Astronomisch Nieuws

ESO maakt spookachtige foto van dode ster

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht heeft een “geest” in de ruimte gefotografeerd.

De Vela supernovarestant
Deze afbeelding laat een spectaculair beeld zien van de oranje en roze wolken waaruit het overblijfsel bestaat na de explosieve dood va een massieve ster – het overblijfsel van de Vela-supernova. Credit: ESO/VPHAS+-team

Een supernova is een van de meest spectaculaire gebeurtenissen in het heelal: de ongelooflijke explosie van een stervende ster die een ingewikkelde en kleurrijke nevel van gas en stellaire materie in zijn kielzog achterlaat. Het is dan ook passend dat de SO zojuist een afbeelding heeft vrijgegeven van het overblijfsel van de Vela-supernova.

Deze stellaire geest kan voor verschillende waarnemers op veel dingen lijken, maar zijn spectrale aard past zeker bij de sfeer van dit Halloween-seizoen.

Een supernova vindt plaats wanneer een voldoende grote ster, ongeveer acht tot vijftien zonsmassa’s, geen waterstof- en heliumbrandstof meer heeft die nodig is om instorting te voorkomen. Aangetrokken door de intensiteit van zijn eigen zwaartekracht, en zonder energie van kernfusie die hem tegenhoudt, vallen de buitenste lagen van de ster zeer snel in elkaar in de kern. Er wordt aangenomen dat de buitenste lagen dan inslaan in de kern waarbij elektronen en protonen van de zware elementen in de kern worden samengeperst tot neutronen.

Deze buitenste lagen kaatsen vervolgens terug van de nieuw gevormde bal van neutronen in het midden en laten een neutronenster achter. Dit is een object dat een massa van een zonachtige ster verpakt tot een volume dat ongeveer zo groot is als een kleine stad. Het terugkaatsende stellaire materiaal warmt ondertussen aanzienlijk op tijdens dit proces en wordt naar buiten uitgestoten in de grootste explosie die in het heelal bekend is.

De neutronenster die is achtergelaten door de Vela-supernova bevindt zich net buiten de linkerbovenhoek van het frame op de nieuw vrijgegeven foto. Het is toevallig een pulsar die met een snelheid van meer dan 10 keer per seconde om zijn as draait.

Het overblijfsel van de vela-supernova is vernoemd naar het sterrenbeeld Vela – Zeilen. Dit sterrenbeeld bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel. De supernova vond naar schatting ongeveer 11.000 jaar geleden plaats. Omdat de supernova slechts 800 lichtjaar van de Aarde plaatsvond hebben menselijke waarnemers deze vermoedelijk heel goed kunnen zien.

De supernova die de Krabnevel produceerde werd in 1054 door Chinese astronomen geregistreerd en zou bijna een halve maand ook overdag zichtbaar zijn geweest. Die supernova bevindt zich op een afstand van ongeveer 6500 lichtjaar van de aarde in de Perseus-arm van ons sterrenstelsel. Dat is iets meer dan 8 keer verder weg dan de Vela-supernova. Toch is het onmogelijk om zeker te weten hoe zichtbaar de Vela-supernova is geweest.

Eerste publicatie: 31 oktober 2022
Bron: ESO