Ruimtevaartorganisaties

ESA – European Space Agency

ESA Logo
het logo van de ESA – het European Space Agency

Het European Space Agency is het coördinerende instituut waarin 22 Europese landen hun ruimtevaartactiviteiten hebben gebundeld. Het hoofdkwartier bevindt zich in Parijs maar er zijn ook verschillende centra verdeeld over de lidstaten.

ESA levert een belangrijke bijdrage aan het International Space Station en brengt regelmatig astronauten naar het complex. De meest recente klas van 2009 omvat 6 astronauten waarvan de Italiaan Luca Parmitano in 2013 de eerste was die naar het ISS toe ging.

De ESA heeft daarnaast verschillende satellietprogramma’s ontworpen voor het bestuderen onder andere planeten. Bekende missies zijn de Mars Express die momenteel in een baan om Mars draait en de Rosetta-missie die van 2014 tot 2016 een bezoek bracht aan de komeet 67P/Churyomov-Gerasimenko.

Het ontstaan na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog begon Europa serieus na te denken over een eigen ruimtevaartagentschap. Tussen 1945 en 1950 vertrokken veel wetenschappers naar de Verenigde Staten of de Sovjet-Unie. Beide landen werkten aan de ontwikkeling van de rakettechnologie die later leidde tot de “space race”.

In 1958 stelden Pierre Auger en Edoardo Amaldi, twee gerenommeerde wetenschappers, voor dat Europese regeringen hun krachten moesten bundelen en een organisatie moesten opzetten gelijk aan het CERN (European Organization for Nuclear Research).

In 1964 werd een fundament gelegd met de oprichting van de European Launch Development Organization voor de ontwikkeling van raketten en de oprichting van de European Space Research Organization voor de ontwikkeling van de ruimtevaartuigen. ESRO is wellicht het bekendste vanwege zijn samenwerking met NASA bij de ontwikkeling en bouw van Spacelab. Dit was een herbruikbare module die met een space shuttle meeging de ruimte in en waarin astronauten wetenschappelijke experimenten konden uitvoeren.

ESA zelf ontstond in 1975 toen ESRO en ELDO fuseerden. Tien landen stonden aan de weg van de ESA. De eerste satelliet die door de nieuwe organisatie werd gelanceerd was de COS-B die gammastraling in de ruimte onderzocht.

In 2016 heeft de ESA 22 lidstaten en heeft de organisatie een grote bijdrage geleverd aan het ISS waaronder o.a. de Columbus module en de verbindingsmodule Node 2. Ook werden er vijf vrachtschepen gebouwd, de ATV’s (Automated Transport Vehicle) die allemaal naar een belangrijk persoon waren vernoemd.

Het Europese astronautenprogramma

De samenwerking van de NASA en de ESA in het Spacelab-programma leidde er toe dat de ESA astronauten ging leveren. In 1978 werden de eerste drie astronauten geselecteerd. Ulf Merbold maakte in 1983 aan boord van de STS-9 de eerste vlucht. Dit was eveneens de eerste vlucht van Spacelab.

In de 80-tiger jaren nam het aantal missies toe en Europese landen begonnen hun eigen astronauten te selecteren. Deze astronauten vlogen zowel met space shuttle missies als met Sojoez-missies. Er werden ook vluchten naar het Russische ruimtestation Mir gemaakt.

In 1990 werd het European Astronaut Centre opgericht. In 1992 werden er uit 22.000 kandidaten 6 nieuwe astronauten geselecteerd.

Zes jaar later werd besloten om de ESA astronauten en de astronauten die door de individuele landen waren geselecteerd in één groep te stoppen. Vanaf die tijd namen Europese astronauten als specialisten deel aan shuttle-missies en konden Europese astronauten deelnemen aan ruimtewandelingen en andere activiteiten.

In 1999 maakte Claude Nicolier de eerste Europese ruimtewandeling. Hij was aan boord van de STS-103 die reparaties aan de Hubble Space Telescope uitvoerde en in 2006 was Thomas Reiter de eerste Europeaan aan boord van het International Space Station.

Andere activiteiten van de ESA

Ruimtevaartuigen en instrumenten van de ESA hebben ondertussen verschillende planeten in het zonnestelsel bezocht. Sinds 204 draait de Cassini-sonde, die in samenwerking met de NASA werd gebouwd, zijn rondjes om Saturnus en in 2005 maakte de Huygens lander van de ESA een geslaagde landing op Titan, de grootste maan van Saturnus. Op dit moment draait de Mars Express in een baan om Mars en bracht de Rosetta een geslaagd bezoek aan komeet 67P/Churyumuv-Gerasimenko en landde de Philae op deze komeet. Onlangs werden ook de eerste resultaten van de GAIA ruimtetelescoop gepubliceerd. Deze telescoop brengt met een ongekende precisie miljarden sterren in kaart.

Samen met Rusland voert de ESA de ExoMars missie uit. Deze missie bestaat uit twee delen; de Trace Gas Orbiter is afgelopen jaar gelanceerd. De bijbehorende rover zou in 2018 gelanceerd worden maar deze is doorgeschoven naar 2020.

Andere belangrijke, inmiddels beëindigde, ESA-missies zijn de Herschel en Planck ruimtetelescopen. In 2014 werd de succesvolle Venus Express-missie afgesloten. In 2018 moet de James Webb Space Telescope gelanceerd worden. Deze wordt samen met de NASA gebouwd. In 2018 staat ook de BepiColombo-missie naar de planeet Mercurius gepland. In 2022 moet de JUICE naar Jupiter vertrekken en in 2020 gaat de Euclid-missie donkere materie onderzoeken. Tenslotte staat voor 2028 de Athena-mssie op stapel die het energetische heelal moet gaan bestuderen.

ESA leverde ook vijf vrachtschepen voor bevoorrading vn het ISS. Dit Automated Transfer Vehicle-programma is inmiddels beëindigd maar het European Space Operations center (ESOC) in Duitsland doet nog steeds werk voor het ISS. ESOC is ook betrokken bij de vele satelliet- en planeetmissies.

De ESA werkt ook aan een eigen GPS-systeem dat onder de naam Galileo in totaal 30 satellieten in een baan om de Aarde moet brengen.

Maar ESA heeft ook zijn eigen raketten. De Ariane is de meest bekende raket. Van de Ariane zijn inmiddels verschillende generaties verschenen. De eerste Ariane 1 werd op 24 december 1979 gelanceerd. In eerste instantie waren deze raketten alleen beschikbaar voor Europese landen maar tegenwoordig wordt er voor iedereen gelanceerd. Naast de Ariane heeft de ESA de beschikking over de Vega en de Sojuz-raket.

Eerste publicatie: 12 november 2016
Bron: space.com