ster van de week

Deneb Kaitos – de staart van het zeemonster

Cetus - Hevelius
Cetus – uit de Uranographia van Johannes Hevelius (± 1690)

Deneb Kaitos is de helderste ster van het sterrenbeeld Cetus – Walvis. De ster heeft een helderheid van magnitude 2,0 en is daarmee net zo helder als de Poolster. Deneb Kaitos is Beta Ceti en wordt door de Internationale Astronomische Unie Diphda genoemd.

Omstreeks oktober en november bereikt Deneb Kaitos zijn hoogste positie aan de sterrenhemel. Voor bewoners aan het noordelijk half rond is de ster in het zuiden te zien. Je kan Deneb Kaitos het beste omstreeks 21-22 uur in de maanden oktober en november opzoeken.

Per maand is er ongeveer 2 uur tijdsverschil dus dat betekent dat Deneb Kaitos midden januari al om 19 uur zijn hoogste positie aan de sterrenhemel heeft bereikt.

De ster is redelijk gemakkelijk te herkennen, tenminste als je het Grote Vierkant van Pegasus weet te vinden. Trek vanuit de sterren Alpheratz en Algenib van Pegasus een denkbeeldige lijn en je komt uit bij Deneb Kaitos. De ster is een oranje reus die gemakkelijk is te herkennen in dit gebied van de sterrenhemel omdat er verder alleen maar zwakke sterren staan.

Zoekkaart voor Deneb Kaitos
Trek een denkbeeldige lijn vanuit de sterren Alpheratz en Algenib van het sterrenbeeld Pegasus richting de horizon en je komt uit bij de heldere ster Diphda (Deneb Kaitos). De ster komt in Nederland niet heel erg ver boven de horizon uit. Het kaartje is gemaakt voor 1 november 22 uur.

Deneb Kaitos bevindt zich op een afstand van ongeveer 96 lichtjaar tot de Zon. De ster heeft een diameter van 17 zonsdiameters. Als je met een verrekijker naar de ster kijkt dan is de oranje kleur duidelijk zichtbaar. Deze oranje kleur zegt dat de ster een relatief lage oppervlaktetemperatuur heeft en zegt ons ook dat de ster in de nadagen van zijn leven is. Deneb Kaitos heeft een massa van ongeveer 3 zonsmassa. De ster straalt ongeveer 20.000 keer meer röntgenstraling uit dan onze Zon en dat heeft te maken met het feit dat de ster vermoedelijk bezig is om helium om te zetten in koolstof.

De naam Deneb Kaitos is afkomstig uit het Arabisch en betekent “staart van het zeemonster”. In vroeger dagen werd er geen walvis gezien in het sterrenbeeld maar een onbekend zeemonster. De ster draagt ook de naam Diphda, deze naam wordt door de Internationale Astronomische Unie gebruikt. Een andere oude benaming voor de ster is “Rana Secunda” en dat betekent “de tweede kikker”. De eerste kikker is de ster Fomalhaut in het sterrenbeeld Zuidervis – Pisces Austrinus.

Eerste publicatie: 25 oktober 2017