Astronomisch Nieuws

Grootste schokgolf in het heelal is 60 keer groter dan de Melkweg

Wat gebeurt er als twee van de grootste objecten in het heelal met elkaar botsen? Simpel, zegt een nieuw onderzoek: ze creëren een van de grootste schokgolven in het heelal.

De noordelijke schokgolf met de Melkweg op schaal
De noordelijke schokgolf gloeit op in radiogolflengtes terwijl elektronen door de interstellaire ruimte schieten. De Melkeg is op schaal ingetekend. Credit: Francesco de Gasperin/SARAO)

Abell 3667, gelegen op ongeveer 730 miljoen lichtjaar van de Aarde, is een cluster van sterrenstelsels in chaos. In feite samengesteld uit twee clusters (of groepen) sterrenstelsels die tegen elkaar botsen, bevat Abell 3667 meer dan 550 individuele sterrenstelsels die langzaam samensmelten tot één grote kosmische soep. Het is voor de meeste telescopen niet meteen duidelijk maar deze kosmische botsing heeft een enorme verstoring in de regio veroorzaakt – een gigantische schokgolf die uit beide zijden van de samensmeltende cluster opflakkert en alleen zichtbaar is op radiogolflengtes.

Een nieuw onderzoek dat de afgelopen maand in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics werd gepubliceerd toont de meest gedetailleerde foto die ooit van deze schokgolf is gemaakt. Met behulp van de MeerKAT-radiotelescoop in Zuid-Afrika hebben astronomen opnames gemaakt van de beide helften van de radiocomponent van de schokgolf. Ze ontdekten dat de structuren veel complexer zijn dan eerdere waarnemingen aangaven.

Volgens de onderzoekers werken de schokgolven als een gigantische deeltjesversneller en versnellen ze elektronen tot bijna de snelheid van het licht. De golven worden aaneengeregen door een ingewikkeld patroon van heldere filamenten die de locatie van gigantische magnetische veldlijnen en de gebieden waar elektronen worden versneld, volgen.

Volgens de onderzoekers kwam de schokgolf ongeveer 1 miljard jaar geleden voor het eerst tot leven. Toen botsten de twee clusters van sterrenstelsels waaruit Abell 3667 bestaat, voor het eerst met elkaar. Clusters van sterrenstelsels zijn de grootste door zwaartekracht met elkaar verbonden structuren in het heelal. Wanneer twee van hun samensmelten komt er in een enkele gebeurtenis de grootste hoeveelheid energie vrij sinds de Oerknal, aldus de onderzoekers.

Terwijl de schokgolf elektronen met bijna de lichtsnelheid de ruimte inschoot scheurden de deeltjes door magnetische velden in het gebied en zenden ze de tweelingbogen van radiogolven uit die we tegenwoordig zien. De astronomen ontdekten dat die radiobogen elk bewegen met een snelheid van meer dan 5,3 miljoen kilometer per uur en dat ze ongeveer 13 miljoen lichtjaar van elkaar zijn verwijderd. Elke boog is ongeveer 60 keer groter dan ons eigen sterrenstelsel dat een doorsnede heeft van ongeveer 100.000 lichtjaar.

Dat is een machtige explosie en voor astronomen die veilig aan de andere kant in het heelal zitten een “spectaculair” uitzicht, aldus de onderzoekers.

Eerste publicatie: 6 maart 2022
Bron: diverse persberichten