Zonnestelsel Nieuws

Eenzame ijsvulkaan op Ceres had vroeger mogelijk gezelschap

Ahuna Mons op Ceres
Zijaanzicht van Ahuna Mons op Ceres. De ijsvulkaan is 4 kilometer hoog en heeft een doorsnede van 17 kilometer aan de basis. Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA/PSI

In 2015 ontdekte de ruimtesonde DAWN een 4 kilometer hoge ijsvulkaan op de dwergplaneet Ceres. Deze vulkaan kreeg de naam Ahuna Mons. DAWN heeft Ceres ondertussen helemaal in kaart gebracht en astronomen zijn verbaasd dat deze ijsvulkaan het enige exemplaar is op Ceres. Maar mogelijk is het raadsel nu opgelost.

Stel je voor dat er slechts één vulkaan zou zijn op Aarde. Dat zou heel erg vreemd zijn. Het is natuurlijk mogelijk dat Ahuna Mons echt uniek is maar nieuw onderzoek heeft geleid tot mogelijk een andere verklaring. Ahuna Mons heeft vroeger mogelijk gezelschap gehad van andere oudere cryovulkanen maar die zijn gedurende de miljoenen jaren afgevlakt en verdwenen als gevolg van een proces dat de wetenschappers “viskeuze relaxatie” noemen.

Viskeuze relaxatie betekent dat vele vaste stoffen aan het oppervlak van een planeet vloeibaar zullen worden als er voldoende tijd is. De bergen op Aarde vloeien niet weg omdat ze uit gesteente bestaan. Maar Ahuna Mons bestaat voor een groot gedeelte uit waterijs dat is gemengd met gesteente en kan daarom mogelijk relaxatie vertonen. Je kan het enigszins vergelijken met de beweging van gletsjers op Aarde.

Wetenschappers hebben computersimulaties gebruikt om de relaxatie van Ahuna Mons in de tijd te berekenen. Ze ontdekten dat relaxatie kan optreden als er meer dan 40% waterijs aanwezig is in de ijsvulkaan. Bij deze samenstelling vertoont Ahuna Mons een afvlakkingssnelheid van 10 tot 15 meter per 1 miljoen jaar.

Een dergelijke relaxatiesnelheid is voldoende om de grote ijsvulkaan op Ceres in een paar honderd miljoen jaar tot enkele miljarden jaren te laten verdwijnen. Het is dus heel goed mogelijk dat Ahuna Mons in het verleden oudere zusjes en broertjes heeft gehad die inmiddels zijn verdwenen in het bevroren oppervlak van Ceres. De leeftijd van Ahuna Mons wordt geschat op ongeveer 200 miljoen jaar. De ijsvulkaan is dus nog relatief jong.

Astronomen gaan nu op zoek naar sporen van verdwenen ijsvulkanen op Ceres. De vele foto’s die de DAWN sinds maart 2015 van Ceres heeft gemaakt zullen daarbij zeer nauwgezet onderzocht gaan worden.

Het onderzoek kan de kennis over ijsvulkanen in het zonnestelsel vergroten. Men denkt dat ijsvulkanen ook voorkomen op o.a. Pluto en zijn grootste maan Charon, de Neptunusmaan Triton en Titan, de grootste maan van Saturnus.

Eerste publicatie: 5 februari 2017
Bron: diverse persberichten