Astronomisch Nieuws

Geboorte Grote Donkere Vlek op Neptunus vastgelegd

Stormen op Neptunus
Deze compositieopname toont afbeeldingen van de stormen op Neptunus gemaakt door de Hubble Space Telescope (links) en de Voyager 2 ruimtesonde (rechts). De Hubble opname dateert van september en november 2018. Deze opname toont een nieuwe donkere storm (boven). In de Voyager opname is een storm in het centrum zichtbaar. Deze storm is ongeveer 13.000 bij 6600 kilometer groot. De witte wolken die in de buurt van de stormen drijven bevinden zich op een grotere hoogte dan de stormen. Credit: NASA/ESA/GSFC/JPL

Voor het eerst hebben astronomen het ontstaan van een enorme Grote Donkere Vlek op Neptunus kunnen waarnemen. De storm werd waargenomen met behulp van de Hubble Space Telescope.

Astronomen bestudeerden afbeeldingen die de Hubble Space Telescope in 2015 had gemaakt van een relatief kleine maalstroom op Neptunus. Hun viel op dat er ook helder witte wolken ontstonden in een ander gebied op de ijsreus. In 2018 was er in dat gebied een storm zichtbaar met de grootte van de Aarde. Het onderzoek werd op 25 maart 2019 in het tijdschrift Geophysical Research Letters gepubliceerd.

De ontdekking brengt het totaal waargenomen Grote Donkere Vlekken op Neptunus op zes. De eerste twee werden in augustus 1989 tijdens de scheervlucht van de Voyager 2 waargenomen. De Voyager-2 zorgde voor de eerste close-ups van de planeet. De andere vier vlekken zijn met behulp van de Hubble Space Telescope waargenomen.

De Hubble speelt een belangrijke rol in het karakteriseren van deze enorme wervelstormen. Op foto’s die de telescoop in 1994 maakte waren de twee door de Voyager geziene stormen verdwenen. Hieruit kon worden opgemaakt dat de stormen geen lang leven zijn beschoren, althans vergeleken met de stormen die op Jupiter worden waargenomen. De Grote Rode Vlek op Jupiter woedt al eeuwen.

De Grote Rode Vlek gefotografeerd door de Juno
De Grote Rode Vlek gefotografeerd door de Juno. Credit: NASA

De Grote Rode Vlek op Jupiter wordt al sinds 1830 continu waargenomen. Deze wervelstorm bevindt zich in een van de equatoriale baden van Jupiter. De Grote Donkere Vlekken van Neptunus daarentegen verschijnen op verschillende locaties op de planeet. Ze worden ook op hogere breedtegraden gezien.

Dat astronomen een dergelijke storm hebben zien ontstaan helpt bij het begrijpen van deze vreemde fenomenen. Zo lijkt er een verband te zijn tussen de nieuwe storm en de heldere witte wolken. Deze wolken bestaan uit bevroren methaan en ze suggereren dat de stormen dieper in de atmosfeer ontstaan dan men eerder aannam. De wolken van methaan drijven vermoedelijk boven de Grote Donkere Vlekken op de manier zoals lenticulaire wolken hier op Aarde boven hoge bergen zweven.

De astronomen hebben de waarnemingen van de Hubble ook gebruikt om te schatten hoeveel stormen er op Neptunus gemiddeld ontstaan. Het blijkt dat er, volgens hun model, om de vier tot zes jaar Grote Donkere Vlekken ontstaan. Deze stormen blijven dan ongeveer 2 jaar blijven bestaan met een maximum van ongeveer zes jaar.

Astronomen moeten nog steeds heel veel leren over deze Grote Donkere Vlekken. Zo is er nog maar weinig bekend over de windsnelheden in dergelijke stormen. Men hoopt met behulp van toekomstige waarnemingen met de Hubble en het analyseren van oudere gegevens meer informatie te verkrijgen.

Astronomen hebben nooit rechtstreeks de windsnelheid in een wervelstorm op Neptunus kunnen meten maar ze schatten dat er windsnelheden tot 100 meter per seconde (360 kilometer per uur) kunnen voorkomen. Deze snelheden zijn vergelijkbaar met de windsnelheden in de Grote Rode Vlek van Jupiter.

Meer lezen:

Eerste publicatie: 1 april 2019
Bron: NASA