poolkappen en gekantelde as en er komt water voor onder hun oppervlak. Daarnaast zijn het de enige aardse planeten in het zonnestelsel die manen hebben.

Mars heeft twee manen die Phobos en Deimos heten. Deimos is de kleinste van de twee en bevindt zich op een grotere afstand van Mars dan Phobos. Daarnaast vertonen beide manen grote overeenkomsten met asteroïden en dat zegt vermoedelijk veel over hun herkomst.

Deimos werd in 1877 door de Amerikaanse astronoom Asaph Hall ontdekt die vanaf het United States Naval Observatory (USNO) nauwgezet de hemel afspeurde op zoek naar manen bij Mars. De naam Deimos werd voorgesteld door Henry Madan van het Eton College en is afkomstig uit de IIias van Homerus. Deimos is de god van de paniek in de Griekse mythologie.

Grootte, massa en baan

Deimos heeft een gemiddelde straal van 6 tot 6,38 kilometer. Echter, de maan is geen perfecte bol maar lijkt meer op een aardappel en heeft een grootte van ongeveer 15 * 12,2 * 11 kilometer. Deimos is ongeveer 0,56 * zo groot als Phobos. Deimos heeft een massa van 1,4762 * 10¹⁵ kg. De massa van Deimos is daarmee 1/49735808^-ste van de massa van onze Maan. De zwaartekracht aan het oppervlak is erg gering, slechts 0,003 m/s² en dat is gelijk aan 0,000306 g.

Deimos volgt een bijna perfect cirkelvormige baan die varieert van 23455,5 kilometer in het periapsis tot 23470,9 kilometer in het apoapsis. Dit leidt tot een gemiddelde afstand tot Mars van 23463,2 kilometer. De gemiddelde baansnelheid bedraagt 1,3513 km.s^-1 en met die snelheid duurt het 30 uur, 18 minuten en 43,2 seconden om een baan om de planeet te voltooien ( = 1,263 dagen).

Samenstelling en oppervlaktekenmerken

Deimos, maar ook Phobos, tonen grote overeenkomsten met koolstofrijke chondrieten en silicaat/koolstofrijke (C- en D-type) asteroïden. Ofschoon het oppervlak bekraterd is, is het aanzienlijk gladder dan het oppervlak van Phobos en dat komt omdat de kraters grotendeels zijn opgevuld met regoliet.

Er zijn slechts twee oppervlaktestructuren op Deimos die een naam hebben gekregen; het zijn de kraters Voltaire en Swift. Deze structuren zijn vernoemd naar de beroemde 17^-de/18^-de Franse en Engelse schrijvers die speculeerden over het bestaan van twee Marsmanen lang voordat ze werden ontdekt.

Herkomst

De herkomst van de beide manen is niet bekend maar er zijn wel enkele theorieën.

De meest geaccepteerde theorie is gebaseerd op de overeenkomsten met de C- en D-type asteroïden en zegt dat het gaat om asteroïden die door toedoen van Jupiter uit de asteroïdengordel zijn geknikkerd. Ze werden ingevangen door Mars en kwamen in hun huidige banen terecht door toedoen van de atmosfeer en getijdenkrachten.

Deze theorie rammelt echter enigszins omdat de huidige atmosfeer van Mars veel te ijl is om de snelheid van de manen te vertragen en ze in hun huidige baan te brengen. Een aangepaste versie van deze theorie zegt dat Phobos en Deimos ooit een binaire asteroïde vormden die werd ingevangen en daarbij in tweeën werd gescheiden door getijdenkrachten.

Andere populaire theorieën zeggen dat de manen in hun huidige baan zijn ontstaan door middel van accretie of dat Mars ooit was omringd door veel grote asteroïden die uit hun baan werden gestoten na een botsing met een planetesimaal, vergelijkbaar met het ontstaan van de Maan van de Aarde. Na verloop van tijd vielen deze terug naar Mars waarbij alleen Deimos en Phobos overbleven in een baan om de planeet.

Verkenning

De verkenning van Deimos is verbonden aan die van Mars en Phobos. Er zijn verschillende landingen voorgesteld in het verleden maar ze zijn nooit uitgevoerd. In juli 1988 lanceerde de Sovjet Unie de Phobos 1 en Phobos 2.

Als de eerste verkenner zou slagen om te landen op Phobos dan zou de tweede landen op Deimos echter de eerste verkenner ging verloren op weg naar Mars en de tweede maakte alleen een paar foto’s van het oppervlak van Phobos en stuurde wat gegevens terug naar de Aarde alvorens het contact verloren ging.

In 1997-1998 selecteerde de NASA de Aladdin-missie voor zijn Discovery programma. Het plan was om zowel een bezoek aan Deimos als aan Phobos te brengen, er monsters te nemen en die weer terug te brengen naar de Aarde. Na het bereiken van het oppervlak zouden de landers monsters verzamelen en ze terugbrengen naar de verkenners die in een baan om de manen zouden draaien. De missie werd echter afgeblazen ten gunste van de MESSENGER-verkenner die Mercurius is gaan bestuderen.

Andere voorstellen worden nog steeds bestudeerd waaronder het “Hall”-concept uit 2008 waarbij een door zonne-energie aangedreven verkenner naar Mars wordt gestuurd om er monsters te verzamelen en terug te brengen naar de Aarde. Een ander voorstel was de Gulliver-missie uit 2010 die ongeveer 1 kg materiaal van het oppervlak van Deimos terug zou brengen naar de Aarde.

Ook de onderzoekers die aan de OSIRIS-Rex-missie werken hadden een tweede missie voorgesteld die samples zou nemen op Deimos en Phobos en in 2014 werd er op de Lunar and Planetary Science Conference een voorstel ingediend voor een relatief goedkope missie die gebaseerd was op de Lunar Atmophere Dust and Environment Explorer (LADEE). Deze missie wordt de Phobos and Deimos and Mars Environment-missie genoemd (PADME) en omvat een orbiter die omstreeks 2021 naar Mars gestuurd moet worden.

Deimos is vanaf het oppervlak van Mars gefotografeerd door de Opportunity en de Curiosity rovers en op een dag zullen ook astronauten vanaf Mars de maantjes kunnen zien. Deimos is als een ster zichtbaar met het ongewapende oog en op zijn helderst lijkt de maan op Venus gezien vanaf de Aarde.

Als er langere tijd wordt waargenomen dan zal zichtbaar worden dat Deimos regelmatig voor de Zon langs trekt. Omdat Deimos erg klein is zal het nooit kunnen leiden tot een totale zonsverduistering. Er zal slechts een zwart stipje zichtbaar zijn als de maan voorlangs de Zon trekt.

Deimos in cijfers
Ontdekt door	Asaph Hall
Datum ontdekking	11 augustus 1877
Gemiddelde afstand tot Mars	23463,2 km
Periapsis (dichtste nadering tot Mars)	23455,5 km
Apoapsis (grootste afstand tot Mars)	23470,9 km
Jaar	1,263 Aardse dagen
Omtrek baan	147.390,96 km
Gemiddelde baansnelheid	4.864,8 km/u
Baan excentriciteit	0,0002
Equatoriale inclinatie t.o.v. de baan	1,788°
Gemiddelde straal	6,2 km (aardappelvorm: 7,7 * 6,1 * 5,2 km)
Omtrek aan de evenaar	39,0 km
Volume	998 km3
Massa	1.476.188.406.600.740 kg
Dichtheid	1,471 g/cm3
Oppervlakte	483,05 km2
Zwaartekracht aan de oppervlakte	0.003 m/s2
Ontsnappingssnelheid	20 km/u
Lengte van de dag	1,2624 Aarde dagen 30,2976 Aardse uren

 

Eerste publicatie: 25 december 2012
Laatste keer gewijzigd op: 12 februari 2017
Bron: UniverseToday

Meer artikelen over Mars: Mars in cijfers, de atmosfeer van Mars, de samenstelling van Mars, hoe is Mars ontstaan?, hoe ver weg is Mars, de temperatuur op Mars, hoe lang heeft Mars nodig voor een rondje om de Zon, Olympus Mons – de grootste vulkaan in het zonnestelsel, Valles Marineris – de Grand Canyon van Mars, de manen van Mars, Phobos, hoe is het weer op Mars